Morgunblaðið - 21.01.2006, Síða 58

58 LAUGARDAGUR 21. JANÚAR 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
norður og ávallt var Gísli upplýsinga-
bankinn og var með í ráðum við
skipulag og tilhögun. Enda hefur
hann skrifað einstaklega góðar og ná-
kvæmar leiðarlýsingar um Horn-
strandir og Jökulfjörðu. Það var
varla að maður hugsaði svo þarna
norður að ekki væri hugsað til Gísla í
leiðinni, enda er það fyrsta sem fer í
bakpokann er haldið er norður á
strandir leiðarlýsingar hans.
Það er með miklum trega að ég
kveð vin minn Gísla Hjartarson, nátt-
úruunnanda, veiðimann, og náttúru-
barn, og bið góðan Guð að hugga og
styrkja hans nánustu aðstandendur.
Finnbogi Björnsson.
Bóndi nokkur austur á fjörðum
hringdi hingað vestur um daginn.
Taldi hann brýna nauðsyn bera til að
hann eignaðist allar vestfirsku þjóð-
sögurnar hans Gísla Hjartar. Sagði
hann frá því að hann hefði dvalið á
sjúkrahúsi nýlega. Í næsta rúmi við
hann lá maður þungt haldinn. Datt
bóndanum þá í hug að lesa upphátt
fyrir hann úr fyrstu bókinni hans
Gísla. Þá varð það að maðurinn lifn-
aði allur við, fór að gera að gamni
sínu og lék við hvern sinn fingur.
Sagði hann bóndanum að austan að
hann hefði bjargað lífi sínu með upp-
lestrinum!
Þessi stutta frásögn undirstrikar
þau sannindi að oft er skammt á milli
hláturs og gráts. Einnig að þeir sam-
ferðamenn sem geta haldið uppi
húmornum eru ómetanlegir, hver í
sinni sveit. Svo var um Gísla Hjart-
arson. Hann lífgaði upp á umhverfi
sitt með frásögnum sínum um Vest-
firðinga. Ekki svo að skilja að þær
séu eitthvert menningarlegt afrek.
Þær eru auðvitað misjafnar eins og
lífið sjálft. En ótrúlega marga hafa
þær glatt og þarf ekki Vestfirðinga
til, eins og dæmin sanna.
Vestfirðir verða fátækari eftir en
áður við brottför þjóðsagnasafnar-
ans. Bækurnar hans verða ekki fleiri
hérna megin, hvað sem hinum megin
gerist. En hver veit nema menn
skemmti sér einnig þar yfir græsku-
lausum gamansögum um náungann.
Vestfirska forlagið og undirritaður
þakka Gísla Hjartarsyni samfylgd-
ina. Megi hann hvíla í friði.
Hallgrímur Sveinsson.
Fátt hefur snortið mig dýpra, en
þegar ég frétti, að Gísli Hjartarson á
Ísafirði hefði kvatt jarðlífið með svip-
legum hætti, enn maður á miðjum
aldri.
Ævi Gísla Hjartarsonar var ekki
nein rósabraut.
Ungur að árum varð hann fyrir al-
varlegu slysi, er hann missti hægri
handlegginn. Furða var, hversu Gísli
vann ýmis störf, þar sem reyndi á lík-
amlega færni. Hann ók bifreið eins og
maður, sem hefur báðar hendur
heilar. Því komst ég að, er ég hitti
hann á Hrafnseyri við Arnarfjörð.
Þangað er yfir erfiðan fjallveg að
fara, eins og kunnugt er. En Gísli fór
þetta eins og ekkert væri. Slíkur var
dugnaður hans og áræði.
En hvers vegna minnist ég Gísla
Hjartarsonar? Jú, hann réðst sem
kennari að Súðavíkurskóla haustið
1975, er ég var ráðinn þangað sem
skólastjóri. Þar komum við að stofn-
un, þar sem margt var í ólagi. Hús-
næði skólans þarfnaðist mikilla við-
gerða og viðhalds, sem fyrst var sinnt
eftir að ég var horfinn á braut. Var oft
erfitt að ráða fram úr þessum vanda.
Síðan eru liðin þrjátíu ár. Mikil saga
hefur gerst í Súðavík síðan þá, og
margt breyst, eins og kunnugt er.
Gísli Hjartarson skrifaði talsvert á
seinni árum. Mun það lifa höfund sinn
lengi, eins og öll bitastæð ritverk
gera. Um kennslu Gísla get ég verið
fáorður. Sjálfsagt hefur hún ekki ver-
ið fullkomin hjá honum né neinu okk-
ar, sem við skólann störfuðum. En
börnin hafa víst eitthvað lært, og eru
nú miðaldra fólk. Ætli við höfum ekki
reynt að gera okkar besta? Gísla kveð
ég með þökk fyrir gamla samvinnu og
kynni.
Ættmennum votta ég samúð við
brottför hans. Blessuð sé minning
hans.
Auðunn Bragi Sveinsson,
fyrrv. skólastjóri.
Vinur er horfinn á braut, hefur lagt
upp í ferðina eilífu.
Eftir standa vinir og vandamenn í
þögulli sorg.
Vinur minn og æskufélagi er allur.
Verk hans og framlag til samfélags-
ins og einstaklinga verða ekki fleiri.
Ekki verða næturseturnar yfir
ómældri kaffidrykkju með vangavelt-
um um lífsgátuna fleiri. Eldur hans
hefur slokknað. Nú koma ekki lengur
hnyttnar og oft hvatvísar athuga-
semdir frá hans munni. Nú fær eng-
inn lengur notið hinna leiftrandi og
líflegu frásagna af mönnum og mál-
efnum sem hann hafði svo gott vald á
og fáir stóðu honum þar á sporði.
En umfram allt er horfinn á braut
einn tryggasti félagi sem ég hef átt að
vini frá barnæsku.
Ég votta systkinum og öðrum að-
standendum mína dýpstu samúð.
Megi Guð styrkja ykkur í sorginni.
Bjarni.
Þessir undanfarnir dagar hafa ver-
ið okkur erfiðir eftir þær fregnir að
Gísli væri látinn.
Á svona stundum er gott að setjast
niður og líta yfir farinn veg. Það var
fyrir 7 árum að við í gegnum son okk-
ar Gísla Svein kynntumst Gísla heitn-
um og mynduðust við það fljótlega
sterk vinabönd við alla fjölskylduna.
Þær voru ófáar ferðirnar sem karl-
arnir fóru í, oftast á skytterí inní
Djúp, þar sem Gísli þekkti allt og alla
og gat sagt sögur af öllum sem þar
bjuggu og höfðu búið. Þegar svo
draumur Gísla um bátakaup urðu að
veruleika, þá var oft farið á Stapan-
um í slíkar ferðir eða bara skroppið
yfir í Jökulfirði þar sem Gísli kunni
annað eins af sögum um landið og
fólkið sem þar hafði búið. Ógleym-
anleg er sú gönguferð sem Alli fór
með Gísla um Hornstrandir fyrir
nokkrum árum, en þar sá hann
hversu vel Gísli þekkti þessar slóðir.
Þá eru ónefnd skiptin sem hann sat
við kvöldverðarborðið með okkur í
fjölskyldunni og sagði sögur mis-
sannar eins og honum var lagið. Þeir
nafnar náðu vel saman og fóru víða
saman á hinum Stapanum og veit
Gísli Sveinn mun meira um land og
þjóð eftir þessar ferðir þeirra.
Fjölskyldan vill með þessum fáu
orðum kveðja Gísla og þakka honum
góð kynni, einnig viljum við votta öll-
um aðstandendum hans okkar
dýpstu samúðarkveðjur. Megi Guð
styrkja ykkur og styðja.
Aðalsteinn, Margrét, Gísli
Sveinn og Alberta Runný.
Það hvarflaði ekki að mér þegar
við Gísli Hjartarson kvöddumst á
Laugabóli síðastliðinn jóladag, eftir
að hann hafði dvalið hjá okkur frá því
á aðfangadagskvöld, að við ættum
ekki eftir að hittast aftur augliti til
auglitis. Ennfremur kom mér ekki til
hugar að símtal sem við áttum saman
að kvöldi dags 5. janúar sl. væri hið
síðasta á milli okkar. Þar kom fram
að leiðir okkar lægju ekki saman að
sinni – við Dórótea á leið til dvalar
suður í Borgarnesi og næsta ferð
hans suður yrði ekki landveg heldur
með flugi til að mæta að venju í Sólar-
kaffi Ísfirðingafélagsins í Reykjavík.
Allra síst óraði mig fyrir því að sjá
Gísla borinn sökum á forsíðu DV hinn
10. janúar síðastliðinn, hafði aldrei
heyrt hann orðaðan við slíkt atferli
sem blaðið greindi frá og þóttist hafa
heimildir fyrir. Mér varð strax ljóst að
þessi frétt blaðsins yrði Gísla þung-
bær því eins og ég þekkti hann, þá var
hann viðkvæmur í lund og vildi hvergi
vamm sitt vita í umgengni eða sam-
skiptum við fólk. Framkoma hans var
alltaf yfirlætislaus og notaleg, blandin
glaðværð og umfram allt vildi hann
ávallt vera fremur gefandi en þiggj-
andi í samskiptum við fólk og þá ekki
síst gagnvart þeim sem minna máttu
sín í samfélaginu.
Gísla var mjög annt um sína heima-
byggð og kom víða að málefnum
hennar ásamt aðkomu að landsmálum
yfirleitt, m.a. í gegnum störf sín sem
sjómaður, grunnskólakennari, skrif-
stofustjóri, ritstjóri og fararstjóri um
tugi ára um norðanverða Vestfirði
ýmist í göngu- eða hestaferðum. Gísli
lætur eftir sig allmikið af rituðu máli,
enda stílfær vel og sögufróður ágæt-
lega. Eftir hann liggja margar ferða-
sögur og leiðalýsingar í blöðum og
bókum tengdar óbyggðum nyrsta
hluta Vestfjarða. Allt frá 1998 hefur
hann árlega gefið út ritið „101 Ný
vestfirsk þjóðsaga“, sem er samsafn
skemmti- og grínsagna, allar af Vest-
fjörðum. Hvort þessar sögur eru allar
græskulausar metur hver fyrir sig, en
ég veit að höfundurinn, Gísli, ætlaði
sér ekki að meiða neinn og varaði
jafnframt við að taka sögurnar of al-
varlega, þær væru engin sagnfræði,
sumar sannar, aðrar verulega færðar
í stílinn og í þriðja lagi skáldskapur.
Af fjölbreyttum starfsvettvangi var
Gísli vel þekktur um Vestfirði og jafn-
vel á landsvísu og ekki er mér kunn-
ugt um annað en hann hafi notið virð-
ingar almennt. Gísli var alltaf vinstri
sinnaður í þjóðmálum, nokkuð rót-
tækur framan af árum og um nokkurt
skeið ritstjóri Vestfirðings, málgagns
Alþýðubandalagsins. Síðar gekk hann
til liðs við Alþýðuflokkinn og ritstýrði
til fjölda ára Skutli, málgagni Alþýðu-
flokksins á Vestfjörðum. Hann batt
vonir við Samfylkinguna og ekki síst
meðan hún naut forystu Össurar
Skarphéðinssonar sem hann bar mik-
ið traust til sem foringja.
Gísli byrjaði snemma að stunda sjó-
inn, en um fimmtán ára aldur slasaðist
hann um borð á bát með föður sínum,
lenti í dráttarspili bátsins og missti við
það hægri hönd um axlarlið. Þessi
mikla fötlun sem Gísli varð þarna fyr-
ir á unglingsárum hlýtur að hafa haft
afgerandi áhrif á allt hans lífshlaup.
Það er aðdáunarvert hversu vel hann
bjargaði sér í lífinu og vildi nánast
ekki viðurkenna að hann væri ekki
fær í flestan sjó til jafns við ófatlaða.
Hann vildi helst ekki vera upp á sam-
félagið kominn umfram þá sem heilir
gengu til skógar – og honum tókst það
hreint ótrúlega og má þar þakka dóm-
greind hans á eigin aðstæðum. Gísli
var kærkominn heimilisvinur okkar á
Laugabóli, kom t.d. í göngur um ára-
bil og reyndist vel liðtækur. Hann
kom einnig á stundum til rjúpnaveiða
m.a. síðastliðið haust og þótt einhent-
ur væri, þá var hann oft fengsælli en
ófatlaðir sem gengu með honum til
veiða.
Með Gísla Hjartarsyni er genginn
góður vinur okkar allra hér á Lauga-
bóli í Ísafirði. Hann lést um aldur
fram, en hafði eigi að síður markað
þau spor, sem notalegt er að rekja í
minningu um góðan dreng. Aðstand-
endum vottum við okkar dýpstu sam-
úð.
Jón Guðjónsson.
Þegar þú labbar niður Hafnar-
stræti á Ísafirði á horninu þar sem
Kaupfélagið var á móts við Hamra-
borg sérðu há hús til beggja handa og
tignarlegt bratt fjall er í baksýn sem
lokar götumyndinni í norðaustri. Ým-
ist er fjallið grátt í miðjar hlíðar,
klakaklambrað, snævi þakið eða tign-
arlega blátt með skuggum sólar í
klettanefjum og syllum með fagur-
grænum gróðri á milli. Á góðum dög-
um iðar gatan af mannlífi, af kunn-
uglegum og ókunnuglegum,
glaðlegum andlitum. Menn heilsast,
gantast og taka tal saman. Spyrja
frétta, um gæftir eða hvort það hafið
verið flogið í dag. Hvaðan það sé að
koma eða fara. Einn af þessum mönn-
um var Gísli Hjartason.
Frá því að ég var á Ísafirði fyrir um
tveimur átatugum eða svo, var Gísli
Hjartar þar manna á meðal sem settu
svip sinn á götumyndina með hverjum
öðrum góðborgurum. Á þeim tíma
tók hann virkan þátt í pólitík, var
kennari og fararstjóri á sumrin.
Hann var lengi ritstjóri eins bæjar-
blaðs á Ísafirði, skrifaði um menn og
málefni. Þar rekst ég fyrst á hann þar
sem ég vann fyrir blaðið Ísfirðing og
sem fréttaritari fyrir landsmálablaðið
Tímann og síðar NT, þegar það var
og hét. Við tókum því oft tal saman
um fréttir og fréttatengt efni. Hann
var næmur á það og hafði gott frétta-
nef. Fékk hjá honum fróðleik og leið-
arlýsingu um Hornstrandir og Jök-
ulfirði sem ég á enn til á prenti.
Um Hornstrandir átti ég leið síðar
með fólki. Þar mætti ég fyrir Gísla
aftur, þá sem fararstjóra. Þar var
einn hópur af svokölluðum ,,vanda-
málaunglingum“ að sunnan. Gísli
hafði einstakt lag á þeim til að af-
stressa þá. Skildi hann þá betur en
hver annar og gat talað tungumál
þeirra. Hópurinn var því afslappaður
í höndum Gísla. Hann kunni líka
ógrynni af sögum af horfnu fólki.
Kunni að segja frá leiðum, atvinnu-
háttum og mannvistum á þessu
svæði. Hann sagði þannig frá að mað-
ur sá fyrir sér fólkið ljóslifandi við
störf sín á túni, niðri við sjó eða við
leik í lautu á þessu horfna sviði. Stað-
urinn var því leiksviðið en Gísli leik-
stjórinn. Bæði gamlir húsgangar og
nýlognar sögur urðu að lifandi leik-
ritum í hendi Gísla. Þetta voru Gísla
sögur Hjartarsonar.
Margt af þessum sögum komu síð-
ar út í bók sem hann skrifaði 101
vestfirsk þjóðsaga. Sumar af þessum
sögum voru frá þeim tíma sem hann
drakk inn þegar hann var unglingur
við það að hlusta athugull á eldri
menn segja frá horfnu mannlífi þess-
ara vestfirska staða. Faðir hans,
Hjörtur Stapi, var trillusjómaður,
skytta og náttúrumaður. Gísli ferðað-
ist mikið með honum um Strandir og
Djúp við veiðar. Hittu þeir þá marga
sérkennilega menn og náttúruperlur
sem urðu sögubrunnur Gísla. Hann
gaf sér alltaf tíma til að spjalla og
hlusta á fólk. Maður fann hann oft
niður við Kaupfélag, bryggju eða
annars staðar sem menn áttu erindi
sitt um. Ávallt var hann snyrtilega
klæddur, með bindi og í fínum jakka
þegar við átti. Eða í anórakk, lopa-
sokkum upp að hné og í gönguskóm.
Andlitið þvegið seltu eða sól eftir því
hvaða árstíð var.
Hann missti aðra hönd sína í slysi
þegar hann var unglingur til sjós.
Hann sagði mér einu sinni frá því.
Það var því mikil líkamleg raun og
ekki síst andleg fyrir ungan mann að
lifa við. Það var því einkenni hans að
önnur ermin var innhverf í anórakk-
inn eða niður í vasa jakkans. Manni
finnst nóg um að hafa snúna tönn eða
skrítin eyru þegar maður var ung-
lingur. En ekki sá maður það á Gísla,
hann bar sig vel og gerði grín að sjálf-
um sér með eina höndina og kom fólki
á óvart.
Gísli bjó einu sinni með þýskri
konu sem hafði mikinn áhuga á úti-
vist. Það heillaði hana vestfirsk nátt-
úra og íslenskt landslag. Gísli var eig-
inlega partur af því ef þannig má að
orði komast. Hann bjó líka einn og
einmanaleikinn getur oft verið erfið-
ur fyrir heilbrigðan mann. Við gerum
alltof lítið af því að vitja manna og
spyrja hvernig þeim líði eða hafi það
almennt andlega. Það getur alltaf
eitthvað bjátað á en við spáum ekki
alltaf í það.
Það hefur verið mikil áraun að fá
yfir sig þungt högg og níðskrif sem
eitt af okkar dagblaða hefur mikla ár-
áttu til að gera, sem Íslendingar eiga.
Það hefur lagt nokkra þegna þessa
þjófélags í einelti og dregið þá suma
til andlegs dauða. Erfitt er að lifa við
slíkt ofbeldi af. Margur þekkir þetta
af eigin reynslu af ýmsum forsend-
um. Gísli sem var strengur í mann-
legu samfélagi okkar sem var slitinn í
sundur af níðingum. Það litla sam-
félag sem norðanverðir Vestfirðir
eru, mynda eina mannlega hljómsveit
sem skortir nú eitt hljóðfærið. Vest-
firðingar þjappa sér saman en það
verður alltaf eitt sæti autt, til að byrja
með, sætið hans Gísla.
Finnbogi Kristjánsson.
GÍSLI AÐALSTEINN
HJARTARSON
 Fleiri minningargreinar
um Gísla Aðalstein Hjartarson bíða
birtingar og munu birtast í blaðinu
næstu daga. Höfundar eru: Ari Sig-
urjónsson og Sigmar B. Hauksson.
Okkar innilegasta þakklæti fyrir auðsýnda samúð
og vináttu vegna fráfalls og útfarar
DANÍELS EINARSSONAR
frá Dunk,
Borgarholtsbraut 55.
Sérstakar þakkir til hjúkrunarfólks og lækna á
deild 13D, Landspítala við Hringbraut.
Guð blessi ykkur öll.
Margrét Sigtryggsdóttir,
Jóhanna Anna Einarsdóttir,
Erna Jóna Gestsdóttir, Heiðar Jónsson,
Hjördís Jóhannesdóttir, Jón Kristján Jónsson
og fjölskylda.
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlýhug
vegna fráfalls föður okkar, tengdaföður, afa og
langafa,
BJARNA ÞORSTEINSSONAR
frá Hurðabaki,
Reykholtsdal.
Gunnar Bjarnason, Ásthildur Thorsteinsson,
Þóra Bjarnadóttir, Einar Sigurjónsson
barnabörn og barnabarnabörn.
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og vinarhug
við andlát og útför móður okkar, tengdamóður,
ömmu og langömmu,
MARGRÉTAR SVEINBJÖRNSDÓTTUR,
Víðilundi 25,
Akureyri.
Sérstakar þakkir til heimahlynningar á Akureyri.
Erla I. Hólmsteinsdóttir, Svanur Eiríksson,
Hugrún Hólmsteinsdóttir,
Hólmsteinn T. Hólmsteinsson, Rut Ófeigsdóttir,
Margrét G. Hólmsteinsdóttir
og fjölskyldur.