Morgunblaðið - 27.12.2006, Blaðsíða 24

heilsa
24 MIÐVIKUDAGUR 27. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Eftir Bergþóru Njálu Guðmundsdóttur
ben@mbl.is
Kjöt- og konfektát síðustudaga er hjá mörgum fariðað setja mark sitt á magann
og lundina, sem hvort tveggja gæti
verið í þyngra lagi eftir hátíðarnar.
Því er kjörið að nýta þessa daga
milli stórhátíða til að koma svolitlu
jafnvægi á skrokkinn.
„Við vitum að við erum svolítið
þung á okkur þegar við erum búin
að borða mikið,“ segir Hólmfríður
Þorgeirsdóttir, verkefnastjóri hjá
Lýðheilsustöð. „Þess vegna er um
að gera að stilla matnum og neysl-
unni í hóf í matarboðunum og það
getur fólk haft í huga, t.d núna á
gamlárskvöld.“
Hún segir ýmsar mótaðgerðir
mögulegar gegn jólasleninu. „Ég
myndi ráðleggja fólki að borða létt-
ari mat – fara meira yfir í fiskinn
sem ekki er mikið á borðum fólks
um jólin og borða vel af grænmeti
með öllum mat.“ Reyndar telur
Hólmfríður það hafa aukist að fólk
hafi allskyns grænmeti með hátíðar-
matnum. „Það er allskonar girnilegt
grænmeti og ávextir á boðstólnum á
þessum tíma og ég held að fólk not-
færi sér það.“ Þá stingur hún upp á
ávöxtum milli mála, í stað konfekts-
ins og smákakanna sem gjarnan eru
innan seilingar sjálfa hátíðardag-
ana.
Tilbreytingin af hinu góða
Hólmfríður bendir fólki einnig á
að nota tímann og hreyfa sig þessa
daga milli jóla og nýárs. „Fólk getur
farið út að ganga eða leikið við börn-
in ef þau eru til staðar. Það ætti að
létta lundina og magann. Eins er
gott að koma reglu á hlutina aftur
og borða morgunmat, því oft verður
svolítil óregla á okkur yfir jólin.“
Hún segir það þó alls ekki bara af
hinu slæma. „Það getur líka verið
gott inn á milli að fá svolitla hvíld
frá amstri hversdagsins. Yfirleitt
höfum við á Lýðheilsustöð meiri
áhyggjur af því sem fólk lætur ofan
í sig frá nýári til jóla en milli jóla og
nýárs því auðvitað skiptir meira
máli hvað fólk borðar allt árið um
kring en einmitt í jólavikunni. Hins
vegar vitum við vel að á þessum
tíma borðar fólk mikið af söltum og
þungum mat og þá er um að gera að
stilla neyslunni í hóf til að draga úr
þyngslunum.“
Hristum
af okkur
jólaslenið
Morgunblaðið/ÞÖK
Létt Fiskur, kjúklingur og grænmeti er gott mótvægi við saltan og þungan mat sem flest okkar hafa verið að
neyta undanfarna daga að sögn Hólmfríðar Þorgeirsdóttur verkefnastjóra hjá Lýðheilsustöð.
Morgunblaðið/Ásdís
Hreyfing Göngutúrar eða leikur við
börnin léttir lundina og best er ef
hægt er að sameina hvorutveggja.
Öll viljum við geta notiðánægjunnar sem flugeldargefa okkur um hver áramót.
Þeir eru ekki hættulausir og til að
koma í veg fyrir slys er mikilvægt
að fara eftir öllum leiðbeiningum
sem þeim fylgja.
Pössum börnin vel,
þau þekkja ekki hætturnar
Börn eiga ekki að umgangast
flugeldavörur nema undir eftirliti
fullorðinna. Foreldrar verða að
vera meðvitaðir um þær hættur
sem fylgja flugeldum og vita hvað
börn þeirra eru að fást við á þess-
um tíma.
Passa þarf vel upp á börnin, þau
þekkja hætturnar ekki eins vel og
fullorðnir. 12 ára og yngri mega
ekki kaupa neinar flugeldavörur og
mjög takmarkað er hvað 12 til 16
ára mega kaupa. Þau mega kaupa
vörur sem eru ekki með neinum
aldurstakmörkunum á eins og
vörur sem ætlaðar eru til notkunar
innan húss og má nota allan ársins
hring.
Flest alvarlegustu slysin verða
vegna fikts. Mjög hættulegt er að
taka flugelda í sundur, búa til
heimagerðar sprengjur eða breyta
eiginleikum flugeldavara á ein-
hvern annan hátt. Flugeldar og
smádót eru ekki leikföng og ekki
skal nota þá í hrekki. Oft verða
slæm slys af þessum völdum þ.m.t.
heyrnaskaði. Áfengi og flugeldar
fara aldrei saman.
Flugelda á að geyma á þurrum
stað, þar sem börn ná ekki til og
ekki er mælt með að geyma þá
milli ára. Lesið vel allar leiðbein-
ingar sem fylgja flugeldum áður en
skotið er upp. Flugeldagleraugu
eiga allir að nota, sama hvort þeir
eru að skjóta upp eða bara að horfa
á.
Að ýmsu að hyggja þegar
kveikt er í flugeldum
Hendur þeirra sem skjóta upp
eða eru með handblys eru best
varðar ef notaðir eru skinn- eða
ullarhanskar. Þegar skotið er upp á
að geyma flugeldana fjarri þeim
stað sem skotið er upp á og aldrei
á að hafa flugeldavörur í vasa.
Skjótið upp á opnu svæði um 20 m
fjarlægð frá húsum, bílum og ein-
staklingum og látið þá sem fylgjast
með standa vindmegin við skotstað.
Aldrei má kveikja í flugeldum
meðan haldið er á þeim, aðeins á
sérmerktum handblysum Nauðsyn-
legt er að hafa trausta undirstöðu
undir rakettur áður en þeim er
skotið upp. Þá er einnig nauðsyn-
legt að hafa stöðuga undirstöðu
undir standblys og skotkökur og
athuga þarf að þau þurfa mikið
rými. Aldrei má halla sér yfir vöru
sem verið er að bera eld að, tendra
skal á kveiknum með útréttri hendi
og víkja strax frá. Ef flugeldur
springur ekki skal hella vatni yfir
hann, en ekki reyna að kveikja aft-
ur í honum.
Höfum dýrin í huga þegar flug-
eldar eru sprengdir, sérstaklega
hunda, ketti og hesta. Best er að
halda þeim innandyra sé þess kost-
ur og gott að hafa kveikt á útvarpi
og byrgja glugga hjá þeim.
Brunasár á að kæla strax með
vatni.
Góð ráð um meðferð flugelda:
 Geymið skotelda á öruggum
stað.
 Öryggisgleraugu vernda augu og
ullar- og skinnhanskar vernda
hendurnar.
 Verið aldrei með flugelda í vasa.
 Áfengi og flugeldar fara illa sam-
an.
 Hafið sérstakar gætur á börnum.
 Hugið að heimilis- og húsdýrum.
 Lesið vel leiðbeiningar sem
fylgja flugeldum.
 Hallið ykkur aldrei yfir flugelda.
 Kveikið í með útréttri hendi.
 Víkið frá um leið og logi er kom-
inn í kveikiþráðinn.
 Brunasár á að kæla strax með
vatni.
 Flugeldar og smádót eru ekki
leikföng og ekki skal nota það í
hrekki. Oft verða slæm slys af
þessum völdum.
 Flest alvarlegustu slysin verða
vegna fikts. Mjög hættulegt er að
taka flugelda í sundur og búa til
heimagerðar sprengjur.
Slysalaus áramót, já, takk …
Morgunblaðið/Sverrir
Varkár Börn eiga ekki að umgangast flugeldavörur nema undir eftirliti fullorðinna. Foreldrar verða að vera með-
vitaðir um þær hættur sem fylgja flugeldum og vita hvað börn þeirra eru að fást við á þessum tíma.
Sigrún A. Þorsteinsdóttir,
sviðstjóri slysavarnasviðs
Slysavarnafélaginu Landsbjörg
hollráð um heilsuna | lýðheilsustöð