Réttur - 01.07.1972, Blaðsíða 19

mæli. — Enski kolanámuverkalýðurinn sýndi nýlega
með glæsibrag afl sitt, er hann sigraði Heath-
stjórnina í algeru verkfalli. Heath-stjórnin greip þá
til „íslenzkra" aðferða: pundið er lækkað, dýrtíðin
aukin. Enska verkalýðinn skortir ekki afl, en þjóð-
félagslega þekkingu, þ.e. pólitískan þroska til að
beita því afli jafnt í stjórnmála- sem verkfallsbar-
áttunni.
Jafnt stéttarhagsmunir verkalýðsins sem tortím-
ingarhættan, sem yfir vofir af völdum stóriðju
auðvaldsins, kallar því á verkalýð Vestur-Evrópu
að taka til sín forræði fyrir þessum þjóðum, bjarga
sjálfum sér og þeim frá tortímingu, sem samvizku-
lausir auðhringir, blindir af gróðagræðgi, eru að búa
mannkynínu, — og tryggja hag sinn samtímis. Og
til að vinna þetta verk getur verkalýðurinn —
þ. e. hinn vinnandi stétt, hvort sem það eru hafn-
arverkamenn eða hálærðir visindamenn, — tryggt
sér víðfeðma samfylkingu, þar sem stórir hlutar
borgarastéttarinnar mundu standa með honum i
nauðsynlegum aðgerðum gegn banvænu gróða-
brölti verstu auðhringanna. En vissulega verður
þar við ramman reip að draga, því jafnt dráps-
tækjaframleiðslan sem hættulegasta mengunar-
framleiðslan eru samofnar voldugustu auðhring-
unum. En framtíð mannkynsins getur nú oltið á því
að verkalýðurinn megni að skapa þessa samfylk-
ingu, —alveg eins og það var fyrir tæpum 40
árum undir myndun svipaðrar þjóðfylkingar komið
að stöðva mætti framrás og sigur fasismans á
jörðunni. Þetta verk verður þvi verkalýðurinn að
vinna áður en hann verður fær um að taka sjálfur
völdin í auðvaldsþjóðfélaginu og umskapa það á
sósíalistískan hátt, en vissulega væri svona sam-
fylking mikill áfangi á sigurleið hans og alger for-
senda þess að endanlegur sigur á auðvaldinu
ynnist.
III.
Endurmat allra gilda
En það þarf ekki aðeins afl og þroska til þessa
verks, er vlnna verður. Það krefst líka endurmats
allra þeirra gilda, sem auðmannastéttin hefur inn-
rætt mönnum á valdaferli sínum. Það verður að
hnekkja meginhlutanum af sjálfu lífsviðhorfi kapital-
ismans, jafnvel áður en hann er sjálfur afnuminn.
Þess er vert að minnast i þvi sambandi, að
þegar enska auðvaldið var að því komið I blindu
gróðaæði sínu að drepa bókstaflega heila kynslóð
verkalýðsins með barnaþrældómnum, þá gerði auð-
valdið þetta í nafni „frelsisins" (— eins og þegar
Bandaríkjaher myrðir og eitrar í Vietnam í dag) —
og verklýðssamtök voru þá bönnuð í nafni hins
heilaga markaðsfrelsis.
Eins er með þau hugtök, sem auðvaldið hampar
i dag:
„Framfarir" — þetta fagra orð — verður að
endurskoðast alvarlega. Er t.d. bílamergð réttur
mælikvarði framfara, þegar bílar eitra svo and-
rúmsloft stórborga að ólíft er að verða í þeim?
— En vissulega hefði verið hægt fyrir 10 árum
að banna t.d. aðra bílaumferð i New York en af
bílum, sem notuðu ekki bensín eða annað efni
sem ylli eitruðum útblæstri. Og þá hefði áreiðan-
lega á 10 ára tímabili verið búið að finna upp t.d.
rafmagnsbila eða aðra, sem eitruðu ekki um-
hverfið. En slíkt hefði þýtt að taka General Motors
og aðra slíka hörðu taki, — og hver von er til
þess á meðan þeir menn ráða Bandaríkjunum, sem
álíta að það sem sé gott fyrir General Motors sé
lika gott fyrir USA, — með öðrum orðum að gróði
G. M. og annara slíkra verði að ganga fyrir öllu.
Það yrði að leggja þann mælikvarða einan á fram-
farir, að hve miklu leyti þær stuðla að sannri vel-
ferð alls fjöldans, — m. ö. orðum útiloka gróða-
mælikvarðann sem höfuðmælikvarða í þjóðlífinu.
Hagvöxturinn almennt verður heldur ekki lengur
mælikvarði á þróun þjóðlifsins. Það er ekki sama
hvort byggðar eru heildsalahallir eða barnaheimili,
spilavíti og sjoppur eða menningarhallir og skólar,
hermannaskálar og lúxusvillur eða heilbrigt hús-
næði fyrir alþýðu. Það verður að leggja siðferði-
legan mælikvarða á það, sem unnið er, meta nota-
gildi þess fyrir mannlifið, —en útrýma mælikvarða
gróðans, peninganna, í aðalatriðum. Með öðrum
orðum: vega að sjálfri liftaug kapitalismans í nafni
velferðar, lifs og lifshamingju mannanna.
Iðnvæðingin hefur verið og er enn fyrir allar
atvinnulega frumstæðar þjóðir lausnarorðið mikla,
leiðin út úr fátækt og eymd. Þessa iðnvæðingu
verður í rauninni að setja undir strangt eftlrllt
mannkynsins. Algert frelsi iðnvæðingar, — lika
til að eitra, vanskapa, eyðileggja lifsskilyrði, —
er engu betra en frelsi til framleiðslu og sölu eit-
urlyfja. Kvikasilfurseitrun, Thalidomid-vansköpun
147