Morgunblaðið - 13.02.2007, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 13. FEBRÚAR 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÞORSKHAUSAR
Það taka fleiri þátt í því aðbyggja upp atvinnulíf á Ís-landi og útrás til annarra
landa en bankarnir og nokkur stór
fyrirtæki. Og tími til kominn að
veita athygli þeim mikla fjölda
millistórra fyrirtækja og lítilla fyr-
irtækja, sem rekin eru með miklum
myndarbrag hér og á vegum Íslend-
inga í nálægum löndum.
Glöggt dæmi um þetta er frásögn,
sem birtist í Morgunblaðinu í gær,
þar sem sagt er frá framtaki fyr-
irtækis, sem er í íslenzkri eigu en
rekið í Bretlandi og vinnur að
þurrkun þorskhausa og annarra
fiskhausa og ýmsu öðru, sem til fell-
ur við fullvinnslu á fiski.
Hér er um að ræða mjög full-
komna verksmiðju, sem byggð er og
hönnuð af öðru íslenzku fyrirtæki,
Samey ehf., en um þessa fram-
kvæmd segir Þorkell Jónsson,
framkvæmdastjóri Sameyjar, í
samtali við Morgunblaðið í gær:
„Það sem hefur háð þurrkverk-
smiðjum hér á landi er óstöðugt
framleiðsluferli, orkusóun, hávaði
og lyktarmengun. Þetta var haft að
leiðarljósi við hönnun verksmiðj-
unnar í Englandi. Þurrkkerfið er
lokað og raki felldur út með vatns-
dælukerfi. Lokað kerfi er stýran-
legt óháð útihita og rakastigi í úti-
lofti. Við fiskþurrkun myndast lykt,
sem flestum þykir vond. Í lokuðu
þurrkkerfi er mögulegt að bregðast
við og eyða lyktinni.“
Helgi Stefánsson, einn eigenda
hinnar nýju verksmiðju, segir í
samtali við Morgunblaðið í gær:
„Við vorum áður verktakar við
fiskþurrkun í Þorlákshöfn. Þegar
því lauk vildum við halda áfram
þessu starfi, sem við þekkjum svo
vel. Hins vegar kom í ljós að hráefni
var af skornum skammti svo okkur
datt í hug að fara til Bretlands að
þurrka fisk. Hér hafa allir hausar,
hryggir og afskurður verið illa eða
ekki nýttir en nú erum við að breyta
þessu í mannamat á góðu verði fyrir
markaðinn í Nígeríu.“
Hér er á ferðinni skýrt dæmi um
tvennt: að enn gerast ævintýri í
sjávarútvegi og hitt að ekki þarf
stórfyrirtæki til að færa út kvíarnar
til annarra landa.
Það er kominn tími til að athyglin
beinist að litlu fyrirtækjunum og
millistórum fyrirtækjum og hlut-
verki þeirra í þjóðarbúskap okkar.
Þjóðverjar hafa lengi gert sér grein
fyrir að það eru þessi fyrirtæki, sem
eru burðarásinn í þýzku atvinnulífi.
Hið sama á við hér á Íslandi. Þessi
litlu og meðalstóru fyrirtæki, sem
fáir þekkja eða kynnast nema þegar
þeir þurfa á þjónustu þeirra að
halda, eru burðarás í íslenzku at-
vinnu- og viðskiptalífi.
Hvort sem um er að ræða þurrk-
verksmiðju fyrir þorskhausa, trillu-
karla, aðra fiskverkendur eða verk-
taka- og byggingarfyrirtæki eru
þetta fyrirtæki, sem skila miklu til
samfélagsins, ekkert síður en stóru
fyrirtækin, sem fá alla athyglina.
Gleymum ekki þessum einkafram-
taksmönnum.
BEZTI FISKUR Í HEIMI?
Meirihluti fiskafurða, sem standaneytendum til boða í verzlun-
um, stenzt ekki kröfur, sem gerðar
eru til fjölda örvera í matvælum og
neyzluvatni. Þetta kom fram í rann-
sókn, sem Umhverfisstofnun og
Heilbrigðiseftirlit sveitarfélaga
gerðu á 36 sölustöðum, þ.e. fiskbúð-
um og stórmörkuðum, víða um land
og sagt var frá í Morgunblaðinu í
gær.
Viðmiðunarmörk um fjölda örvera í
matvælum eru auðvitað sett með
hagsmuni neytenda í huga. Örverur
yfir viðmiðunarmörkum í mat geta
þýtt tvennt; geymsluþol matarins
skerðist og fólk getur hreinlega orðið
veikt af að borða hann. Niðurstöður
þessarar rannsóknar eru því ekkert
smámál.
Það vekur athygli að ástandið í
þessum málum virðist hafa hríð-
versnað á fáeinum árum. Sambærileg
rannsókn var gerð árið 2003. Þá var
örveruinnihald í 16% sýna ófullnægj-
andi, en nú stóðust 53% sýnanna ekki
kröfur. Sem dæmi má nefna að 57%
sýna úr flakaðri ýsu voru ófullnægj-
andi í könnuninni, sem gerð var seint
á síðasta ári, en 11% í rannsókninni
þremur árum áður. Þá er það hroll-
vekjandi að 85% sýna af fiski í sósu,
sem verður æ algengari í fiskborðum,
stóðust ekki heilbrigðiskröfur.
Því er stundum haldið fram að frá
Íslandi komi bezti fiskur í heimi.
Fiskurinn, sem íslenzkum neytend-
um er boðið upp á í fiskbúðum og fisk-
borðum stórmarkaða, stendur aug-
ljóslega ekki undir þeirri
markaðssetningu.
Í rannsókn Umhverfisstofnunar
kemur ekki fram á hvaða stigi fisk-
urinn hefur mengazt; hvort hann er
of gamall þegar hann skilar sér til
fiskvinnslunnar, hvort hann er ekki
nægilega kældur, hvort hann meng-
ast t.d. við flökun, hvort það gerist í
flutningum eða í sjálfri verzluninni,
þar sem hann er t.d. hakkaður, mar-
ineraður eða settur í sósu. Ýmislegt
bendir þó til að það séu ekki sízt
verzlanirnar, sem verða að líta í eigin
barm, því að ástandið er verst í mest
unnu fiskafurðunum, þ.e. fiskhakki
og fiski sem hefur verið settur í sósu.
Neytendur eiga að sjálfsögðu ekki
að láta bjóða sér að meirihluti fiskj-
arins, sem þeir kaupa úti í búð, sé
mengaður af gerlum og örverum.
Spurningin er hins vegar hvernig að-
hald með verzlunum sé bezt tryggt.
Þurfa fiskbúðir og verzlanir með fisk-
borð kannski að fá óháða aðila til að
votta fiskborð sín til að fullvissa neyt-
endur um að fyllsta hreinlætis sé
gætt? Hvernig ætla fisksalar að reka
af sér slyðruorðið?
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Verja á rúmlega 381 milljarði króna tilsamgöngumála á næstu tólf árum,samkvæmt nýrri samgönguáætlun.Sturla Böðvarsson samgönguráð-
herra lagði samgönguáætlunina fram á Alþingi í
gær og kynnti hann jafnframt efni hennar á
fréttamannafundi á Ísafirði.
Um er að ræða tvær þingsályktunartillögur
um samgönguáætlun fyrir árin 2007–2010 og fyr-
ir árin 2007–2018.
Gerð tvennra jarðganga samtímis
Framlög til vegamála hækka umtalsvert í
nýrri samgönguáætlun. Í ár verða þau 18 millj-
arðar, á næsta ári 32 milljarðar, tæplega 28 millj-
arðar árið 2009 og 26 milljarðar 2010. Sé litið á
fjögurra ára tímabil verða framlögin til vegamála
105 milljarðar árin 2007 til 2010, 130 milljarðar
árin 2011 til 2014 og 121 milljarður á síðasta tíma-
bilinu. Meðal þess sem stefnt er að á þessu tíma-
bili er að útrýma einbreiðum brúm á vegum þar
sem meðalumferð er yfir 200 bílar á dag yfir árið.
Endurbyggja á og breikka einbreiða vegarkafla
með bundnu slitlagi þar sem meðalumferð á dag
er yfir 400 bílar og vegarkafla sem reynst hafa
hættulegir. Áætlað er að kostnaður við að ná sett-
um markmiðum um vega- og brúarframkvæmdir
á landsbyggðinni verði tæpir 70 milljarðar og
kostnaður við gerð jarðganga er áætlaður 3,2 til
3,3 milljarðar króna á hverju ári frá og með árinu
2008, „en það svarar til þess að unnt sé að vinna
nokkurn veginn samfellt að gerð tvennra jarð-
ganga samtímis og stunda rannsóknir jafn-
framt“, segir í samgönguáætlun. „Fjármagn í
samgönguáætlun dugir til að ljúka við Héðins-
fjarðargöng og göng um Óshlíð á fyrsta tímabili
[2007–2010]. Á öðru tímabili [2011–2014] verður
lokið við göng milli Arnarfjarðar og Dýrafjarðar
og Norðfjarðargöng. Þá verður hafist handa við
Lónsheiðargöng en frekari ákvarðanir bíða end-
urskoðunar samgönguáætlunar.
Kostnaður við framkvæmdamarkmið á höfuð-
borgarsvæðinu er áætlaður 78 milljarðar kr.,“
segir þar ennfremur. Einnig kemur fram að hefja
á viðræður þegar á þessu ári við hagsmunaaðila
um einkaframkvæmd við gerð jarðganga undir
Vaðlaheiði. „Enn fremur er gert ráð fyrir að
framkvæmdir geti hafist [á tímabilinu til 2018]
við jarðgöng við Hlíðarfót undir Öskjuhlíð í
Reykjavík. Þá standa nú yfir athuganir á því
hvort hagkvæmt sé að leggja Sundabraut í jarð-
göngum undir Klappsvík,“ segir í langtímaáætl-
uninni.
Sturla Böðvarsson segir að Héðinsfjarðar-
göng, Norðfjarðargöng, Óshlíðargöng og Dýra-
fjarðargöng séu mjög stefnumarkandi í sam-
gönguáætluninni, sem muni leysa stór vandamál
bæði fyrir Bolvíkinga og íbúa á sunnanverðum
Vestfjörðum.
Umhverfismat fylgir samgönguáætlun
Nú fylgir umhverfismat samgönguáætlunar
fyrir árin 2007 til 2018 í fyrsta sinn áætluninni, í
samræmi við ný lög frá Alþingi á liðnu vori.
Fram kemur að heildartekjur og framlög til
samgönguáætlunar verða 381,4 milljarðar króna.
Af þeirri upphæð renna kringum 324 milljarðar
króna eða 85% til vegamála. Til flugmála renna
kringum 35 milljarðar og siglingamála 22 millj-
arðar. Í samgönguáætluninni er fjármagninu
deilt á þrjú fjögurra ára tímabil en í fjögurra ára
samgönguáætlun (2007–2010) sem lögð er fram
samtímis er fjármagninu skipt á verkefni á fyrsta
fjögurra ára tímabilinu.
Samgöngumiðstöð og lenging flugbrauta
Til flugmála verður varið alls um 35 milljörðum
króna og rennur meirihluti þess fjár, kringum 30
milljarðar, til verkefna á vegum Flugstoða ohf.
en tæpir fimm milljarðar fara til Flugmálastjórn-
ar. Meðal umfangsmikilla verkefna sem ráðist
verður í á fyrsta tímabili áætlunarinnar má nefna
samgöngumiðstöð í Reykjavík og lengingu flug-
brauta á Akureyrarflugvelli og Egilsstaðaflug-
velli.
Til siglingamála á að verja 22 milljörðum
króna. Rúmir þrír milljarðar á hverju fjögurra
ára tímabili fara í rekstrar- og þjónustuverkefni
en um 10 milljarðar alls í stofnkostnað, mest á
fyrsta tímabilinu eða sex milljarðar til margvís-
legra hafnarmannvirkja.
Einkaframkvæmd og ný gjaldtaka
Samgönguáætlunin gerir ráð fyrir að ráðast
megi í nokkur viðamikil verkefni og þau fjár-
mögnuð með sérstakri fjáröflun. Má þar nefna
framkvæmdir eins og samgöngumiðstöð í
Reykjavík, átak í breikkun og endurbótum á að-
alvegum út frá Reykjavík til austurs og norðurs
og bygging og rekstur Bakkafjöruferju. Með sér-
stakri fjármögnun er átt við einkaframkvæmd,
sérstaka lántöku eða nýja gjaldtöku af umferð-
inni þar sem miðað er við stað og stund notkunar.
„Gefi almenn staða efnahags- og atvinnumála til-
efni til eru vandséð rök fyrir því að fresta arð-
bærum samgönguframkvæmdum, þannig að
samfélagið fari á mis við þann ábata sem af þeim
hlýst,“ segir meðal annars í niðurlagi áætlunar-
innar.
Verja á um 42 milljörðum króna til vegafram-
kvæmda á landsbyggðinni og um 37 milljörðum
til framkvæmda á höfuðborgarsvæðinu. Þá verð-
ur tæpum 38 milljörðum ráðstafað til jarðganga.
Einnig er gert ráð fyrir að afla kringum 45 millj-
arða króna með sérstakri fjármögnun og ráðstafa
til ákveðinna verkefna, svo sem breikkunar
hringvegarins út frá Reykjavík og framkvæmda
við Sundabraut. Verður um 33 milljörðum króna
varið til vegaframkvæmda utan svonefnds
grunnnets samgöngukerfisins.
Ráðast á í stórfellda uppbyggingu aðalvega út
frá höfuðborgarsvæðinu. Á tímabilinu 2007 til
2010 verður lokið við breikkun hringvegarins í
fjórar akreinar upp í Mosfellsbæ. Á öðru og
þriðja tímabili (2011–2018) á svo að ljúka hlið-
stæðri breikkun þjóðvegar eitt austur að Hafra-
vatnsvegi og upp í Kollafjörð auk þess sem farið
verði í gerð mislægra gatnamóta í stað hring-
torga. Gert er ráð fyrir að breikkun og aðskiln-
aður akstursstefna á Suðurlandsvegi og Vestur-
landsvegi út frá höfuðborginni verði fjármögnuð
að hluta með sérstakri fjáröflun og að á árunum
2008–2010 verði árlega 3–3,3 milljörðum kr. varið
til þessara framkvæmda. Þar af 1,4 milljörðum
árlega vegna hringvegarins milli Selfoss og
Hafravatns og 800–900 milljónum vegna Vest-
urlandsvegar frá Kjalarnesi í Borgarnes. Ekki er
sérstaklega kveðið á um það í samgönguáætlun
hvort um yrði að ræða 2+1-veg eða breikkun í
2+2-veg.
Sturla Böðvarsson samgönguráðherra var
spurður um ástæður þess að ekki er tekin afstaða
til þessa í samgönguáætluninni: „Það kemur
fram varðandi fjármögnun þessara verka með
381 milljarðu
Verja á 324 milljörðum króna til
vegamála á næstu 12 árum í
nýrri samgönguáætlun, 35 millj-
örðum til flugmála og 22 millj-
örðum til siglingamála. Ráðast
á í stórfellda uppbyggingu
aðalvega út frá Reykjavík.

 
@6* 36* 5
9   6* A +
 !"#
  +
5 +   / *    + 5 +   , "#$#
  
? 
0 8  
"##I
9 
J 60+0
"##J "#$#
/ *   C 0 0"##J

.
0
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is