Réttur - 01.09.1963, Blaðsíða 73

R E T T U R
201
að greiða 30—50 lírur. Og af þessu kaupi verða menn að greiða
tryggingagjöld.
Oreiðan í efnahagsmálum sem stafar af aðild Tyrklands að
árásarbandalögum og óhemj ulegum hernaðarútgjöldum veldur
öryggisleysi í viðskijitum, stöðnun og gjaldþroti fyrirtækja. Þess
vegna fer hið geigvænlega atvinnuleysi sífellt vaxandi. Samkvæmt
tölum stjórnarvaldanna er fjöldi atvinnuleysingja 4 milljónir, en
það má lieita ótrúleg tala í landi þar sem íbúarnir eru innan við 30
milljónir. En eins og áður er sagt bætast sífellt í hójnnn landbún-
aðarverkamenn, jarðnæðislausir bændur og upjrskeruverkamenn
sem þyrjjast lil borganna í leit að vinnu.
Afleiðingarnar af valdaróni hcrsins.
Afturhaldsstefna Menderes-stjórnarinnar, síversnandi efnahags-
ástand vegna óhemjulegra hervæðingarútgjalda, vaxandi ofsóknir
gegn lýðræðisöflum — allt olli þelta vaxandi óánægju meðal al-
mennings og hersins.
Herinn framkvæmdi valdarán í maí 1960. Herforingjarnir sem
komust til valda töldu réltast að segja sannleikann uin ástandið í
efnahagsmálum. Þeir töluðu um nauðsynina á umbótum, að aftur
væri tekin ujiji stefna Atatiirks og stefnt að friði. Klíka Bayars og
Menderesar, sem hafði leitt þjóðina út á yztu þröm efnahagslegs og
stjórnmálalegs hruns, var dregin fyrir lög og dóm. Stjórnmálaflokk-
arnir og verkalýðsféléögin fengu aukið frelsi. Þessi þróun varð til
þess að fólk átli von á meiriháttar breytingum í innanlandsmálum
og utanríkismálum, en framundan væru félagslegar og lýðræðislegar
umbætur.
En skömmu eftir að ný stjórnarskrá hafði verið samþykkt styrktu
flokkar þeir aðstöðu sína sem eru fulltrúar auðborgara og land-
eigenda. Verkamenn og bændur fengu enga fulltrúa á þjóðþinginu
frekar en áður. Stefna nýju samsteypustjórnarinnar sýndi að valda-
ránið, sem hafði verið framkvæmt í skjóli alþýðlegrar mótmæla-
óldu, myndi litlu breyta. Valdastéttirnar höfðu aðeins gerl sér Ijóst
að stefna Bayars og Menderesar gæli hrundið af stað félagslegri
byllingu og því var ákveðið að koma í veg fyrir þá þróun með því
að losa sig við fulltrúa stærstu gósseigendanna og burgeisanna og
,,friða“ fólkið með loforðum um félagslegar og efnahagslegar um-
bætur.
Það er rétt að nýja stjórnarskráin er að sumu leyti betri en liin
fyrri; hún tryggir stjórnmálafrelsi, þótt takmarkað sé. En samt er