Morgunblaðið - 24.12.2006, Blaðsíða 46

46 SUNNUDAGUR 24. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Guðni Sigurjónsson bíla-smiður var frumkvöðull ífjallabílaferðum og smíð-aði hús á marga trukka
sem fóru vegleysur með ferðamenn
um miðja síðustu öld. Þótt Guðni sé
rúmlega sjötugur starfar hann enn
þann dag í dag sem bílasmiður á
verkstæði Strætós bs. við Kirkju-
sand í Reykjavík þar sem hann
lagar þá gulu vagna sem lenda í
óhöppum í höfuðborgarumferðinni.
Fæstir gleyma fyrstu ástinni og
það má ljóst vera að ein er sú lang-
ferðabifreið sem líður Guðna seint
úr minni, hún heitir Soffía og er
númer tvö, hún hóf ferilinn sem
Bedford QL-hertrukkur með stýr-
ishúsi og palli árið 1939. Samstarf
þeirra Soffíu og Guðna hófst 1963 er
hann smíðaði hið fallega rúnnaða
rútubílahús sem hvílir á Bedford-
grunninum enn þann dag í dag.
Trukkurinn kom upphaflega hingað
til lands undir merkjum breska
hersins í hernáminu og var á Fljóts-
dal er Guðni keypti hann við annan
mann, Guðmund Kjerulf, og saman
breyttu þeir honum í öndvegisfarið
Soffíu.
„Það voru til tveir hertrukkar af
þessari gerð þarna fyrir austan,
annar hét Drottinn og hinn hét Sat-
an,“ sagði Guðni og bætti því við að
þeir Guðmundur hefðu keypt Drott-
in sem þá var í mjög góðu og upp-
runalegu ástandi.
Soffía byrjaði sem magasleði
Sagan er reyndar flóknari en svo
því Soffíurnar voru í raun fjórar og
sú fyrsta leit dagsins ljós árið 1955.
Útsendari Morgunblaðsins fór
með kvikmyndatökumann með sér
að heimsækja Guðna á vinnustað
hans til að taka við hann stutt sjón-
varpsviðtal um Soffíurnar fyrir vef-
varpið á Fréttavef Morgunblaðsins
og birtist það á vefvarpi mbl.is um
leið og þessi blaðagrein. Guðni fór
síðan með okkur út í nepjuna í
Straumsvík til að heilsa upp á hina
öldruðu Soffíu II sem þar hvílir á
opnu geymslusvæði innan um brota-
járn og tjónabíla.
„Við vorum þrír á Bílaverkstæði
Sambandsins sem tókum okkur til
og smíðuðum fjögurra manna maga-
sleða sem við nefndum Soffíu og
renndum okkur töluvert mikið á, til
dæmis uppi á Hellisheiði,“ sagði
Guðni. Sleðinn Soffía fékk nafnið
sitt fallega letrað á tvö emaljeruð
skilti á báðum hliðum. En það dugði
ekki að ferðast bara á magasleða og
ári síðar smíðuðu þeir félagar bíl
undir sleðann og færðist nafnið
Soffía yfir á bílinn. „Það var svona
Bedford QL sem við settum átta
manna boddí á og þar með var
Soffía komin á hjól. Og því má segja
að Soffía hafi verið eitt ár á skíðum
og fimmtíu ár á hjólum,“ sagði
Guðni og það var engu líkara en að
hann væri að tala um drottningar
með raðtölur á eftir nöfnunum.
Að fyrsta trukknum sem bar
nafnið Soffía stóðu ásamt Guðna
þeir Guðmundur Kjerulf og Andrés
Pétursson sem lengi vel rak ferða-
skrifstofuna Arena, en Guðni og
Guðmundur keyptu Andrés fljót-
lega út úr Soffíurekstrinum og
stunduðu þá útgerð saman allt til
ársins 1982.
Soffíurnar sinntu alla tíð tvíþættu
hlutverki; þær voru notaðar í fjalla-
ferðir á sumrin og skólaakstur á
veturna og voru því í erfiðisvinnu
allt árið um kring. „Soffíu I smíð-
uðum við bara úti á götu í Reykjavík
fyrir utan heimili Andrésar en
Soffía II var smíðuð í Reykholti í
Borgarfirði þar sem Guðmundur
Kjerulf var með verkstæði og þar
voru smíðaðar margar rútur og
margir trukkar,“ sagði Guðni sem
telur að á því verkstæði hafi verið
smíðaðar um það bil þrjátíu yf-
irbyggingar á trukka og lang-
ferðabíla og var sú starfsemi í gangi
til ársins 1982.
Pallsögur og Merkurferðir
Soffía III kom síðan til sögunnar
1972 og var í grunninn af gerðinni
Mercedes Benz. Smíðuð var á hana
yfirbygging í Reykholti í Borg-
arfirði en hún virðist ekki hafa haft
jafn stóra sál og fyrirrennarar
hennar.
Á pall fyrstu Soffíunnar var fyrst
smíðað átta manna hús og fyrir aft-
an það var kassi fyrir farangur.
„Stundum þurfti að segja sögur sem
þóttu ekki hæfa öllum og þá var
klifrað, jafnvel á ferð, aftur á pallinn
og þar voru sagðar það sem kallað
var pallsögur,“ sagði Guðni og
brosti í kampinn. Síðar var sögu-
pallinum fórnað fyrir stærra hús.
Hvaðan kom Soffíunafnið, var
magasleðinn skírður í höfuðið á ein-
hverri fríðleiksstúlkunni?
„Nei, það spyrja margir að þessu,
en þetta nafn kom bara eins og
– Hvaðan skyldu þeir félagar nú
hafa fengið hugmyndir að útliti
bílanna og hönnun? Guðni segir að
það hafi ekki verið til neinar teikn-
ingar að fyrstu bílunum en þeir
komust fljótt að því að það var betra
að vinna eftir forskrift. „Þegar við
vorum að byrja sáum við einfaldlega
hvernig bíla var verið að smíða í
Bílasmiðjunni og við gripum það
bara með eigin augum,“ sagði Guðni
er ég innti hann eftir því hvar þeir
hefðu fengið hið sígilda rúnnaða út-
lit fyrir Soffíu II.
„Það var farið í margar ferðir í
Mörkina, margar ógleymanlegar
ferðir, og Soffía spurði aldrei
hversu mikið vatn væri í ánni, hún
fór það sem hún var beðin um að
fara,“ sagði Guðni. „Það þurfti held-
ur aldrei að biðja um leyfi til að fá
að sofa hjá henni Soffíu, hún veitti
það ávallt fúslega,“ bætti Guðni við
og kímdi.
Trukkar með sál eru að hverfa
Guðni segir að það sé mikil eftir-
sjá eftir góðum gripum frá gullöld
trukkanna sem engin leið er að
varðveita nema kosta til miklum
fjármunum. „Það eru til margir
góðir bílar frá þessum tíma enn í
dag en þeir eru að deyja út,“ sagði
Guðni og það er ljóst að hann telur
Stoltur af Soffíu Þau Guðni og Soffía II eiga margar góðar stundir að baki. Soffía með sleða Fysta útgáfan af Soffíu með sleðann á húsþakinu.
» „Það eru til margirgóðir bílar frá þess-
um tíma enn í dag en
þeir eru að deyja út.“
Hálfrar aldar
ferðasaga Soffíu
Það eru engar ýkjur að margir Íslendingar tengjast bílunum sínum órjúf-
anlegum tilfinningaböndum, persónugera þá, gefa þeim gælunöfn og telja
þá jafnvel hafa sál. Dagur Gunnarsson heilsaði upp á gamla bifreið með
stóra sál og ræddi við Guðna Sigurjónsson, einn skapara hennar, um
bílasöguna og trukkatímabilið.
Í HNOTSKURN
»1955 Fjögurra manna maga-sleði smíðaður og nefndur
Soffía.
»1956 Átta manna hús sett ápallinn aftan við stýrishúsið á
Bedford QL-hertrukki og sleð-
anum Soffíu komið fyrir með
gúmmífestingum ofan á stýr-
ishúsinu. Nafnið Soffía var letrað
á skilti á sleðanum og yfirfærðist
nafnið fljótt á bílinn.
»1963 Falleg og rúnnuð yf-irbygging var sett á „Drott-
in“, annan Bedford QL-hertrukk
sem keyptur var í góðu ásig-
komulagi frá Fljótsdal. Þar var
Soffía II komin til sögunnar og
gat hún flutt 32 farþega. Sama ár
var Soffía I jörðuð og undirvagn-
inn nýttur í heyvagn.
»1973 Soffía III smíðuð utanum Mercedes Benz-grunn.
»1982 Soffía III seld.»1987 Soffía II tekin af núm-erum.
Bílasmiður að störfum Guðni Sigurjónsson starfar enn sem bílasmiður.
Sorglegt ástand Svona lítur Soffía út í dag þar sem hún kúrir í kulda og trekki.
hvert annað nafn og Soffía hefur
sjálf alveg staðið fyrir fríðleik-
anum,“ sagði Guðni og roðnaði eilít-
ið, hann verður sposkur á svipinn og
sá grunur læðist að mér að hann sé
ekki að segja allan sannleikann. Það
má leiða getur að því að ást bifreiða-
smiðanna á kvikmyndaleikkonunni
Soffíu Loren hafi eitthvað með
nafngiftina að gera en Guðni segist
ekki geta staðfest slíkt.
ferðalög