Morgunblaðið - 16.09.2006, Blaðsíða 44

44 LAUGARDAGUR 16. SEPTEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Guðbjörg LiljaBöðvarsdóttir
fæddist í Skálm-
holtshrauni í Vill-
ingaholtshreppi í
Árnessýslu 9. apríl
1914. Hún lést á
dvalarheimilinu
Kumbaravogi 9.
september síðast-
liðinn. Foreldrar
hennar voru Jónína
Guðmundsdóttir, f.
í Gíslakoti í Holt-
um 18. júlí 1878, d.
1946, og Böðvar
Friðriksson, f. á Strönd í Vest-
ur-Landeyjum 6. mars1878, d.
31. maí 1966. Systkini Guð-
bjargar Lilju eru Guðmundur
Böðvarsson, 1905–1980; Frið-
semd Böðvarsdóttir, 1907–1988;
Guðbjörg Karólína Böðv-
arsdóttir, 1908–1908; Karen
Dagbjört Böðvarsdóttir, 1910–
1910; Guðmundur Óskar Böðv-
arsson, 1911–1992; Karl Óskar
Böðvarsson, 1916–1917; Ragnar
Böðvarsson, f. 1920; Guðlaug
Böðvarsdóttir, f. 1922; og Reyn-
ir Böðvarsson, 1925–2006.
Hinn 1. desember 1934 giftist
Guðbjörg Lilja Sigurjóni Valdi-
marssyni, f. í Norðurkoti í Eyr-
arbakkahr. í Árn. 22. október
1910, d. 25. ágúst 1952. For-
eldrar hans voru Guðný Jóns-
dóttir, f. í Eyrarbakkasókn 2.
nóvember 1889, d. 27. sept-
ember 1926, og Valdimar Krist-
mundsson, f. á Moshvoli í Hvol-
hreppi í Oddasókn í Rang. 7.
maí 1888, d. 17. ágúst 1964.
Fósturforeldrar
Sigurjóns voru
Ingibjörg Guð-
mundsdóttir og Jón
Jónsson, bóndi í
Norðurkoti á Eyr-
arbakka. Alsystir
Sigurjóns er Jó-
hanna Ingibjörg
Valdimarsdóttir,
1912–1915. Systk-
ini hans samfeðra
eru: Unnur Valdi-
marsdóttir, 1914–
1918; Ágúst Hólm
Valdimarsson,
1915–1947; Ásta Þóra Valdi-
marsdóttir, 1915–1996; Bjarney
Valdimarsdóttir, f. 1917; og
Oddný Valdimarsdóttir, f. 1927.
Guðbjörg Lilja flutti þriggja
ára að Langsstöðum í Hraun-
gerðishreppi og síðan níu ára að
Einarshöfn á Eyrarbakka. Eftir
að hún giftist bjó hún í Norð-
urkoti. Börn Guðbjargar Lilju
og Sigurjóns eru: Jón Ingi Sig-
urjónsson, f. 1936, var kvæntur
Margréti Ólafsdóttur; Guðný
Erna Sigurjónsdóttir, f. 1937,
gift Hirti Guðmundssyni; Böðvar
Sigurjónsson, f. 1938, var
kvæntur Valgerði Hönnu Guð-
mundsdóttur, fósturbarn: Er-
lendur Ómar Óskarsson, 1950,
kvæntur Sólveigu Pálsdóttur;
Valdimar Sigurjónsson, f. 1951,
kvæntur Þorbjörgu Ársæls-
dóttur.
Útför Guðbjargar Lilju verður
gerð frá Eyrarbakkakirkju í
dag og hefst athöfnin klukkan
14.
Það er komið að kveðjustund.
Amma mín tilheyrði kynslóðinni sem
vann baki brotnu frá barnsaldri, átti
rétt fyrir nauðþurftum en taldi sig
ekki þurfa meira, „ekki tekur maður
það með sér hinum megin“. Í staðinn
áttu þau bjartsýni, dugnað og gleði
að vopni í lífsbaráttuna. Það hvarflaði
ekki að henni að lífið yrði rósabeð og
eins gott að taka því sem að höndum
bar, sumt var einfaldlega „þyngra en
tárum taki“ og betra að kreppa hnef-
ann en láta bugast. Amma ólst upp í
stórum systkinahópi á Bakkanum
þar sem þau settust flest að. Bakkinn
var henni kær en hennar draumur
var að verða bóndakona í sveit. Hún
kynntist sveitalífinu sem kaupakona
á unglingsárum, á öðrum staðnum
var unnið frá morgni til kvölds en
nægir kraftar til að fara í útreiðar-
túra og njóta þess að vera ungur og
hamingjusamur. Á hinum staðnum
var líka unnið myrkranna á milli en
naumt skammtað á diskana. Þegar
inn var komið á kvöldin þurftu
kaupakonurnar að draga leppana af
körlunum, þvo þá og þurrka. Sum-
arhýran dugði rétt fyrir skópari.
Tvítug að aldri gifti hún sig með
konungsleyfi og flutti inn í Norðurkot
til afa sem þá þegar hafði misst móð-
ur sína, ömmu og litlu systur. Jón
gamli í Norðurkoti lifði í hárri elli hjá
þeim næstu árin. Þau voru með bú-
skap en litla launavinnu var að hafa
og afi því oft langdvölum í burtu.
Það var gaman að búa á Bakkan-
um á þessum árum, 11 búðir, bakarí,
skátarnir, kórar og leikfélag. Öfugt
við það sem skólabækurnar innrættu
mér þá talaði amma af væntumþykju
og virðingu um danska fólkið í Hús-
inu og allt það góða sem það lagði til
samfélagsins.
Oftast var fullt hús í Norðurkoti,
spilað og mikið sungið – á öllum 46
fermetrunum. Þau tvö höfðu fallegar
söngraddir og það var sungið við
uppvaskið í Norðurkoti.
Amma var forkur dugleg, dreif í
hlutunum, tók af skarið og gerði það
sem þurfti að gera. Meðal annars bað
Bragi héraðslæknir hana að vera
með sér við heimafæðingar. Leti
þoldi hún ekki, „þú verður að vinna,
Valgerður, lífið útheimtir það“. Hún
var stöðugt að, prjónaði listavel með-
an kraftar leyfðu og átti mjög erfitt
með að sitja auðum höndum þegar
ellin neyddi hana til. Að hvíla sig var
óþarfi, nægur svefn biði í eilífðinni.
Ég var mikið á Bakkanum hjá
henni. Það er ómetanlegt að hafa
fengið að kynnast öllu því góða fólki
sem byggði og byggir hann enn. Ást-
úðin var fundin upp á Bakkanum.
Það er erfitt að hugsa til þess að
amma og tengdadætur hennar
Magga og Hanna, sem voru okkur
systkinunum svo góðar, séu nú allar
fallnar frá.
Lífslíkur aldamótakynslóðarinnar
voru minni en okkar sem á eftir kom-
um. Amma varð ekkja 38 ára að aldri
þegar afi lést 42 ára úr lífhimnubólgu
á Landakoti árið 1952 eftir botn-
langaaðgerð. Þá sem nú gat sparn-
aður í heilbrigðiskerfinu reynst dýr-
keyptur. Hún stóð ein með drengi á
fyrsta og öðru ári og unglingana þrjá.
Draumar þeirra um nám urðu að
víkja og lífsbaráttan tók við. Hver
fjölskylda varð að bjarga sér, standa í
skilum og „gjalda keisaranum það
sem keisarans er“. Söknuður og sorg
bjuggu ætíð í ömmu en „þetta er bara
svona“.
Seinna fór amma að vinna í frysti-
húsinu. Mér er minnisstætt hversu
þreytt hún var, hversu kalt var þar
oft, vinnan erfið og tók þó steininn úr
þegar bónusinn var settur á. Sam-
stöðu og vináttu kvennanna var ógn-
að.
Amma var mikill og góður kokkur,
en hún lærði í Húsinu. Hjá henni var
ætíð hlaðið veisluborð og pönnukök-
ur bakaðar á hverjum laugardegi eft-
ir að húsið var þrifið og búið að
strauja. Hún var trúuð kona og var
árum saman í bænahring. Amma var
berdreymin og næm. Hún sagði það
hafa hjálpað sér eftir á að hún vissi að
afi myndi deyja snögglega. Hana
dreymdi m.a. fyrir dauðsföllum.
Amma var skapkona, sjálfstæð og
óhrædd við að halda fram eigin skoð-
unum. Hún var örlát, gjafmild og
stórtæk. Allt til hins síðasta fannst
henni ólíðandi að þurfa aðstoð ann-
arra.
Við vorum nöfnur og vinkonur. Ég
mun sakna hennar og hún kenndi
mér meira en hún nokkurn tímann
vissi. Veri góð kona guði sínum falin.
Guðbjörg Lilja Hjartardóttir.
Amma var einstök kona. Hún var
af þeirri kynslóð sem ólst upp við og
þótti sjálfsagt að vinna myrkranna á
milli. Hún með sinni ósérhlífni, elju,
þrautseigju og ákveðni lifði síðustu
öld þótt ósjaldan hafi gefið á bátinn
og oft hafi hún þurft að taka á öllu
sem hún átti. Amma missti afa ung
eða þegar hún var aðeins 38 ára göm-
ul. Þá stóð hún uppi með börnin sín
fimm sem voru eins til sextán ára
gömul. Það hefur ekki verið á færi
nema hörkuduglegrar konu að ala
önn fyrir börnunum og stunda bú-
skap í Norðurkoti.
Ég man fyrst eftir mér hjá ömmu á
Eyrarbakka, eins og við systkinin
kölluðum hana alltaf, þegar ég var
fimm ára að gefa heimalningunum að
drekka úr pela.
Það gekk ekki betur en svo að einn
þeirra gleypti túttuna og Jonni
frændi var kallaður til aðstoðar.
Einnig man ég eftir einum hestinum
hennar ömmu sem rak hausinn inn
um eldhúsgluggann og sníkti pönnu-
kökur. Auðvitað gaf amma honum,
þessi mikli dýravinur sem vildi alla
gleðja, hvort sem það voru menn eða
skepnur. Seinna þegar ég fór á
rjúpnaveiðar var amma ekki sátt við
það því nægur væri maturinn og
einnig fannst henni rjúpan vera svo
fallegur fugl.
Það eru margar sæluminningar
sem ég á úr gamla, góða kotinu henn-
ar ömmu. Oft var komið í stuttar
heimsóknir og einnig dvaldi ég þar í
nokkrar vikur í tvö sumur sem
krakki. Mér fannst ömmu aldrei falla
verk úr hendi. Minningin um ömmu í
eldhúsinu að baka, undirbúa eða laga
matinn og oftar en ekki söng hún eða
raulaði með. Ég var kenjóttur sem
krakki en amma sá til þess að það
væri alltaf á boðstólum eitthvað sem
ég myndi borða. Gular baunir með
soðkökum voru í uppáhaldi og pass-
aði amma að sá matur væri reglulega
þegar ég var hjá henni. Nýbakaðar
pönnukökurnar, jólakaka og súkku-
laði (ekki kakó) drukkið með voru í
sérstöku uppáhaldi. Ég tala nú ekki
um brúntertuna úr köldu búrinu, það
voru heilagar stundir þegar amma
gaf mér kalda tertu og kalda mjólk.
Amma var listakokkur og það skorti
aldrei mat fyrir gesti og gangandi.
Að fá að alast upp á Bakkanum í
kringum þetta góða fólk, þetta vina-
lega umhverfi, gömlu húsin þar sem
kirkjan og Húsið var miðpunktur,
verður seint þakkað. Það var margt
brallað hvort sem það var að fara á
bólbátunum út á sjóvarnargarð að
tína söl, fara í kríueggjaleit, veiða úti
í á, allt var þetta eitt stórt ævintýri.
Ég man hvað það var spennandi að
fara niður í meira en aldargamlan,
hlaðinn kjallarann í Norðurkoti. Ang-
an af kartöflum, moldargólfið og ber
steinninn gerðu hverja ferð sérstaka.
Háaloftið var ekki síðra, það þurfti að
fara upp á þak til að komast þangað
og það brakaði í gólffjölunum þegar
gengið var inn á milli bókarstabb-
anna þar. Norðurkotið var ekki nema
46 fermetrar. Það er erfitt að ímynda
sér í dag hvernig hægt var að koma
stóru fjölskyldunni okkar fyrir þegar
við komum þreytt og svöng eftir
langferð austan af landi.
Allt gekk snurðulaust fyrir sig og
allir komnir í uppábúin rúm stuttu
eftir veislumáltíð. Amma var eins og
hótelstýra, skipulagði, eldaði og síð-
ast en ekki síst var það þessi hjarta-
hlýja sem olli því að öllum leið vel í
kringum hana.
Amma var mjög söngelsk og hafði
góða rödd. Ég naut þess í ríkum mæli
að hlusta á skemmtileg þjóðlög,
sálma og vögguvísur sem mörg hver
sitja ennþá eftir í minningunni. Sér-
staklega man ég eftir þegar amma
söng um Konuna sem kyndir ofninn
minn eftir Davíð Stefánsson. Hún
söng þetta ljóð af miklum trega og
mér fannst þetta ljóð eiga við hana að
mörgu leyti.
Amma kunni líka reiðinnar býsn af
ljóðum og þegar hún var í stuði þá fór
hún með heilu ljóðabálkana fyrir mig.
Hún hafði líka yndi af því að lesa góð-
ar bækur og ljóðabækur allt fram á
síðustu ár. Hannyrðir léku í höndun-
um á henni og ennþá á ég belgvett-
lingana sem hún prjónaði fyrir mörg-
um árum handa mér og ég notaði í
jöklaferðum.
Gaman var að ræða við ömmu um
pólitík. Hún var mikil jafnaðarmann-
eskja og skóf ekki utan af hlutunum.
Oft fannst henni vanta mannlega
þáttinn í pólitíkina og of mikið um
hagsmunapot og vildi amma leggja
þeim meira lið sem minna máttu sín í
þjóðfélaginu. Þegar umræðurnar
voru orðnar heitar eða við ekki sam-
mála þá var yfirleitt nóg að slá á létta
strengi til að dempa umræðurnar.
Amma var létt í lund og oft var mikið
hlegið og skrafað í heimsóknunum
hjá ömmu og Valda á Bakkanum.
Valdi var hennar stoð og stytta í ára-
tugi og ber að þakka alla umhyggj-
una. Eyrarbakki var staðurinn henn-
ar ömmu og alltaf hefur verið
notalegt að koma þangað og hitta fyr-
ir margt af því góða fólki sem býr
þar.
Amma var mjög trúuð og það var
aldrei neinn efi hjá ömmu um líf eftir
dauðann, það var bara spurning um
hvernig smáatriðin væru hinum meg-
in.
Núna hefur hún loks hitt sinn
heittelskaða sem hún missti svo ung.
Far þú í friði, elsku amma mín, og
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Sigurjón Hjartarson.
Elsku hjartans amma mín, þá ert
þú farin frá okkur í bili og komin í
faðm Sigurjóns afa, en þú trúðir því
alltaf að hann kæmi að sækja þig. Það
er svo fallegt að hugsa til þess að þið
hafið hist aftur. Þú varðst ekkja 38
ára og lést þá taka frá legstaðinn við
hlið hans. Þetta þótti mér skrítið þeg-
ar ég var barn.
Amma var glæsileg kona sem alltaf
var fín og smekkleg, dökk yfirlitum
og eins og hún væri nýkomin af sólar-
strönd en þangað hafði hún aldrei
komið. Þegar amma var ung vann
hún á engjum, en þá var ekki í tísku
að vera sólbrún svo dömurnar báru á
sig hveiti og bundu skuplunar niður á
andlitið. Hún varð 92 ára og hrukk-
urnar hvergi.
Ég varð þeirrar gæfu aðnjótandi
að fá að vera á Bakkanum hjá ömmu
á sumrin. Í minningunni var það mitt
fyrsta verk að sækja rabarbara í
súpu en amma var snilldarkokkur. Þá
iðaði Bakkinn af lífi, sólskin og gleði
alls staðar. Fólk var alltaf að koma
við í Norðurkoti og mikið spjallað og
hlegið. Amma hafði sterkar skoðanir
á öllum hlutum en hún var réttsýn.
Það var mjög gaman að versla með
ömmu. Hún vissi hvað hún vildi og
engar vöflur á henni. Hún var töffari
og skaut á kjólana eins og sagt er
þegar karlar versla. Amma prjónaði
á okkur systkinin og börnin okkar og
við varðveitum vettlingana frá henni
sem eru lítil listaverk.
Síðustu árin voru ömmu mjög erf-
ið. Það átti ekki við hana að þurfa að
þiggja hjálp frá öðrum. Vil ég þakka
öllum sem voru henni góðir á síðasta
lífsskeiðinu.
Elsku amma mín, ég var lánsöm að
vera ömmustelpan þín. Hafðu þökk
fyrir allt og allt. Guð geymi þig. Þín
Ragnheiður S. Hjartardóttir.
Elsku amma, komið er að leiðar-
lokum og langur vegur genginn. Við
systurnar minnumst þín sérstaklega
frá því að þú bjóst í Norðurkoti á
hlaðinu heima. Þá var nú stutt að fara
í pönnsur sem voru alltaf til í ísskápn-
um hjá þér. Anna og Lilja fóru í
Laujabúð fyrir þig og munu aldrei
gleyma tveimur pottum af mjólk og
oxan eða dixan. Þú varst kjarnorku-
kona og hafðir skoðanir á mönnum og
málefnum. Þú hafðir reynt mikið og
misstir ung mann frá börnum. Seinna
þegar þú bjóst á Túngötunni komum
við til þín reglulega og alltaf tókstu
jafn vel á móti okkur með hlaðborði
enda varstu alltaf að baka.
Þú varst söngelsk og varst yfirleitt
með útvarpið í gangi þegar við kom-
um til þín. Var þá oft raulað undir og
gaf amma öðrum söngkonum ekkert
eftir. Hún fylgdist vel með og hafði
skoðanir á pólitík og var rökföst. Hún
var ákveðin og hafði sterka skapgerð
og hefur það eflaust hjálpað henni í
gengum erfiða tíma þegar hún stóð
ein uppi með börn eftir fráfall afa.
Þessum sterka persónuleika tapaði
hún aldrei þrátt fyrir að minnið hefði
gefið sig. Við systurnar þökkum fyrir
allar stundirnar og viljum enda á
tveimur erindum úr einu af uppá-
haldsljóðum þínum sem þú raulaðir
með afa og við vitum að þið getið
núna tekið lagið saman eftir langa
fjarveru.
Smávinir fagrir, foldar skart,
fifill í haga rauð og blá
brekkusóley, við mættum margt
muna hvort öðru’ að segja frá.
Prýðið þér lengi landið það,
sem lifandi guð hefur fundið stað
ástarsælan, því ástin hans
allstaðar fyllir þarfir manns.
Faðir og vinur alls sem er!
Annastu þennan græna reit;
blessaðu faðir blómin hér;
blessaðu þau í hverri sveit.
Vesalings sóley! Sérðu mig.
Sofðu nú vært og byrgðu þig;
hægur er dúr á daggarnótt,
dreymi þig ljósið, sofðu rótt.
(Jónas Hallgr.)
Anna Lára, Lilja og Íris.
Elsku amma mín, nú þegar komið
er að kveðjustund langar mig að
þakka þér fyrir allar góðu minning-
arnar sem ég á um þig.
Ég veit ekki hvort þú hefur
huga þinn við það fest
að fegursta gjöf sem þú gefur
er gjöfin sem aldrei sést:
Ástúð í andartaki,
augað sem glaðlegt hlær,
hlýja í handartaki,
hjarta sem örar slær.
Allt sem þú hugsar í hljóði
heiminum breytir til.
Gef þú úr sálarsjóði
sakleysi, fegurð og yl.
(Úlfur Ragnarsson)
Þú varst mikill fagurkeri eins og
heimili þitt bar vitni og alveg var
sama hvaða dag við komum í heim-
sókn, alltaf svignuðu borðin af kræs-
ingum. Þú kenndir mér að lesa,varst
alltaf að fara með ljóð og söngst svo
fallega.
Ég sendi þér kæra kveðju,
nú komin er lífsins nótt.
Þig umvefji blessun og bænir,
ég bið að þú sofir rótt.
Þó svíði sorg mitt hjarta
þá sælt er að vita að því
þú laus er úr veikinda viðjum,
þín veröld er björt á ný.
Ég þakka þau ár sem ég átti
þá auðnu að hafa þig hér.
Og það er svo margs að minnast,
svo margt sem um hug minn fer.
Þó þú sért horfinn úr heimi,
ég hitti þig ekki um hríð,
þín minning er ljós sem lifir
og lýsir um ókomna tíð.
(Þórunn Sig.)
Guð geymi þig og varðveiti.
Góða nótt, elsku amma mín.
Þín
Kristín.
Elsku langamma. Við munum
geyma allar fallegu minningarnar um
þig í hjörtum okkar. Það fyrsta sem
kemur upp í hugann eru pönnsurnar
þínar sem voru þær bestu í heimi og
allir fallegu vettlingarnir sem þú
prjónaðir á okkur. Þú söngst svo fal-
lega og það var alltaf svo gott að
koma til þín á Bakkann.
Þú, Guð míns lífs, ég loka augum mínum
í líknarmildum föðurörmum þínum
og hvíli sætt, þótt hverfi sólin bjarta,
ég halla mér að þínu föðurhjarta.
( M. Joch.)
Þín
Valdís Björk, Hjörtur
Helgi og Sigrún Erna.
Guðbjörg Lilja
Böðvarsdóttir