Morgunblaðið - 22.05.2006, Side 23

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 22. MAÍ 2006 23
UMRÆÐAN
Lagadeild
Laganám í Háskóla Íslands:
Metnaður, gæði og árangur.
Allar upplýsingar í síma 525 4386 og á www.hi.is.
Skoðaðu bæklinginn okkar á netinu.
Umsóknarfrestur er til 6. júní
Í SKÝRSLU Ríkisendurskoðunar
um þjónustu við aldraða frá árinu
2005 kemur fram að ófaglærðir
sinna stærstum hluta umönnunar-
innar á hjúkrunarheimilum. Sumir
þeirra tala jafnvel ekki íslensku.
Hjúkrunarheimili þar sem hlutfall
fagfólks er meira í líkingu við leið-
beiningarstaðal Landlæknisembætt-
isins frá 2001, geta ekki verið sam-
bærileg að gæðum og þar sem
fagþekkingu skortir. Því fullnægj-
andi hjúkrun verður fyrst og fremst
tryggð með viðeigandi mönnun til að
uppfylla þarfir viðkomandi sjúk-
lingahóps.
Hvernig eru gæði hjúkrunarheim-
ila borin saman. Vitað er að á öllum
hjúkrunarheimilum á landinu eru
gerðar rannsóknarmælingar á að-
búnaði aldraðra. Þetta er viðamikil
greining og tölulegar niðurstöður
fást um bæði hjúkrunarþyngd og
gæði.
Hvernig er farið með þessar nið-
urstöður? Gerir ráðuneytið at-
hugasemd við heimilin ef gæðin eru
ekki næg? Hvar setja þau mæli-
kvarðann á heimilin?
Almenningur vill fá vitneskju um
gæði hjúkrunarheimila þó ekki væri
nema til að halda uppi metnaði og til
þess að þeir sem þiggja þjónustuna
og þeirra aðstandendur geti beitt
þrýstingi til að fá þjónustuna bætta
ef þörf er á. Fólk á að geta og vill
geta valið um hjúkrunarþjónustu og
aðbúnað.
Hvað er til ráða?
Niðurstöður rannsóknar sem
greinarhöfundur hefur gert (2005.
Reynsla dætra af flutningi foreldra
sem þjást af heilabilun á hjúkr-
unarheimili. Óbirt meistararitgerð,
Háskóli Íslands, Reykjavík)
benda m.a. til að stórbæta þurfi
upplýsingar og fræðslu um það
hvaða hjúkrunarheimili standa fólki
til boða, hvaða þjónustu þau veita
(ekki síst hvað varðar afþreyingu og
þjálfun) og þá þætti sem teljast til
gæða, t.d. fjölda starfsfólks á vakt og
fagþekkingu þess. Góð vitneskja al-
mennings og stjórnvalda um hvað
telst til gæða myndi án efa auka lík-
ur á bættum gæðum innan heim-
ilanna. Slík kynning gæti farið fram
þegar vistunarmat er gert. Í kynn-
ingarefni til aðstandenda þarf að
bjóða upp á lesefni um hug-
myndafræði heimilanna og annað
sem viðkemur starfseminni. Mörg
heimili hafa komið sér upp heimasíð-
um sem benda má á og hafa þessar
upplýsingar tiltækar þar, því erfitt
getur verið að bjóða upp á kynn-
ingaheimsóknir inn á heimili (einka-
rými) íbúa.
Samvinna við fjölskyldu
Þennan þátt má stórbæta. Sér-
staklega má benda á eftirtalin atriði:
 Að stuðla að því að fjölskyldan sé
jafningi í umönnunarteyminu, að
meta þörf aðstandenda fyrir
stuðning.
 Að sjá til þess að nýr íbúi fái
tengilið eða aðalumönnunaraðila
sem veiti sérstakan stuðning við
aðlögun að breyttum aðstæðum.
 Að skýra hlutverk og ábyrgð
starfsfólks og aðstandenda.
 Að óska eftir því að fjölskylda
hjálpi starfsfólki að kynnast við-
komandi og sérþörfum hans og
fylli út æviágrip.
Stuðningshópar
Bjóða ætti upp á stuðningshópa
fyrir aðstandendur innan hjúkr-
unarheimilanna. Stuðningshópar
geta verið öflug aðferð til að treysta
aðlögun og hafa um tíma verið not-
aðir sem eitt af mörgum formum
hjúkrunarmeðferðar. Aðstandendur
sjúklinga eru hluti af skjólstæð-
ingum hjúkrunar.
Stuðningshópar geta stuðlað að
betri hjúkrun aldraðra
á stofnunun, dregið úr
streitu hjá aðstand-
endum og bætt sam-
skipti aðstandenda og
starfsfólks.
Starfsmannastefna
Fjölga þarf fagfólki
og starfsmönnum í því
skyni m.a. að efla þjálf-
un og virkni, ekki síst í
daglegri hjúkrun. Til
þess að fjölga starfs-
mönnum þarf að bæta
launakjör þeirra og
hafa aðlaðandi starfs-
mannastefnu á heim-
ilunum. Þar þarf að
styrkja grunninn því
reynslan sýnir að verr
gengur að fá fagfólk/
starfsfólk til starfa þar
sem metnaður í starfi,
gæði umönnunar og
virðing fyrir mann-
eskjum er ábótavant.
Fylgjast þarf með
líðan starfsfólks, umvefja það og
hvetja svo það endi síður með að til-
heyra sjúklingahópum. Þar skiptir
öflugur stuðningur stjórnenda máli.
Bjóða má upp á leiðir að betri líðan í
starfi s.s.viðrunarfundi í erfiðum
málum sem upp geta komið, stuðn-
ingsteymi fyrir starfsfólk og hand-
leiðslu í starfi. Hvetja til og styrkja
heilsueflingu, bæði andlega og lík-
amlega, bjóða starfsfólki að nýta
þjónustu heimilanna s.s. hand- og
fótsnyrtingu, hárgreiðslu, nudd og
þess háttar á sömu kjörum og íbúar
fá hana á og leitast við að hafa aðlað-
andi fjölskyldustefnu.
Einnig er nauðsynlegt að efla
fræðslu og símenntun fyrir starfs-
fólk, þar á meðal fræðslu um sið-
fræðileg viðhorf s.s. sjálfræði sem
skipta máli við þjónustu og umönnun
aldraðra.
Umönnun á hjúkrunar-
heimilum og leiðir til úrbóta
Júlíana Sigurveig Guðjóns-
dóttir fjallar um gæði umönn-
unar á hjúkrunarheimilum og
leiðir til úrbóta
’Almenningur vill fávitneskju um gæði hjúkr-
unarheimila þó ekki væri
nema til að halda uppi
metnaði og til þess að
þeir sem þiggja þjón-
ustuna og aðstandendur
þeirra geti beitt þrýstingi
til að fá þjónustuna bætta
ef þörf er á.‘
Júlíana Sigurveig
Guðjónsdóttir
Höfundur er hjúkrunarstjóri
á hjúkrunarheimilinu Sóltúni.