Réttur - 01.07.1972, Blaðsíða 17

lamandi gasi, sem herinn var að gera tilraunir með.
— Nú er búið að ausa yfir 45% af landsvæðinu
í Suóur-Víetnam þessu efni, „225-T“, en það er
haft 13 sinnum sterkara hvað innihald og áhrif
snertir en það, sem leyft er í Bandarikjunum. Efni
þetta veldur krabbamyndun, — og ef til vill aukast
áhrif þess með komandi kynslóðum, þannig að
börn nú ófædd verði síðar að farast í þeim bál-
s'.ofum, er bandarískt auðvald nú býr þeim.
Það , sem hefur gerzt, er að auðvaldið í hams-
lausri gróðafíkn sinni er að eyðileggja það sam-
band, sem verður að vera milli mannsins og nátt-
úrunnar. Auðvaldið hefur gripið, ofurölva af mætti
tækninnar og möguleikum auðsöfnunar, inn í eðli-
lega hringrás náttúrunnar og efnisins, án þess
að þekkja til hlítar lögmál þeirra. Og afleiðing-
arnar blasa nú við.
Auðvald þekkir engar hömlur, þegar mikils gróða
er von. Dunning, starfsmaður ensku verklýðsfólag-
anna á síðustu öld, lýsti áfergju auðmagnsins svo:
,,Með 20% færist mikið fjör í það; með 50% gróða
tekur það á sig hvaða áhættu sem er; fyrir 100%
gróða treður það öll mannleg lög undir fótum;
300%: og það er ekki til sá glæpur, sem það ekki
drýgir, þótt svo hætta á hengingu sé hinsvegar".
(Tilvitnun hjá Marx í Auðmagninu I. 24. kafli, í lok
6. þáttar).
Brezk auðmannastétt var að því komin í blindu
gróðaæði sínu á bernskudögum stóriðjunnar að
drepa sjálfan verkalýðinn, er gróðann skóp. Með
þrælavinnu barna allt niður í 5 ára aldur i kola-
námum og verksmiðjum, 12—14 tíma á dag, voru
kynslóðir barna drepnar í Englandi, unz verklýðs-
hreyfingin og skynsamir borgarar tóku í taumana
og afstýrðu áframhaldi barnamorðanna með banni
á of langri þrælkun þeirra.
Þegar Friedrich Engels lýsir fjöldamorðum á
börnum í bók sinni „Ástand verkalýðsstéttarinnar
í Englandi" (1845) lýsir hann einnig hvernig súr-
efnisskortur og önnur mengun andrúmslofts I verk-
smiðjubæjum Bretlands valdi sjúkdómum, er drepi
menn fyrir aldur fram. (Sjá einkum kaflann: „Re-
sultate" — afleiðingar). Og Engels bendir á um
likt leyti hvað gera þurfi til þess að bæta úr
þessu: „Sætt mannkynsins við náttúruna og sjálft
sig" („Versöhnung der Menschheit mit der Natur
und mit sich selbst", — í „Umrisse zu einer
Kritik der Nationalökonomie" — uppkast að gagn-
rýni þjóðhagfræðinnar —). — Marx segir í „Auð-
magninu", í lok 13. kafla I. bindis um „vélarnar
og stóriðjuna" eftir að hafa dregið upp mynd af
áhrifum stóriðju, ekki sízt á land og landbúnað-
„Auðvaldsframleiðslan þróar því aðeins tækni og
tengingu hins félagslega framleiðsluferlis þannig
að hún eyðileggur um leið uppsprettur allra auð-
æfa: jörðina og verkamanninn". („Die kapitalist-
ische Production entwickelt daher nur die Technik
und Kombination des gesellschaftlichen Produkt-
ionsprozesses, indem sie zugleich die Springqvell-
en alles Reichtums untergrabt: die Erde und den
Arbeiter").
Eftirtektarvert er líka að Marx vitnar í bréfi til
Engels 25. marz 1858 í bók eftir þýzkan prófessor
Fraas (1847) um eyðileggandi áhrif menningar, er
skilji eftir sig auðn og uppblástur eftir að hafa
höggvið skógana — og Marx dregur þá ályktun af
að menningin, ef henni er ekki „vísvitandi stjórn-
að“ skilji eftir sig auðn, Persíu, Mesopotaminíu o.s.
frv. og Grikkland.
Frumherjar sósíalismans hafa því þegar á frum-
býlisárum stóriðju kapítalismans séð fyrir ýmsar
þær hættur, er yfir vofðu og nú eru orðnar svo
ógnvekjandi að tafarlausra alþjóðlegra aðgerða er
þörf, ef bjarga á mannheimi frá voða.
Vísindamenn vekja nú ýmsir eftirtekt á þeirri
hættu, sem yfir vofir, með slíkum hrollvekjum að
þeir næstum sjá heimsendi árið 2100. Minnlr það
nokkuð á fornar spár kristinna manna um heims-
endi. En þótt slíkar spár visindastofnana mlnni
þannig i full rikum mæli á örlagatrú, þá felst i
þeim alvarleg viðvörun. Er þá gott að hafa í huga
hið forna spakmæli Napoleons: „Stjórnmálin, það
eru örlögin.11
Það er vel farið að upp er risin ný vísindagrein
um þessi efni: vistfræðin. En hættan með hana er
eins og með hagfræðina: að borgarastéttin reyni að
setja henni þröngar pólitiskar skorður, af þvi hún
rekst á hagsmuni voidugra aðila. Um borgaralegu
hagfræðina, er það kunnugt, — eigi aðeins hvernig
Karl Marx tætti hana í sundur, — heldur og
hvernig skynsömustu borgarar hæddust að þjón-
ustuhlutverki hennar, samanber orð Churchills, sem
Ólafur Thors hafði yndi af að vitna i: „Fyrst er
lygi, svo er haugalygi, svo er hagfræði."
Flinsvegar skal, þegar rætt er um auðvald og
hættur þær er yfir umhverfi mannsins vofa, eigi
of lítið úr því gert hverja aðlögunarhæfileika auð-
mannastéttin hefur, þá í harðbakkann slær. En
varlegt er að treysta á slíkt, þegar svo mikið er
í húfi sem hér, og vissulega grípur auðmannastétt-
145
L