Morgunblaðið - 14.03.2006, Qupperneq 4

4 ÞRIÐJUDAGUR 14. MARS 2006 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
FÆREYINGAR standa öðrum
Norðurlandaþjóðum framar varðandi
skilning á málum granna sinna en
Finnar skilja síst aðra Norðurlanda-
búa. Íslendingar skilja álíka mikið og
Svíar og Danir. Rúmur þriðjungur ís-
lenskra námsmanna í Danmörku tel-
ur sig illa búinn undir nám þar í landi
og margir þeirra segja að leggja þurfi
meiri áherslu í íslenskum skólum á
mikilvægi þess að kunna að minnsta
kosti eitt annað Norðurlandamál.
Þetta var meðal þess sem fram kom á
ráðstefnu um norrænan málskilning
sem Stofnun Vigdísar Finnbogadótt-
ur í erlendum tungumálum og Nor-
ræni menningarsjóðurinn stóðu fyrir
í Norræna húsinu í gær.
Á ráðstefnunni voru kynntar nið-
urstöður víðtækrar rannsóknar á nor-
rænum málskilningi sem unnin var að
frumkvæði Norræna menningar-
sjóðsins. Rannsóknin, sem fram fór á
öllum Norðurlöndunum, beindist að
skilningi norrænna ungmenna í fram-
haldsskólum á dönsku, norsku og
sænsku og varpar hún meðal annars
ljósi á hvernig íslenskum framhalds-
skólanemum gengur að skilja Norð-
urlandamálin þrjú í samanburði við
aðra norræna jafnaldra sína. Alls
tóku 1.850 ungmenni þátt í rannsókn-
inni. Þau voru flest á aldrinum 16-19
ára en þau elstu voru 25 ára. Ásgrím-
ur Angantýsson, doktorsnemi í mál-
vísindum, annaðist framkvæmd rann-
sóknarinnar á Íslandi.
Vigdís Finnbogadóttir, velgjörðar-
sendiherra tungumála hjá UNESCO
og fyrrverandi forseti Íslands, setti
ráðstefnuna. Næst tók til máls Jónína
Bjartmarz, alþingismaður og fráfar-
andi formaður Norræna menningar-
sjóðsins. Talaði hún meðal annars um
sjóðinn og hlutverk hans og tildrög og
tilgang rannsóknarinnar. Hlutverk
sjóðsins er að auka menningarsam-
starf á milli Norðurlandanna og taka
störf hans mið af því að menning snú-
ist fyrst og fremst um þekkingu og
opið hugarfar og að menn skynji að
menningarlegur margbreytileiki
auðgi daglegt líf.
Flestir skilja ensku betur
Lars-Olof Delsing, prófessor við
Háskólann í Lundi, stjórnaði rann-
sókninni og kynnti hann helstu nið-
urstöður hennar. Hann sagði rúm 30
ár vera liðin síðan Øivind Maurud
gerði fyrstu stóru rannsóknina á nor-
rænum málskilningi og viðhorfum
grannanna á Norðurlöndum hvers til
annars og lýsti síðan framkvæmd
hinnar nýju rannsóknar. Meðal
spurninga sem rannsakendur lögðu
upp með var hve duglegir íbúar Norð-
urlandanna væru að skilja mál hver
annars, hvort þeir yrðu betri í því með
aldrinum og hvort þeir hefðu meiri
eða minni skilning en fyrir þrjátíu ár-
um. Þá var enskuskilningur ung-
mennanna kannaður til samanburðar.
Í rannsókninni var þekking Dana,
Norðmanna, Svía og sænskumælandi
Finna á þeim tveimur málum sem
ekki voru móðurmál þeirra könnuð en
Íslendingar, finnskumælandi Finnar,
Færeyingar og Grænlendingar voru
prófaðir í skilningi á öllum málunum
þremur.
Færeyingar reyndust hafa bestan
skilning á Norðurlandamálunum af
öllum þjóðunum en Finnar þann sísta.
Athyglisvert er að málskilningur Ís-
lendinga reyndist svipaður og hjá Sví-
um og Dönum. Skilningur íbúa höf-
uðborganna reyndist verri en í öðrum
stórum þéttbýliskjörnum og þannig
stóðu Akureyringar sig til dæmis bet-
ur en Reykvíkingar.
Skilningur á ensku var betri en í
Norðurlandamálum hjá öllum þjóð-
unum, með þeirri undantekningu að
Færeyingar skildu dönsku betur en
ensku. Íslendingar fengu einkunnina
7,17 fyrir enskuskilning. Foreldrar
nokkurra þátttakenda voru einnig
prófaðir og höfðu þeir mun meiri
skilning en ungmennin. Skilningur
ungmennanna var almennt mun verri
en í rannsókn Mauruds árið 1972 en
Delsing tók þó fram að prófið nú hefði
verið talsvert erfiðara. Þátttakendur
álitu ensku almennt fínni en Norður-
landamálin en í Noregi voru þátttak-
endur þó hrifnari af sænsku en ensku.
Þátttakendur allra landanna töldu
enskuna auðveldari en Norðurlanda-
málin en skilningur á málunum
reyndist aukast með aldrinum.
Kennslu í tjáningu ábótavant
Michael Dal, lektor í dönsku við
Kennaraháskóla Íslands, fjallaði um
vald samræðna og gerði dönsku-
kennslu í íslenskum skólum að um-
talsefni. Sagði hann íslensk ungmenni
ágæt í að skilja dönskuna sem stæði
þeim næst af Norðurlandamálunum
en að meiri áherslu þyrfti að leggja á
kennslu í tali og tjáningu. Dal vísaði í
rannsókn menntamálaráðuneytisins
frá árinu 2001 og sagði rúman þriðj-
ung Íslendinga telja dönsku eða ann-
að Norðurlandamál eiga að vera ann-
að mál í grunnskólum á eftir ensku.
Af einstökum málum vildu þó flestir
fá þýsku sem annað mál.
Auður Hauksdóttir, dósent í
dönsku og forstöðumaður Stofnunar
Vigdísar Finnbogadóttur í erlendum
tungumálum, fjallaði um reynslu ís-
lenskra námsmanna í Danmörku af
dönskukunnáttu sinni eftir nám í
grunn- og framhaldsskólum á Íslandi.
Auður sagði mikinn mun á því að
skilja mál í ræðu og riti og því að geta
tjáð sig.
Fjöldi Íslendinga stundar nám í
Danmörku ár hvert og meðal þess
sem Auður spurði þá um var hvaða
áherslur þeir teldu helst lagðar í
dönskukennslu í íslenskum grunn- og
framhaldsskólum og hvaða þætti
dönskukunnáttunnar hefði helst
reynt á við nám í Danmörku. Mikill
meirihluti sagði mesta áherslu lagða á
lesskilning og málfræði en sagði mun
minni áherslu lagða á hlustun og tján-
ingu í grunnskólum. Þá væri lítið
kennt um menningu og siði dönsku
þjóðarinnar. Í framhaldsskóla voru
þátttakendur nokkuð sammála um að
allir þættir kennslunnar öðluðust
aukið vægi en að þar skorti enn á
kennslu í tjáningu á mæltu máli.
Stúdentar voru líka nokkuð sammála
um hvaða þætti reyndi helst á og það
var skilningur og tjáning á mæltu
máli. Rúmur þriðjungur taldi sig hafa
verið illa búinn undir nám í Dan-
mörku og margir tóku fram að leggja
þyrfti aukna áherslu á mikilvægi þess
að geta talað að minnsta kosti eitt
Norðurlandatungumál auk síns eigin.
Auður sagði nemendur því sammála
um að helst vantaði upp á kennslu í
hlustun og tjáningu á mæltu máli en
minnti á að þegar lítill tími væri til
umráða yrði að forgangsraða og að í
lesskilningi næðu Íslendingar skjót-
ast árangri í dönsku.
Ráðstefna um norrænan málskilning í Norræna húsinu
Mikilvægt að kunna
önnur Norðurlandamál
Morgunblaðið/ÞÖK
Á ráðstefnunni var töluð íslenska, danska, sænska og norska, enda var um-
fjöllunarefnið gagnkvæmur málskilningur Norðurlandaþjóðanna.
Eftir Hrund Þórsdóttur
hrund@mbl.is
TENGLAR
..............................................
www.nordkontakt.nu
Í DAG lýkur XX. Reykjavíkurskák-
mótinu, sem Skáksamband Íslands
hefur staðið fyrir í Skákhöllinni við
Faxafen 12. Fyrir síðustu umferðina
eru þrír stórmeistarar jafnir í forystu,
Magnus Carlsen (Noregi), Gabriel
Sargissian (Armeníu) og Pentala Har-
iskrishna (Indlandi), með 6 1/ 2 vinn-
ing hver.
Efstur Íslendinga er Hannes Hlífar
Stefánsson, stórmeistari, í 4.–7. sæti,
með 6 vinninga, eftir sigur á sænskum
kollega sínum, Tiger Hillarp-Persson.
Næsti Íslendingur er Þröstur Þór-
hallsson, stórmeistari, með 5½ v.
Stórmeistarinn Hannes Hlífar Stef-
ánsson (2.585) vann sænska stór-
meistarann Tiger Hillarp-Persson
(2.548) í 8. og næstsíðustu umferð.
Alþjóðlegi meistarinn Héðinn
Steingrímsson, sem gerði jafntefli við
litháska stórmeistarann Aloyzas
Kveinys, Bragi Þorfinnsson, alþjóð-
legur meistari, sem vann sænska
stórmeistarann Ralf Åkesson, og
bróðir hans, Björn, sem vann portú-
galska alþjóðlega meistarann Sergio
Rocha, eru næstir með 5 vinninga.
Björn hefur möguleika á áfanga að al-
þjóðlegum titli, en til þess þarf hann
að vinna Kveinys í lokaumferðinni.
Við skulum nú sjá baráttuskák ís-
lensku stórmeistaranna Þrastar Þór-
hallssonar og Henriks Danielsen.
Hvítt: Þröstur Þórhallsson
Svart: Henrik Danielsen
Caro-Kann, Panov-afbrigðið
1. e4 c6 2. d4 d5 3. exd5 cxd5 4. c4
Rf6 5. Rc3 e6 6. Rf3 Bb4 7. Bd3 dxc4
8. Bxc4 0–0 9. 0–0 a6 10. Bg5 b5 11.
Bd3 Bb7 12. Hc1 Rbd7 13. Bb1 Be7
14. He1 b4 15. Ra4 Hc8 16. Hxc8 Dxc8
17. b3 Hd8 18. De2 Dc6 19. Bd3 Dd6
20. Hd1 g6 21. Rb2 Rd5 22. Rc4 Dc7
23. Bxe7 Rxe7 24. Re3 a5 25. Bc4 Rf6
26. Re5 Kg7 27. h3 Re4 28. Dg4 Rg8
29. h4 Rgf6 30. Df4 Rh5 31. Dh2 Rc3
32. Hd2 Re4!?
(Eftir mikla baráttu hefur svarti
tekist að skorða staka hvíta peðið á
d4, en allt hefur þetta kostað mikinn
tíma og því verða teflendur að leika
hratt til þess að ná 40 leikja markinu.
Eftir 32. -- f6! 33. g4 fxe5 34. gxh5 Dd6
hefði hvítur átt úr vöndu að ráða.)
33. Hd1 Rhf6 34. Df4 Rc3 35. Hd2
Rce4 36. Hd1 De7 37. g4 Rc3 38. He1
h6 39. f3 Rh7 40. Dg3 Rf6
(Flókin leið er 40. ...Dd6 41. Df4 f6
42. Rd3 Dxf4 43. Rxf4 Rf8 44. Rc2
Bxf3 45. Hxe6 Bxg4 46. He7+ Kh8
47. Re3, sem líklega gefur jafnt tafl.)
41. Df4 Rh7 42. Rxf7!? Dxf7 43.
De5+ Kf8 44. Dxa5 De7?
(Tíminn er á þrotum og staðan
geysiflókin. Henrik missir af bestu
leiðinni, sem hefði gefið honum betra
tafl: 44. ...He8 45. Dxb4+ Kg8 46.
Dxc3 Dxf3 47. d5 exd5 48. Bf1 Dg3+
49. Bg2 Rf6 50. Dxf6 Dxe1+ 51. Rf1
He6 52.Bxd5 Bxd5 53. Dd8+ Kg7 54.
Dxd5 Hf6 55. Dg2 Dxh4 o.s.frv.)
Sjá stöðumynd.
45. Rf5!! gxf5 46. Hxe6 Dxh4 47.
Dxf5+ Kg7 48. Dg6+ Kf8
(Eða 48. ...Kh8 49. He8+ Hxe8 50.
Dxe8+ Kg7 51. Df7+ Kh8 52. Dg8+
mát.)
49. He8+ Hxe8 50. Df7+ mát.
Lokaumferðin hefst kl. 13 í dag og
verður hún örugglega þrungin bar-
áttu og spennu.
Þrír jafnir í efsta sætinu fyrir síðustu umferð
Eftir Braga Kristjánsson
bragikr@hotmail.com
OPINBER heimsókn Geirs H.
Haarde utanríkisráðherra til Dan-
merkur hófst í Kaupmannahöfn í
gær. Í þéttskipaðri dagskrá átti
hann meðal annars ánægjulegan og
gagnlegan fund með utanrík-
isráðherra Danmerkur, Per Stig
Møller, þar sem þeir ræddu bæði al-
þjóðamál og tvíhliða samskipti land-
anna.
Geir sagði í samtali við Morg-
unblaðið að fundurinn hefði verið
langur og gagnlegur. Þeir hefðu rætt
skopmyndamálið, stöðuna í Írak og
framboð Íslands til Öryggisráðsins.
Auk þess voru nokkur tvíhliða mál
rædd og má þar nefna útgáfu á ís-
lensk-danskri orðabók, endurnýjun
loftferðarsamnings á milli Íslands og
Danmerkur og fleira þess háttar.
„Þetta var mjög góð og almenn um-
ræða, en á heildina litið þá lá það í
loftinu að okkar á milli þá eru eig-
inlega engin vandamál og samstarf á
milli landanna er mjög gott,“ sagði
Geir að loknum fundinum.
Þakklátur fyrir stuðning í Mú-
hameðsteikninga-kreppunni
Per Stig Møller utanríkisráðherra
Dana sagði í viðtali við Morg-
unblaðið að loknum fundinum að
samstarf landanna væri afburða gott
og vandamálalaust. Hins vegar væru
nokkur hagsmunamál sem löndin
stæðu saman í og þau hefðu verið
rædd á fundinum. Hann kvaðst afar
þakklátur fyrir þann siðferðilega
stuðning sem Ísland hefði veitt Dan-
mörku í Múhameðsteikninga-
kreppunni. „Við hjálpum hvort öðru
á sviði alþjóðamála þar sem við get-
um, og við viljum gjarnan gera það
sem í okkar valdi stendur til að
styðja framboð Íslendinga í Örygg-
isráðið. Í okkar huga er mikilvægt að
Ísland fái þetta sæti og að rödd
Norðurlanda heyrist á þessum vett-
vangi,“ sagði Per Stig Møller.
Møller var spurður út í fjárfest-
ingar Íslendinga í Danmörku en
nokkur umræða hefur verið í fjöl-
miðlum þarlendis um að útrásin sé
byggð á veikum grunni. Komið hafa
fram áhyggjur af því í fjölmiðlum að
fari eitthvað úrskeiðis á Íslandi gæti
það haft áhrif á danskt efnahagslíf.
Møller var spurður hvort þetta væri
áhyggjuefni í hans huga.
„Hér í Danmörku erum við opin
fyrir erlendum fjárfestingum og
hvers vegna ættum við þá að vera á
móti íslenskum fjárfestingum? Við
erum með herferð til að draga að er-
lendar fjárfestingar og erum ánægð
með þær íslensku fjárfestingar sem
hafa átt sér stað undanfarið,“ sagði
hann.
„En mér skilst að Kaupmanna-
höfn hafi verið skírð upp á nýtt á Ís-
landi og heiti nú „Litla Ísland“,“
bætti Møller við og brosti breitt.
Ráðherrarnir tóku þó fram að ís-
lenskar fjárfestingar í Danmörku
hefðu ekki verið meðal þess sem
rætt var á fundinum.
Að loknum fundi utanríkisráð-
herranna var snæddur opinber há-
degisverður í utanríkisráðuneytinu
og að honum loknum var haldið á
fund Margrétar Danadrottningar.
Síðdegis hélt Geir svo á fund með
Dansk Industri auk þess að heim-
sækja danska þingið.
Í dag er fyrirhuguð heimsókn á
flotastöðina í Korsør og í Vejstrup
Ungdomsskole. Þá verður snæddur
hádegisverður í Valdemars-höllinni
og að því búnu verður fundað með
utanríkismálanefnd danska þings-
ins. Heimsókninni lýkur í kvöld.
Mikilvægt að
Ísland fái sæti í
Öryggisráðinu
Ljósmynd/Jens Dige
Utanríkisráðherrar Íslands og Danmerkur, Per Stig Møller og Geir H.
Haarde, segja engin vandamál í samskiptum þjóðanna en þeir funduðu í
Kaupmannahöfn í gær. Heimsókn Geirs til Danmerkur lýkur í dag.
Eftir Rögnu Söru Jónsdóttur
rsj@mbl.is