Morgunblaðið - 27.12.2006, Blaðsíða 26

26 MIÐVIKUDAGUR 27. DESEMBER 2006 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
BÚLLUREKSTUR
VIRÐULEGRA STOFNANA
Borgarráð Reykjavíkur ályktaðirétt fyrir jólahátíðina ogskoraði á Háskóla Íslands að
hverfa frá áformum um að starf-
rækja spilasal í verzlunarmiðstöð-
inni Mjóddinni í Breiðholti. Í fram-
haldi af því skrifaði Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson borgarstjóri Háskólan-
um bréf. Þar segir hann meðal ann-
ars að áform Háskólans um að opna
spilasal skaði verzlunarmiðstöðina.
Enginn óski eftir því að spilakössum
verði fjölgað og spilasalur sé það
versta, sem hægt sé að koma fyrir
inni í verzlunarmiðstöð, sem ætluð
sé fyrir fjölskyldur til þess að verzla
og njóta þess að vera saman.
„Ég vona það að menningastofn-
unin Háskóli Íslands sýni verzlunar-
miðstöðinni í Mjódd þá skynsemi að
hverfa frá þessum áformum,“ segir
borgarstjóri í bréfi sínu.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson talar
áreiðanlega fyrir hönd langflestra
nágranna verzlunarmiðstöðvarinnar
í Mjódd. Og líkast til fyrir hönd
meirihluta borgarbúa. Fólk, sem vill
búa í barn- og fjölskylduvænu um-
hverfi hefur engan áhuga á spilasöl-
um í nágrenni sínu. Þeir hafa sama
orð á sér og verstu brennivínsbúll-
urnar; fólk lítur svo á að þeir, sem
þar fara inn, séu fyrst og fremst
sjúklingar, fíklar. Fólk með sæmi-
lega sómatilfinningu vill almennt
ekki láta sjá sig þar. Og flestir for-
eldrar vilja í lengstu lög forðast að
börn þeirra fari inn á slíka staði.
Allir vita hver hættan er á að fólk
ánetjist spilakössunum. Afleiðingar
slíkrar ánetjunar eru vel þekktar.
Fólk flosnar upp úr námi, steypir sér
í skuldir, missir vinnuna. Spilakass-
arnir eru undirrótin að upplausn
margra fjölskyldna.
Er þá ekki líka eitthvað meira en
lítið bogið við að virðulegar stofnanir
og samtök á borð við Háskóla Ís-
lands, Rauða krossinn, SÁÁ og
Landsbjörg reki þessar búllur? Hve-
nær verður svo komið að þessar
stofnanir og samtök geta einfaldlega
ekki varið það fyrir landsmönnum að
standa í þessum rekstri?
Tekjurnar af spilakössunum eru
vissulega miklar. En getur hin nei-
kvæða ímynd, sem spilasalirnir hafa,
ekki jafnvel leitt til þess að önnur
fjáröflun í þágu þess góða starfs,
sem þessir aðilar vinna, gangi verr
en ella?
Það er löngu orðið tímabært að
þeir, sem stýra þeim samtökum og
stofnunum, sem um ræðir, horfist í
augu við ábyrgð sína í þessum efn-
um.
KÚGUN Í VESTUR-SAHARA
Kastljós heimsfréttanna nær ekkioft til Vestur-Sahara og þó býr
þar lítil þjóð við kúgun og undirokun
grannríkisins Marokkó. Landið er
lokað af með miklum múr úr sandi og
grjóti og sitt hvorum megin við hann
eru jarðsprengjur. Jafn lítið er talað
um hlutskipti Sahrawi-manna í Vest-
ur-Sahara og mikið er fjallað um
hlutskipti Palestínumanna á her-
námssvæðunum á Vesturbakkanum
og Gaza.
Talið er að á milli 180 og 270 þús-
und manns búi í Vestur-Sahara og um
170 þúsund dvelji í flóttamannabúð-
um í Alsír. Kristján Jónsson blaða-
maður fór í flóttamannabúðirnar
Layoune í Alsír og segir frá heimsókn
sinni í Morgunblaðinu á aðfangadag.
Lýsing hans ber með sér að flótta-
mannabúðirnar hafa staðið í um þrjá
áratugi og lífið þar ber öll merki var-
anleika. Þar vaxa nú úr grasi kyn-
slóðir, sem ekki þekkja annað líf.
Búðirnar eru hins vegar langt frá því
að vera sjálfbærar. Íbúarnir eru háð-
ir Sameinuðu þjóðunum og alsírskum
stjórnvöldum um nauðþurftir. Í
greininni kemur fram að þessi hluti
Sahara sé „eins harðbýll og harkaleg-
ur og hugsast getur enda bjó enginn
hér áður en flóttafólkið fékk hér
hæli“.
Flóttafólkið býr þó við meira frelsi
en íbúar Vestur-Sahara. Skömmu
fyrir jól komst Abba Salek El-Haiss-
an, formaður Samtaka lögmanna í
Sahara, til Vestur-Sahara á vegum
mannúðarsamtaka undir merkjum
SÞ: „Ég get ekki lýst fyrir ykkur
hversu alvarlegt ástandið er á her-
námssvæðunum. Öryggisþjónustan í
Marokkó hefur lokað öllum vegum til
og frá svæðinu og þeir stunda stöðugt
eftirlit [með íbúunum]. Börnin eru
hrædd, konurnar eru hræddar og feð-
urnir eru hræddir. Meira að segja er
hervörður við innganga að skólum,“
sagði hann. „Við heyrum stöðugt að
marokkósk nýlenduyfirvöld komi í
veg fyrir að erlendar sendinefndir
fari inn í héraðið. Ástæðan er einföld:
Marokkó óttast að þessar erlendu
sendinefndir kynnu að komast að
hinu sanna um kúgun þeirra og lög-
regluvald. Hernámssvæði Vestur-
Sahara eru handan þjóðaréttar: þar
eru engin lög og enginn réttur, aðeins
vald lögreglunnar, sem traðkar á
reisn borgaranna.“
Eins og fram kemur í grein Krist-
jáns hraktist fólkið í flóttamannabúð-
unum frá heimilum sínum í Vestur-
Sahara um miðjan áttunda áratuginn
þegar Spánverjar yfirgáfu þessa ný-
lendu sína og hugðust skipta henni
milli Máritaníu og Marokkó. Þessu
vildu Sahrawi-menn ekki una og tóku
upp vopn undir merkjum sjálfstæð-
ishreyfingarinnar Polisario. Þeir
báru sigurorð af Máritaníu og við tók
langvinnt og blóðugt stríð við Mar-
okkó, sem naut meðal annars stuðn-
ings Frakka. 1991 var komið á vopna-
hléi og átti að skera úr um framtíð
Polisario með þjóðaratkvæði sem enn
er beðið eftir. Í millitíðinni hafa Mar-
okkómenn reynt að snúa hlutunum
sér í hag með því að flytja fólk til
Vestur-Sahara. Síðasta útspil þeirra
var að heita Vestur-Sahara aukinni
sjálfsstjórn í anda opnari stjórnar-
hátta í landinu öllu. Meðferð þeirra á
íbúunum vekur hins vegar ekki vonir
um gagngerar breytingar á ástand-
inu og það gerir sinnuleysi alþjóða-
samfélagsins reyndar ekki heldur. Í
Vestur-Sahara býður lítil þjóð ofur-
eflinu byrginn. Það er tímabært eftir
30 ár að hún fái verðugan stuðning.
Ban Nam Khem. AFP. | Mikill fjöldi manna
minntist þess víða um heim í gær að tvö
ár voru þá liðin frá því að risaflóðbylgja
skall á ströndum nokkurra landa við
Indlandshaf og varð um 220.000 manns
að bana.
Fólk baðst fyrir og grét látna ástvini
og ættingja við minningarathafnirnar í
gær. Margir lögðu blóm á strendur Taí-
lands, Indlands og fleiri landa til minn-
ingar um fórnarlömbin.
Háskólanemar á Indlandi mótuðu
sandlistaverk til minningar um hina
látnu á strönd við borgina Chennai.
Margir komu saman í taílenska sjáv-
arþorpinu Ban Nam Khem þar sem
5.400 manns létu lífið, þar af rúmur
helmingur ferðamenn. Fólk kastaði
blómum í hafið en aðrir minntust hinna
látnu með þögn.
Jarðskjálftinn sem olli flóðbylgjunni
var 9,3 stig á Richters-kvarða. Í Aceh-
héraði í Indónesíu dóu um 168.000
manns. Þar safnaðist fólk saman í mosk-
um í gær til að minnast hinna látnu.
Endurreisnarstarfið gengur hægt
Heilu þorpin skoluðust burt í flóð-
bylgjunni og enn eiga margir um sárt að
binda af völdum hennar.
Breska ríkisútvarpið, BBC, skýrði ný-
lega frá því að um það bil helmingur að-
stoðarinnar sem heitið var vegna flóð-
bylgjunnar hefði ekki enn verið notaður.
Alls var 6,7 milljörðum dollara, sem
svarar 460 milljörðum króna, heitið í að-
stoð vegna flóðbylgjunnar og um 3,4
milljarðar dollara, 230 milljarðar króna,
hafa verið notaðir. Um 9% fjárins sem
heitið var hefur ekki enn verið afhent.
Endurreisnarstarfið hefur gengið
hægt á nokkrum hamfarasvæðanna. Til
að mynda eyðilögðust eða skemmdust
um 100.000 hús á Sri Lanka og aðeins
um helmingur þeirra hefur verið end-
urreistur.
Tvö ár liðin
frá flóðbylgj-
unni miklu
Minnismerki N
Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
MEÐ stofnun lögreglu höfuðborgar-
svæðisins eða LRH eins og nafnið verð-
ur skammstafað, verður til langstærsta
lögregluembætti landsins. Þar mun
starfa um helmingur allra lögreglu-
þjóna í landinu og í umdæmi þess búa
um 190.000 manns, rúmlega 63% ís-
lensku þjóðarinnar.
Breytingarnar sem verða á höfuð-
borgarsvæðinu eiga sér töluverðan að-
draganda og eru raunar hluti af nýskip-
an lögreglumála um land allt. En
hvernig verða íbúar höfuðborgarsvæð-
isins varir við þessar breytingar?
Stefán Eiríksson, lögreglustjóri höf-
uðborgarsvæðisins, segir að strax eftir
áramót ætti fólk að taka eftir aukinni
sýnilegri löggæslu á umferðaræðum og
í íbúðarhverfum. Þar að auki verði
göngueftirlit stóreflt og munu lögreglu-
menn reglulega fara fótgangandi í eft-
irlitsferðir út frá öllum lögreglustöðvum
á höfuðborgarsvæðinu. Vefur lögregl-
unnar verður einnig stórbættur og þar
verða m.a. settar upplýsingar um þróun
afbrota í einstökum hverfum og svæð-
um, fólki verður gefinn kostur á að
setja nafn sitt á tölvupóstlista sem
verður notaður til að senda upplýsingar
um ástandið í einstökum borgarhlutum
og á vefnum verður auðvelt að koma
ábendingum á framfæri við lögreglu.
„Við leggjum upp með ákveðin grund-
vallarmarkmið sem eru skýr og einföld.
Við ætlum okkur að auka öryggi og ör-
yggistilfinningu borgaranna og það ætl-
um við að gera með því að leggja
áherslu á sýnilega löggæslu, efla
hverfa- og grenndarlöggæslu og gera
rannsóknir betri og skilvirkari,“ segir
Stefán. Lögregla muni setja sér skýr
markmið og fylgjast náið með hvort
þau náist.
Frá skrifborðinu
Hið nýja embætti tekur yfir allar eig-
ur og allar fjárveitingar sem lögreglu-
embættunum í Reykjavík, Kópavogi og
Hafnarfirði var ætlað. Þá munu allir
starfsmenn embættanna færast til hins
nýja embættis. Þetta eru alls um 450
manns, þar af um 350 lögreglumenn.
Ekki stendur til að fjölga lögreglu-
mönnum frá því sem nú er og embættið
fær ekki meiri peninga en embættin
þrjú hefðu fengið samanlagt. Þar með
vaknar sú spurning hvernig farið verð-
ur að því að gera lögregluna sýnilegri
og jafnframt efla rannsóknir þó að
hann uppfylli kr
lögreglustjóra, þ
Stefán mun e
göngueftirliti lö
fara í fyrsta gön
ættis, stundvísle
janúar. Aðrir yf
ekki hafa sést í
ár, munu einnig
er þá eins got
þeim enn!
Sýnileiki hefur
Allar þessar a
þess að mun alg
reglumenn að st
sá að auka öryg
borgaranna. „Ba
reglumann á g
manna um að lö
segir Stefán. Þa
því rannsóknir h
gæsla leiði til fæ
aukist öryggistil
Þetta verkefn
einkamál lögreg
arnir verði einni
bæði með ábyrg
koma ábendingu
Einhverjir kyn
mannskapurinn verði sá sami og pening-
arnir jafnmiklir.
Svar Stefáns er að það verði gert með
nýjum áherslum og breyttu skipulagi
auk þess sem tækifæri verði til hagræð-
ingar og aukinnar sérhæfingar þegar
embættin þrjú verða lögð saman. Kallað
verði eftir því að lögreglumenn sem
voru að mestu eða öllu leyti við störf
inni á stöðvunum fari meira út á göt-
urnar en í staðinn verði eftir megni
reynt að létta af þeim skrifstofuskyld-
unum s.s. skýrslugerð og fleiru með nýj-
um vinnubrögðum. Þá verði lögð áhersla
á að fleiri lögreglumenn verði í lög-
reglubúningum, m.a. þeir sem sinna for-
varnarstörfum og þegar er búið að
ákveða að merkja 7–8 lögreglubíla sem
áður voru ómerktir. Stefán mun sjálfur
aka um á merktum lögreglubíl og verður
í búningi þegar hann er við störf. Að-
spurður hvort ökumenn megi eiga von á
því að lögreglustjórinn sjálfur stöðvi þá
t.d. fyrir hraðakstur segir Stefán að lög-
reglustjórum beri að sjálfsögðu skylda
til að stöðva lögbrot verði þeir varir við
þau. „En ætli ég verði ekki að læra á
radarinn fyrst,“ segir hann og hlær en
Stefán hefur ekki starfað sem lögreglu-
maður eða gengið í lögregluskólann þótt
Fleiri löggur
Klukkan 12 á gamlárskvöld renna þrjú lögregluembæ
Sýnilegri Stefán Eiríksson, lögreglustjóri höfuðborgarsvæ
mundur Pétur Guðmundsson varðstjóri, Ásgeir Þór Ásgeir