Morgunblaðið - 30.05.2006, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. MAÍ 2006 29
UMRÆÐAN
FORSÆTISRÁÐHERRA ítrek-
aði í kvöldfréttum NFS 23. maí að
Íbúðalánasjóði yrði breytt. Miðað
við það sem áður hefur komið fram
verður að draga þá
ályktun að sjóðurinn
verði lagður niður eða
gerð úr honum þjón-
ustustofnun fyrir við-
skiptabankana. Þá
getur Samaband
bankanna (SBV) snúið
sér að áframhaldandi
árásum á hagsmuni
viðskiptavina sinna
sem verður að fá bann
við því að lífeyrissjóð-
irnir láni sjóðfélögum.
Í maímánuði 2004 kom
í fjölmiðlum að SBV
teldu brýnt að lokað yrði fyrir heim-
ildir lífeyrissjóðanna til að lána ein-
staklingum eða þeim sniðin mun
þrengri stakkur.
Lífeyrissjóðirnir hafa lánað sjóð-
félögum frá stofnun sjóðanna og
voru þau lán lengst af einu fast-
eignalánin sem sjóðfélagarnir áttu
kost á utan lána Íbúðalánasjóðs og
forvera hans. Lífeyrissjóðir hafa því
lánað sjóðfélögum í um 70 ár og hef-
ur það verið þýðingarmikill þáttur í
því að sjóðfélagar eignuðust þak yfir
höfuðið. Þá er ótalin sú mikla þýðing
sem lánastarfsemi lífeyrissjóðanna
hefur haft fyrir þjóðfélagið í heild,
sérstaklega á landsbyggðinni.
Landssamband lífeyrissjóða birti
athugasemdir við kröfu SBV um að
lífeyrissjóðirnir hyrfu af lánamark-
aðnum og þar segir m.a:
„Það hljóta allir landsmenn að sjá
í gegn um látlausan áróður bank-
anna sem vilja sölsa undir sig alla
lánastarfsemi í landinu.“ Þannig
hamast þeir daginn út
og inn á starfsemi
Íbúðalánasjóðs og nú
þarf að henda lífeyr-
issjóðunum út af veð-
lánamarkaði. Allar fjöl-
skyldur kunna sögur af
lánveitingum bankanna
til húsnæðismála. Þar
var almennt engin lán
að finna þar til nýlega.“
Barátta SBV fyrir fá-
keppni á lánamarkaði
er því ekki ný. Barátta
SBV hefur verið lævís
og lipur og oft rekin í
nafni viðskiptafrelsis og frjálsrar
samkeppni. Hún á lítið skylt við
samkeppni. Það blasir við öllum sem
vilja sjá að það að fækka aðilum á
markaði eykur fákeppni. Það að
ryðja lífeyrissjóðum og Íbúðalána-
sjóði af markaði, aðilum sem ekki
gera kröfur til hagnaðar af hlutafé,
er bein ráðstöfun til hækkunar alls
kostnaðar lántakenda. Þá staðreynd
hafa SBV sjálfir staðfest með því að
tína til kostnaðarliði sem Íbúðalána-
sjóður og lífeyrissjóðir bera ekki en
þeir bera. Er samúð almennings
með SBV svo mikil að menn séu
reiðubúnir til að greiða stórfé fyrir
„réttlæti“ SBV? Er það svo að
stjórnmálamenn dagsins í dag séu
svo glámskyggnir, hagsmunatengdir
eða leiðitamir bönkunum að þeir séu
reiðubúnir að fórna hagsmunum al-
mennings, umbjóðenda sinna, með
því að leggja niður Íbúðalánasjóð?
Sé svo er illa komið. Þá er eins víst
að næst verði lífeyrissjóðum bannað
með lögum að lána sjóðfélögum.
En í þessari umræðu allri hefur
enginn talsmaður þess að breyta
starfsemi Íbúðalánasjóðs nefnt og
því síður sýnt fram á útgjaldasparn-
að eða annan hag skuldara af því að
losna við Íbúðalánasjóð af markaði.
Það er mjög undarlegt. Hækkar,
lækkar eða stendur lánakostnaður í
stað? Það er það sem skiptir máli.
Síðan félagsmálaráðherra tilkynnti
breytingar á Íbúðalánasjóði hafa
bankarnir hækkað vexti af fast-
eignalánum og lækkað lánshlutfall
miðað við verðmæti eigna. Það er at-
hygli vert!
Hagsmunum
almennings fórnað
Árni Þormóðsson fjallar
um Íbúðalánasjóð ’Síðan félagsmálaráð-herra tilkynnti breyt-
ingar á Íbúðalánasjóði
hafa bankarnir hækkað
vexti af fasteignalánum
og lækkað lánshlutfall
miðað við verðmæti
eigna. Það er athygli
vert!‘
Árni Þormóðsson
Höfundur er öryggis-
og næturvörður.
LOKSINS eru fyrirhugaðar
vegabætur í Reykhólasveit. Tillaga
var gerð um þrjár leiðir til að bæta
öryggi og stytta vegalengd á kafl-
anum frá Þorskafirði yfir í Kolla-
fjörð, leiðina sem nú liggur yfir
Hjallaháls og Ódrjúgsháls. Við mat
á umhverfisáhrifum er augljóst að
sú leið sem heimamenn kysu helst,
svokölluð leið B, myndi valda óbæt-
anlegu tjóni á sérstæðu náttúrufari.
Því var þeirri leið, svo-
kallaðri leið B, hafnað í
úrskurði Skipulags-
stofnunar. Heimamenn
hafa nú skotið úrskurð-
inum til umhverfis-
ráðherra.
Náttúran og atvinna
tengd sjálfbærri nýt-
ingu á henni er mesta
auðlind sveitarinnar og
forsenda byggðar. Það
vekur því furðu í þessu
máli er að það er til leið
sem sættir bæði sjón-
armiðin, þ.e bættar
vegasamgöngur og náttúruvernd,
en það er einfaldlega að leggja göng
undir Hjallaháls, fylgja síðan leið D
og halda síðan áfram með göngum
undir Klettsháls, handan Kolla-
fjarðar hinn raunverulega far-
artálma á þessari leið. Með ganga-
leiðinni er komi til móts við
sjónarmið allra hagsmunaaðila: Ill-
færir hálsar verða aflagðir, vega-
lengdin styttist umtalsvert, bæirnir
í Djúpadal og Gufudal verða áfram í
alfaraleið og einstöku náttúrufari er
borgið. Af undarlegum ástæðum var
gangaleiðin ekki lögð undir mat á
umhverfisástæðum þrátt fyrir ein-
tóma kosti, líka fjárhagslega.
Einstakt náttúrufar
Reykhólasveitar
Reykhólasveit er rómuð fyrir
náttúrufegurð. Um sveitina orti Jón
Thoroddsen eina af ljúfustu nátt-
úrufarslýsingum í ljóði „Hlíðin mín
fríða“. Að öðrum stöðum ólöstuðum
finnast fá svæði á Íslandi jafn hlý-
leg og góð til að öðlast hugarró.
Landslagið einkennist af lygnum
fjörðum, oft með litlu undirlendi,
hjöllum og kjarrivöxnum hlíðum,
þar sem upp úr gnæfa stöku reyni-
tré. Lækir skoppa niður hlíðarnar
og liðast um gróna bakka gegnum
birkikjarrið. Hér eru heimkynni
þrasta og músarrindla. Inni á milli
birkifláka er graslendi og votlend-
ispollar umvafðir lyngmóum. Við
sjóinn eru djúpir, víðir hvammar, í
þeim ystu eru fjalldrapa- og
lyngmóar, utar er birki- og loð-
víðikjarr. Í fjörunni skiptast á sjáv-
artjarnir, þangivaxnar klappir, fitj-
ar og lífríkar leirur. Leirurnar
geyma fæðuforða farfuglanna vor
og haust en á sumrin eru þær fjöl-
setnar af vaðfuglum í ætisleit.
Smáeyjar og sker eru heimkynni
hundraða æðarfugla. Þetta er ríki
konungs fuglanna, hér ræður haf-
örninn ríkjum. Hvergi annars stað-
ar er hægt að vera næstum viss um
að sjá örn á setri eða leikandi loft-
fimleika.
Margir hafa í gegnum tíðina gert
sér grein fyrir því hversu mikil
náttúrufarsleg verðmæti eru fólgin í
þessum hluta Breiðafjarðar og hafa
verið sett sérlög til að stuðla að
verndun Breiðafjarðar, einkum
landslags, jarðmyndana, lífríkis og
menningarminja. Svæðið er einnig á
Náttúruminjaskrá og hefur bæði
innlent og alþjóðlegt verndargildi,
sérstaklega með tilliti til fugla-
verndar.
Arðsemi óspilltrar náttúru
og samgöngubætur
Einmitt í þessari sérstöðu eru
fólgin einstök tækifæri í þróun nátt-
úrutengdrar og fræðandi ferðaþjón-
ustu. Hér mætti til dæmis koma á
fót skoðunarstöð fyrir fugla-
áhugafólk þar sem hægt væri að
fylgjast með arn-
arsetri og njóta þess
að skoða þessa stór-
kostlegu fugla, en fyr-
irhugað vegarstæði
leiðar B ógnar tilvist
frjósamasta arn-
arhreiðurs Íslands.
Um Teigsskóginn má
leggja vel merkta
fræðslustíga og fá
svæði eru áhugaverð-
ari til kajakróðra en
einmitt lygnir firðir
með fjölskrúðugu
náttúrufari. Tækifæri til að laða að
fólk eru alls staðar en þau eru háð
því að náttúran haldist sem mest
ósnortin, þar liggja framtíð-
arverðmæti. Breiðafjörður hefur því
ótvírætt alþjóðlegt sem og innlent
verndargildi og því ber að hafna öll-
um framkvæmdum sem hafa veru-
leg og óafturkræf áhrif á náttúru
hans.
Samgöngubætur í sátt
Íbúar Vestfjarða hafa ekki setið
við sama borð og aðrir landsmenn
þegar vegagerð er annars vegar.
Eðlilega eru íbúar orðnir lang-
þreyttir á því að vera innikróaðir
dögum saman á vetrum og vilja
skiljanlega fá öruggan veg allan
ársins hring um Klettsháls og
Hjallaháls. Að bæta samgöngur á
Vestfjörðum er forgangsmál, en
vegagerð um sunnanverða Vestfirði
er ákaflega vandasöm og gæta þarf
hófs gagnvart viðkvæmri náttúru.
Landið er eins og fyrr segir sérlega
dýrmætt og hefur í sér fólgin
ómæld verðmæti fyrir íbúa og bú-
setu ef rétt er staðið að málum.
Það er ekki fjarlæg framtíðarsýn
að bora stutt jarðgöng undir Hjalla-
háls og Klettsháls, heldur einfald-
lega eina skynsamlega lausnin, sem
um leið mætir sjónarmiðum allra
hagsmunaaðila. Með þeim göngum
yrðu skilyrði fyrir vegasamgöngur á
svæðinu afar góð og um leið yrði
verðmæti einstakrar náttúru varð-
veitt og jafnvel gæti orðið lyftistöng
fyrir atvinnu á svæðinu. Og það sem
mest er um vert: Kostnaður við að
leggja göng undir Hjallaháls er ekki
meiri en að fara leið B en langtum
arðsamari þegar til lengri tíma er
litið.
Þannig má færa góð rök fyrir því
að nú eigi umhverfisráðherra að
fella Salómonsdóm og skora á ráð-
herra samgangna og ferðamála að
endurskoða í snatri tillögur að vega-
lagningu í Reykhólasveit og hefjast
þegar handa við undirbúning að
jarðgöngum undir Hjallaháls. Þann-
ig er hagsmunum allra best borgið
og allir geta unað sáttir við sitt.
Gangaleiðin er
besti kosturinn
Ásta Þorleifsdóttir fjallar
um samgöngur og náttúrufar
í Reykhólasveit ’Með gangaleiðinni nástsjónarmið allra hags-
munaaðila: Illfærir hálsar
verða aflagðir, vega-
lengdin styttist umtals-
vert, bæirnir í Djúpadal
og Gufudal verða áfram í
alfaraleið og einstöku
náttúrufari er borgið.‘
Ásta Þorleifsdóttir
Höfundur er jarðfræðingur,
áhugakona um umhverfi og útivist,
ættuð af Vestfjörðum.
Bátafjör, Bakkaflöt, 11 km frá Varmahlíð
www.riverrafting.is
Bakkaflöt ferðamiðstöð fyrir alla!
Ferðaþjónustan Bakkaflöt, 11 km frá
Varmahlíð www.bakkaflot.com
Fljótasiglingar við allra hæfi.
Stórbrotin náttúra og mikil spenna í Austari Jökulsá
stig 4 + aldurstakmark 18 ár.
Vestari Jökulsá, skemmtileg, mikil nátturufegurð,
stig 2 + aldurstakmark 12 ár.
Fjöldskylduferðir niður Héraðsvötn.
Gisting - 20 herbergi
tvö sumarhús
tjaldstæði - veitingar
fjölbreytt afþreying.
Heitir pottar - lítil sundlaug
Verið velkomin
að Bakkaflöt
sími 453 8245
Fréttir
í tölvupósti