Réttur - 01.10.1930, Blaðsíða 9

RjeituL']
STRAUMHVÖRF
321
ríkt hafa hjá því, einkum þó um afstöðu ríkisvaldsins.
Alþýðuflokkurinn hefur aldrei verið Marxista-flokk-
ur. Frá upphafi vega stefndi hann að endurbótum inn-
an auðvaldsþjóðfélagsins og áleit fært að sigra auð-
valdið með umbótum á þingræðisgrundvelli. Beindist
mikill hiuti starfsemi hans að baráttu gegn einkaauð-
valdinu og fyrir ríkisauðvaldi. Gerði flokkurinn sjer
þá ekki grein fyrir eðli ríkisins og áleit ríkisrekstur,
þótt í auðvaldsskipulagi væri, vera raunverulega þjóð-
nýtingu. En ríkisvaldið verður aldrei annað en kúgun-
arvald auðmannastjettarinnar, meðan eignarrjettur
auðmannanna á framleiðslutækjunum helst. Það greip
inp í atvinnureksturinn á þeim sviðum, þar sem yfir-
ráð einstakra auðmanna yfir tækjunum voru allri auð-
mannastjettinni of hættuleg, t. d. póst og síma, eða þar
sem einstakir auðmenn ekki lengur gátu ráðið við
skipulagsieysi framleiðslu sinnar og lá því við gjald-
þroti (síldareinkasalan). En á hvorugu sviðinu greip
ríkisvaldið inn í til að bæta kjör verkalýðsins. Þvert
á móti sýnir það sig sem hinn argasti atvinnurekandi
bæði um póst, síma og vegalagningar.
Það sem aðallega spilti hugsunarhætti Alþýðuflokks-
foringjanna frá upphafi í þessu efni, var landsverslun
stríðsáranna og allur sá ríkisauðvaldsrekstur, sem auð-
mannastjettin sjálf neyddist til að fylgja hjer sem ann-
arstaðar. Sú landsverslun var af ýmsum jafnáðar-
mönnum hjer misskilin sem þjóðnýting, líkt og hin
þýska »Planw.irtschaft« ruglaði fjölmarga sósíalista í
ríminu.*
* Sbr. bækling' Héðins Valdimarssonar um landsverslun (1923)
t. d. »Er eftir þessum heimildum hægt að dæma um, hver
hinna þriggja aðalstefna í verslunarmálum hafi mesta yfir-
burði að bera: þjóðnýtl* landsverslun, »frjáls samkepni« eða
eðlileg afleiðing samkepninnar, verslunarhringar einstaklingac
*
(Leturbreyting vor).