Réttur - 01.07.1972, Blaðsíða 36

völdum bæjar og ríkis, til að knýja fram meiri
vinnu. Neyð svarf nú sárt að á heimilum atvinnu-
lausra verkamanna.
„Verklaus — félaus örðugt er að hjara.
Olmusurnar lítt þó betur fara.
Ströng og guðhrædd leiðsögn lýðsins kjara
lögmál hinnar réttu trúar kann.
Fyrsta boðorð: Þegar þarf að spara,
þá skal ráðast fyrst á öreigann."
Svo kveður Jóhannes úr Kötlum I kvæðinu
,,Níundi nóvember".
Forustulið Sjálfstæðisflokksins og atvinnurek-
enda mun nú hafa álitið að neyðin væri orðin nógu
mikil til þess að hægt væri að svínbeygja verka-
menn og knýja fram almenna launalækkun. Á mið-
stjórnarfundi í Sjálfstæðisflokknum er ákveðið að
ráðast á garðinn þar sem álitið var hann væri lægst-
ur: Láta íhaldsmeirihlutann í bæjarstjórn Reykja-
vikur ríða á vaðið með því að lækka kaupið í at-
vinnubótavinnunni.
Fram til þessa hafði verið unnið 6 tíma í at-
vinnubótavinnunni og 9 kr. greiddar fyrir í dagkaup.
Nú skyidi samkvæmt ákvörðun miðstjórnar Sjálf-
stæðisflokksins kaupið lækka um þriðjung, 6 kr.
greiddar í dagkaup.
Á bæjarstjórnarfundi 3. nóvember er svo þessi
kauplækkunarákvörðun samþykkt með 8 atkv.
íhaldsins gegn 6. Bæjarfulltrúar Alþýðuflokksins
töluðu mjög harðlega á móti. Sigurjón Ólafsson
spurði Ihaldið gagngert: „Eruð þið vitandi vits að
stofna til uppreisnar í bænum?" ihaldið steinþagði
við öllu. Nú áttu auðsjáanlega verkin að tala, hnefi
valdhafanna að ráða, — laus við allar rökræður. —
öll atvinnubótavinna í Reykjavik hafði nú verið
lögð niður. Neyðin er alger. Aðsókn að fundum
Dagsbrúnar (Héðinn Valdimarsson er þá formað-
ur) og fundum og kröfugöngum K.F.I. eykst og að
sama skapi harðnar hugur og skap verkamanna.
„Snauðir menn í harmi sínum hækka,
— höndin skelfur, augun dýpka og stækka:
Hvi á okkar sultarlaun að lækka?
Lítil spurning um sitt skipulag.
— Reiðin vex og villuljósin smækka:
Verjum okkar hinzta rétt í dag!“
(Jóhannes úr Kötlum: Níundi nóvember).
Sunnudaginn 6. nóvember var farið í mikla
kröfugöngu og fundur haldinn í Barnaskólaportinu
kl. 2.30. Töluðu þar formenn tveggja stærstu verk-
lýðsfélaganna, Héðinn Valdimarsson og Sigurjón
Ólafsson, og Brynjólfur Bjarnason frá K.F.I. Voru
samþykktar kröfur um sama kaup í atvinnubóta-
vinnunni og fjölgun um 150 manns frá því, sem
verið hafði.
Níunda nóvember hófst bæjarstjórnarfundurinn í
Góðtemplarahúsinu kl. 10 að morgni. Skyldi nú
fjallað um kröfur verkalýðsins. Mættu nú verka-
menn og verkakonur og aðrir verklýðssinnar þús-
undum saman niður frá.
„Eyrarkarlar, sjómenn flykkjast saman,
sótugir og stormbitnir i framan.
Æðar þrútna: Þetta er ekkert gaman!
Þetta er stríðið upp á lif og hel!
Er sem hrynji ryð um róminn staman:
Reynum, hvað þeir duga, — gott og vel.“
(Jóh. úr Kötlum: 9. nóv.).
Bæjarstjórnaríhaldið þverskallaðist við öllum
kröfum verkamanna. Ákvörðun miðstjórnar Sjálf-
stæðisflokksins um að níðast á þeim, sem bágast
áttu og minnst höfðu, til þess að geta síðan hafið
hungurárásina á verkalýðinn allan á eftir, — skyldi
ná fram að ganga hvað sem það kostaði. Yfirstéttin
í Reykjavik magnaði í blindum hroka sínum reiði
fólksins yfir sig.
Eftir matarhlé bæjarfulltrúanna um hádegl var
íhaldið enn með sama gamla viðkvæðið: „Engir
peningar til" — og tók nú verkalýðurinn að ókyrr-
ast. Þegar sýnt var að engu varð um þokað og
Ihaldsfulltrúarnir farnir að fara í felur, en lögregla
tók til að ryðja salinn og gangbrautina, hófst svo
bardagi sá, sem frægastur hefur orðið í íslenzkri
stéttabaráttu.
„Eins og fljót, sem farveg sinn ei skilur,
fellur þessi mæddra brjósta hylur.
Lengst, lengst niðri er æskuhjartans ylur,
— yfir svellur þjáninganna flóð.
Aldan þeytist áfram, snögg sem bylur.
ísland kvelst. — Á götunum er blóð.“
(Jóh. úr Kötlum: 9. nóv.).
Lögreglan beitti sem fyrr mannskæðum trékylf-
um, en verkamenn reyndu eftir mætti að ná sér i
spýtur og annað til varnar, en síðan tók Héðinn
Valdimarsson, Sigurður Guðnason o. fl. að rótta
þeim sundurbrotna stóla og annað innan úr saln-
um út um brotna gluggana til að berjast með. Fóru
164