Réttur - 01.11.1964, Side 21

P H I L I P S. F 0 N E R :
Miðstöð marxiskra fræða
í Bandaríkjunmn
í apríl 1964 skeði sá athyglisverði atburður í menningarlífi
Bandaríkja Norður-Ameríku, að stofnuð var miðstöð marxískra
fræða — American fnstitute of Marxist Studies — (AIMS).
Um áraskeið, og einkum eftir lok síðari heimsstyrjaldar, var
þess yfirleitt enginn kostur að kynna marxískar skoðanir í Banda-
ríkjunum. MacCarlhy-isminn og kalda stríðið meinuðu marxískum
fræðimönnum að kynna viðhorf sín til veigamikilla vandamála
l)andarísku þjóðarinnar. Loku var skotið fyrir öll helztu tengsl við
almenning og jafnvel í mörgum háskólum var marxisma jafnað
til „ó-ameríkanisma.“ Merkir vísindamenn forðuðust að tala um
marxisma af ótta við „kommúnista“-nafnið og þá áhættu að þurfa
að skrifta fyrir „galdraofsóknarnefndum“ þings og stjórnar hvers
vegna þeir teldu marxismann þess virði að ræða hann.
Hinn lálni, kunni ameríski félagsfræðingur, C. Wright Mills,
sagði, að öll þjóðfélagsvísindi síðuslu hundrað óra hafi verið rök-
ræður við Marx. En í Bandarikjunum liafi þetta öllu fremur verið
eintal og árásir af hendi andmarxista.
Undanfarin ár hefur þetta ástand verið að breytast, vegna ó-
ánægjuöldunnar gegn McCarthy-ismanum og hjöðnunar kalda stríðs-
ins. Æ fleiri vísindamenn í Bandaríkjunum -— þótt þeir séu í höf-
uðatriðum ósammóla marxistunum — eru nú sammála því, sem
C. Wright Mills segir í bók þeirri, er út kom að honum lótnuin,
The Marxisls:* „Andlegt verðmæti hins klassíska marxisma, og
marxismans yfir höfuð, er ekki aðeins sögulegt. Hann hefur bein-
línis aðdráttarafl á vorum dögum. I ritum Marx er alhliða sk.il-
greining á grundvallaratriðum og byggingu þjóðfélagsins, sem
*) Af mörgum rituin C. Wright Mills er ástæða til að benda a t. d. þessar
tvær bækur: Listen Yankee, The Revolution in Cuba, N. Y. 1960 og The
Causes of World War Three, N. Y. 1958 (kom í 6. út. 1963). Þýð.