Morgunblaðið - 24.12.2006, Blaðsíða 28

hildarleikur
28 SUNNUDAGUR 24. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
S
andvík á Suðurnesjum
hefur alla jafna verið frið-
sæll og hljóðlátur staður.
Svo var þó ekki síðast-
liðið sumar sem kunnugt
er. Þá réðst bandaríski framleiðand-
inn Warner Bros í að taka þar upp
drjúgan hluta af kvikmynd Clint
Eastwood, Flags of our Fathers.
Þetta mun vera umfangsmesta kvik-
mynd sem gerð var í Hollywood á
þessu ári. Fjöldi íslenskra karl-
manna svaraði líka kalli framleið-
andans, hvarf frá hversdagslegri til-
veru sinni um stundarsakir og setti
sig í spor bandarískra hermanna í
einhverri hatrömmustu orrustu
heimsstyrjaldarinnar síðari.
Þar var býsna óraunveruleg upp-
lifun að koma á tökustað Flags of
our Fathers. Margir tugir íslenskra
karlmanna, orðnir meira og minna
óþekkjanlegir í bandarískum her-
klæðum, hlupu þar eins og þeir ættu
lífið að leysa undir skothríð og
sprengingum í gljúpum sandi með
alvæpni, skriðu, skutu, féllu og risu
upp aftur frá morgni til kvölds. Ís-
lensku „hermennirnir“ drógu hvergi
af sér og gengu fram eins og þeir
hefðu beðið í mannsaldur eftir slíku
tækifæri. Sem og kannski var í sum-
um tilfellum. Af einum ungum manni
frétti blm. til dæmis sem fékk þann
starfa að láta fyrirberast í sand-
pokabyrgi heilan dag og skjóta það-
an úr vélbyssu í gríð og erg. Þegar
hann kom heim um kvöldið og hugð-
ist hátta ofan í rúm kvaðst hann hafa
uppgötvað að hann var allur orðinn
blár og marinn eftir harkalegan nún-
inginn við sandpokana. En bætti svo
við: „En það var þess virði.“
Gunnar Ólason er múrari og býr í
Garðabæ. Hann er vörpulegur mað-
ur og vekur athygli í stórum hópi.
Hann er líka gæddur frumkvæði í
ríkum mæli og var frá upphafi stað-
ráðinn í að gera sem mest úr þátt-
töku sinni í myndinni.
Að berjast fyrir fánann
Bandaríski herinn er Gunnari
ekki jafn framandi og flestum öðrum
aukaleikurum myndarinnar. Hann
bjó í Bandaríkjunum í 21 ár frá
barnsaldri með foreldrum sínum. Og
árið 1979 leit út fyrir að hann yrði
kallaður í stríð við Íran sem þá vofði
yfir. En af stríðinu varð ekki sem
kunnugt er.
„Í bandarískum skólum byrja
krakkar hvern dag á að leggja hönd
á brjóst og sverja við bandaríska
fánann. Segja „We are Americans,
we are proud of our flag.“ Þetta
heyrði maður á hverjum einasta
morgni. „We are proud of our flag.“
Svo ég skil hvað Clint er að fara með
þessari mynd. Síðan þegar ég lagði
inn umsókn um þátttöku í myndinni
var það ekki síst vegna þess að mig
langaði að upplifa þessa tilfinningu,
hvernig menn börðust fyrir banda-
ríska fánann. Ég fann þetta þegar
við vorum að berjast á ströndinni að
reyna að koma þessum fána upp á
fjallið. Af öllum senum langaði mig
mest að vera með í þeirri og fá að
fara upp þangað sem fáninn var. En
ég fékk það ekki því þeir sögðust
vera komnir með myndir af mér nið-
ur frá að horfa á atburðina þaðan,
svo ekki gat ég verið á báðum stöð-
um. Það hefði litið einkennilega út.“
Maður þurfti að
vera útsjónarsamur
Gunnar var brátt gerður að yfir-
manni eða sergeant yfir einni her-
deildinni eða Platoon. Hann var eini
Íslendingurinn sem hlotnaðist sú
upphefð.
„Ég sá fljótt að það þýddi ekkert
annað en sýna frumkvæði ef maður
vildi fá eitthvað út úr þessum tökum
og vera á mynd. Þessir ungu skóla-
strákar voru kannski hæstánægðir
með að mæta, fá fimm þúsund karl,
liggja svo bara í sólinni og hafa það
náðugt. En vinnandi menn, sem
fórnuðu tekjum fyrir þátttökuna,
sættu sig ekki við það, þeir fóru að
koma sér nær tökuvélinni til að nást
á mynd. Þeir sem virkilega höfðu
áhuga héldu svo áfram en hinir sem
ekki nenntu þessu létu sig hverfa.
Þetta byrjaði með 600 manns en svo
fór smám saman að fækka í hópnum
án þess að þyrfti að biðja um það.
Þegar fjöldinn var kominn ofan í 150
var síðan farið að mála menn, búa þá
undir meiri nærmyndir.“
Gunnar smáfór að koma sér fyrir
nálægt myndavélinni og vera síðan
vakandi fyrir því þegar vantaði
menn í töku.
„Loks undir lokin var beðið um
mann í tiltekið verkefni og ég bauð
mig fram. En þá hristi tökumað-
urinn hausinn og sagði „Nei, ekki
hann, við erum komnir með svo mik-
ið með honum.“ Þá brosti ég og vissi
að mér hafði tekist ætlunarverkið.“
Var kominn í alvörustríð
„Það var skrýtið að byrja að
skríða eftir jörðinni og vera hermað-
ur. Að þurfa að athafna sig með
sprengingarnar allt í kring. Hjálm-
urinn var síðan alltaf að færast niður
í augu á meðan ég reyndi að einbeita
sér að því að skríða. Ég var alveg
búinn eftir að hafa skriðið 20 metra.
Þá var bara hægt að leita sér að holu
til að skýla sér í.
Við erum amatörar hérna og það
eru ekki allir sem hafa skilning á að
setja sig inn í hlutina eins og þeir
voru á þessum tíma. Maður verður
að þjást pínulítið til að geta skilað
því almennilega frá sér. Sumir voru
eitthvað að kvarta yfir matnum. En
ég heyrði eftir starfsmanni að mat-
urinn hefði viljandi verið hafður dá-
lítið vondur til þess að menn væru
ekki of vel haldnir og sællegir í tök-
um. Þeir þurftu að vera bæði reiðir
og alvarlegir, enda að berjast í
seinni heimsstyrjöldinni.
Það var til dæmis stungið niður
rauðum og bláum fánum á jörðina til
að merkja fyrir því hvar yrði
sprengt í tökum. En síðan fyrir töku
voru fánarnir teknir burt og við urð-
um að muna nokkurn veginn hvar
þeir hefðu staðið á meðan við hlup-
um áfram. Með þessu móti fengu
þeir rétta óttann í svipbrigði manna,
maður vissi aldrei hvar óhætt væri
að stíga niður fæti.
Stundum gleymdi ég mér og
fannst ég vera staddur í stríðinu
sjálfu. Enda drundu sprengjurnar
allt í kring og skothríðin. Allt í einu
var ég ekki lengur í bíómynd heldur
í stríðinu miðju. Svo var skyndilega
hrópað „cut“ og öllu var lokið. Síðan
upphófst það sama aftur og aftur var
maður fljótur að gleyma sér.
Hugsaðu þér að búa, borða og sofa
með þessum mönnum alla daga.
Þetta verða eins og bræður manns
og ef þeir deyja er eins og bróðir hafi
dáið. En hinir verða að halda áfram
að berjast. Við byrjuðum 50 manns í
deildinni. Síðan hættu sumir fljótt.
Þá fann maður fyrir söknuði, eins og
eftir fallna félaga. Loks vorum við
bara eftir sex. Eins var það ef menn
voru málaðir og áttu að vera særðir
eða fallnir. Þá var tilfinningin eins
og þetta væri raunverulegt, að mað-
ur þyrfti að sjá á eftir þeim. Ég fór
því fljótt að hvetja menn til að hætta
ekki í myndinni heldur mæta næsta
Vígalegir Hópur íslenskra aukaleikara í Fánum feðranna við öllu búinn á hæð í Sandvík.
Vopnaskak Hjálmar Kristinsson í fullum herklæðum með riffil í hendi.
„Greinilegt að Clint var snortinn.“
» „Ég sá fljótt að þaðþýddi ekkert annað
en sýna frumkvæði ef
maður vildi fá eitthvað
út úr þessum tökum og
vera á mynd.“
Félagar Gunnar Ólason (t.h.) ásamt leifunum af herdeild sinni, platoon 11.
„Saknaði þeirra sem hættu eins og fallinna félaga.“
Heimsstyrjöldin í Sandvík
Þegar fréttist að Clint Eastwood hygðist taka upp mynd á Íslandi um átökin um Iwo Jima
höfðu margir Íslendingar áhuga á að nýta tækifærið til að komast á hvíta tjaldið í bandarískri
stórmynd. Hallgrímur Helgi Helgason ræddi við áhugaleikara í Fánum feðranna.
Feðgar Hjálmar ásamt syni sínum, Hjalta, á tökustað. „Einn daginn á heil-
inn eftir að fyllast af fróðleik um seinni heimsstyrjöldina,“ segir Hjalti.