Morgunblaðið - 13.02.2007, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. FEBRÚAR 2007 29
Í FRÉTTABLAÐINU sunnu-
daginn 11. þ. m. er sagt frá því að
ég hafi sent Helga Magnúsi Gunn-
arssyni saksóknara ritsmíð eftir
Róbert R. Spanó prófessor nokkr-
um vikum áður en grein Róberts
um refsiheimildir í samkeppn-
islögunum birtist í Tímariti lög-
fræðinga. Samkvæmt upplýs-
ingum sem ég tel öruggar er þetta
haft eftir saksóknaranum, sem
með þessum hætti hefur komið á
kreik kjaftasögu um að Róbert
hafi skrifað umrædda grein fyrir
okkur, sem erum verjendur sak-
borninga í svokölluðu olíumáli.
Það er rétt, að ég sendi sak-
sóknaranum umrædda tímarits-
grein í tölvupósti, en það var gert
þegar umrætt hefti Tímarits lög-
fræðinga var komið í prentun.
Áskrifendur tímaritsins fengu því
greinina einum eða tveim dögum
síðar.
Þessu til viðbótar er rétt að
fram komi, að Róbert Spanó mun
hafa sent ýmsum lögfræðingum
greinina til yfirlestrar áður en
hún var endanlega tilbúin og ósk-
að eftir því að þeir sendu sér at-
hugasemdir og ábendingar. Ró-
bert vill ekki að ég nafngreini
menn sem ég veit að fengu grein-
ina til umsagnar. En ætli það sé
nú beinlínis trúlegt að Róbert
hefði sent drög að grein sinni til
annarra aðila til að fá viðbrögð
þeirra við efni hennar, ef hún
hefði verið skrifuð á vegum verj-
endanna? Mér er alveg óskilj-
anlegt hvað saksóknaranum í
þessu máli gengur til með fleipri
af þessu tagi, en með því vegur
hann með afar vafasömum hætti
að starfsheiðri Róberts Spanó
prófessors. Ég varpa fram þeirri
spurningu, hvort ekki væri rétt að
saksóknarinn bæði hann afsök-
unar.
Ragnar Halldór Hall
Kjaftasaga frá
ákæruvaldinu
Höfundur er hæstarétt-
arlögmaður.
MEGINREGLURNAR fjórar um
viðbúnað sem stuðst er við í skipu-
lagi viðbúnaðarstarfs á Norð-
urlöndum og víðar og við höfum áður
kynnt á þessum vettvangi myndu
tvímælalaust verða til þess að
styrkja og skýra allt starf að björg-
unar- og öryggismálum hérlendis.
Reglurnar fjórar, sviðsábyrgð-
arreglan, grenndarreglan, sam-
kvæmnisreglan og samhæfing-
arreglan, eru að sönnu í gildi hér að
nokkru leyti en enn vantar þó tals-
vert uppá að við höfum tileinkað
okkur þær nægilega meðvitað í
starfi að björgunarmálum. Það á
ekki síst við reglurnar um sviðsá-
byrgð, samkvæmni og samhæfingu.
Að okkar mati er ástæða til að miða
endurskoðun laga um björgunarmál
og almannavarnir við þessar reglur.
Fjögur viðbúnaðarstig
Í samræmi við meginreglurnar
fjórar og að því gefnu að hið um
margt óljósa hugtak um almanna-
varnir verði lagt til hliðar má hugsa
sér að við byggjum viðbúnað okkar á
fjórum viðbúnaðarstigum sem mið-
ast fyrst og fremst við hugsanlegar
afleiðingar og nauðsynlegt umfang
samvinnu og samhæfingar í aðgerð-
um.
Útgangspunkturinn er grænt við-
búnaðarstig en hver viðbragðsaðili
metur hverju sinni í samræmi við
sviðsábyrgðarregluna hvenær
ástæða er til að færa aðgerðir yfir á
annað stig. Öðrum ber þá skylda til
að veita aðstoð eftir aðstæðum og
umfangi samkvæmt samhæfing-
arreglunni. Klár fylgni er milli tíðni
tilfella og viðbúnaðarstiga þannig að
flest tilfelli falla undir grænt viðbún-
aðarstig en fæst undir rautt og
svart. Sviðsábyrgðarreglan gildir á
öllum stigum og stjórnun fer fram á
vettvangi, nema ef til vill í sérstökum
tilvikum á svörtu viðbúnaðarstigi.
Grænt viðbúnaðarstig er daglegt
brauð sem krefst lítillar samhæf-
ingar og samvinnu hjá viðbragðs-
aðilum. Það ætti við algeng verkefni
á borð við umferðarslys og einstaka
eldsvoða. Hér samhæfa allir hlut-
aðeigandi aðgerðir sínar og byggja á
mikilli reynslu af verkefnum af
þessu tagi. Allir eiga fulltrúa í sam-
hæfingarstöðinni í Björgunarmið-
stöðinni Skógarhlíð en hún skiptir
ekki sköpum um árangur.
Gult viðbúnaðarstig kallar hins
vegar á talsverða samhæfingu og
samvinnu viðbragðsaðila enda verða
aðgerðir þá flóknari og afleiðing-
arnar víðtækari og þörf er á þátt-
töku fleiri viðbragðsaðila. Hringrás-
arbruninn er ágætt dæmi um slíkt
ástand þar sem verkefnið var ekki
eingöngu að slökkva eld og stjórna
umferð heldur þurfti að rýma byggð
og kalla til fleiri viðbragðsaðila, svo
sem björgunarsveitir og Rauða
krossinn. Hér er eftir sem áður fyrst
og fremst byggt á þeirri reynslu sem
áunnist hefur í daglegum störfum og
æfingum, hver aðili sinnir sínu dag-
lega ábyrgðarsviði og skipulag rask-
ast ekki. Samhæfingarstöðin gegnir
mikilvægu hlutverki. Þetta á einnig
við næstu viðbúnaðarstig nema ef til
vill í sérstökum tilvikum á svörtu
viðbúnaðarstigi.
Rautt viðbúnaðarstig lýsir neyð-
arástandi sem krefst mikillar sam-
hæfingar og samvinnu margra við-
bragðsaðila, gjarna af fleiri en einu
starfssvæði. Það getur til dæmis átt
við þegar alvarlegar náttúruhamfar-
ir verða, rýma þarf byggð og sam-
hæfa aðgerðir margra viðbragðs-
aðila af ólíkum svæðum.
Samhæfingarstöðin gegnir lykilhlut-
verki í slíku tilviki en sviðsábyrgð-
arreglan er engu að síður í fullu gildi
og menn vinna eftir sama skipulagi
og þeir eiga að venjast, samanber
samkvæmnisregluna. Stjórnun að-
gerða fer fram á vettvangi.
Svart viðbúnaðarstig getur átt við
atburði sem mörgum finnst ef til vill
nær óhugsandi að við getum staðið
frammi fyrir, alvarlegri, utanaðkom-
andi ógn þar sem gæti komið til
kasta æðstu ráðamanna þjóðarinnar
við að stýra aðgerðum og samhæf-
ingu. Fyrst á þessu stigi gæti komið
til þess að bregða þyrfti út af hefð-
bundnu stjórn- og samhæfing-
arkerfi. Stjórnun getur farið fram í
samhæfingarstöðinni eða þar sem
hentar hverju sinni.
Sívirk samhæfingarstöð
Lykillinn að því að þetta fyr-
irkomulag geti virkað er að samhæf-
ingarstöðin sé virk allan sólarhring-
inn, árið um kring. Reynslan sýnir
að samræming og samhæfing strax í
upphafi aðgerða getur skipt sköpum
um árangur. Í þessu sambandi má
ekki gleyma þáttum sem innviðir
samfélagsins byggjast á, svo sem
samgöngum, orku-, vatns- og upp-
lýsingaveitu, félagslegri aðstoð og
fleiru. Jafnframt verður að huga að
nauðsynlegri samhæfingu aðila sem
starfa á svæðisvísu og taka þá einnig
tillit til þeirra þátta sem skipta sam-
félagið meginmáli.
Hver aðili sem hefur hlutverk í
björgunarmálum ætti því að tilnefna
fulltrúa í samhæfingarstöðina og
uppfylla þannig skyldu viðbragðs-
aðila til að vinna saman og samhæfa
bæði aðgerðir og viðbragðsáætlanir.
Tryggja verður reglulega endurnýj-
un starfsmanna í samhæfingarstöð-
inni, á tveggja til fjögurra ára fresti,
og góða tengingu við viðbragðsaðila
og vettvangsreynslu. Einnig er
ávinningur af því að fá meiri skilning
á mikilvægi samhæfingar út í raðir
björgunarmanna. Þetta fyr-
irkomulag tryggir þannig sívirkt
lærdóms- og endurnýjunarferli á
báða bóga.
Stuðningur við
stjórnun á vettvangi
Nauðsynlegt er að í
samhæfingarstöðinni
verði farið skipulega yf-
ir áætlanir í ljósi að-
gerða og þær leiðréttar
ef tilefni er til. Þó er
mikilvægt að hafa í huga
að vinna við áætlanir,
undirbúning og leiðrétt-
ingu þarf fyrst og
fremst að fara fram á
grænu og gulu viðbún-
aðarstigi, eins og sýnt er á myndinni.
Á rauðu viðbúnaðarstigi og svörtu er
einfaldlega svo mikið í húfi að ekki
gefst ráðrúm til slíkrar vinnu. Þegar
til aðgerða á rauðu og svörtu viðbún-
aðarstigi kemur verða menn einfald-
lega að vera tilbúnir.
Samhæfingarstöðin ætti eingöngu
að gegna því hlutverki sem nafn
hennar felur í sér, það er að vera
vettvangur samhæfingar, nokkurs
konar stoðdeild fyrir viðbragðsaðila
á vettvangi, því stjórnun aðgerða
verður alltaf að fara fram á vettvangi
nema í algjörri neyð, til dæmis þegar
svart viðbúnaðarstig er í gildi. Stöð-
in er alltaf virk en umfang starfsem-
innar hverju sinni fer eftir eðli og
umfangi þeirra verkefna sem verið
er að fást við hverju sinni.
Sveitarfélögin axla ábyrgð
Við höfum nú í þremur greinum
gert ítarlega grein fyrir sýn okkar á
hugmyndafræði og skipulag björg-
unarmála. Tilefni þessara skrifa
okkar er ekki síst sú ákvörðun rík-
isstjórnarinnar í tengslum við brott-
hvarf varnarliðsins að endurskoða
lög um almannavarnir, auka sam-
starf viðbragðsaðila og „huga að því
að koma á fót miðstöð þar sem
tengdir verði saman allir aðilar sem
koma að öryggismálum innanlands,
hvort heldur vegna náttúruhamfara
eða vegna hættu af mannavöldum,“
eins og segir í yfirlýsingu rík-
isstjórnarinnar frá 26. september
síðastliðnum.
Sveitarfélögin á höfuðborg-
arsvæðinu bera ábyrgð á fjölmörg-
um þáttum sem lúta að öryggi og
velferð þorra þjóðarinnar. Þau gera
sér grein fyrir að í brothættu en
kröfuhörðu nútímasamfélagi eru ör-
yggi og velferð óaðskiljanleg hugtök
í augum borgaranna. Þau eru tilbúin
að axla sívaxandi ábyrgð á því að
skapa öruggt og þróttmikið sam-
félag og bjóða eindregið fram krafta
sína og sjónarmið við endurskoðun á
skipulagi björgunarmála.
Samhæfing, samvinna
og aftur samhæfing
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson og
Jón Viðar Matthíasson fjalla um
meginreglur og hugmynda-
fræði björgunarmála
»Reynslan sýnir aðsamræming og sam-
hæfing strax í upphafi
aðgerða getur skipt
sköpum um árangur.
Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson
Vilhjálmur er borgarstjóri,
formaður stjórnar SHS og formaður
almannavarnanefndar höfuðborg-
arsvæðisins. Jón Viðar er slökkviliðs-
stjóri SHS og framkvæmdastjóri
almannavarnanefndar.
Jón Viðar
Matthíasson
Yfirlit yfir lykilatriði í fyrirkomulagi björgunarmála. Viðbragðsaðilar
starfa á grænu, gulu, rauðu eða svörtu viðbúnaðarstigi eftir eðli mála og í
samræmi við meginreglurnar fjórar. Þörfin fyrir samhæfinu vex í sam-
ræmi við umfang og afleiðingar.
Laugavegur 182 • 4. hæð • 105 Rvík Fax 533 4811 • midborg@midborg.is
Björn Þorri hdl., lögg. fastsali, Karl Georg hrl., lögg. fastsali.
Sími 533 4800
168,6 fm glæsilegt endaraðhús á fallegum útsýnisstað við Fjallalind
í Kópavogi. Húsið sem stendur innst í botnlanga skiptist í forstofu,
eldhús með borðkrók, hol, stofu, tvö baðherbergi, fjögur svefnher-
bergi, þvottahús og fataherbergi. Húsið er á þremur pöllum. Mikil
lofthæð er á efri hæð. Hiti í plani. V. 49,9 m.
Fjallalind – Glæsilegt
174,6 fm stórglæsileg íbúð á 3. hæð (öll efsta hæðin) auk 25,6 fm bíl-
skúrs, alls 200,2 fm. Íbúðin skiptist í hol, stórar stofur, eldhús með
borðkrók, þvottahús, búr, svefnherbergisgang, fjögur svefnherbergi
og tvö baðherbergi. Fallegt útsýni. V. 49,8 m.
Stórholt
Glæsilegar 139,9 fm 4ra herbergja efri sérhæðir auk 33,2 fm bílskúrs
í fallega hönnuðum tvíbýlihúsum við Lindarvað í Reykjavík. Alls er
hver hæð því 173,1 fm með bílskúr. 50 fm svalir fylgja hverri íbúð í
suður. Eignunum er skilað fullbúnum án gólfefna. Hægt er að fá
eignirnar 5 herbergja. V 40,9 m.
Lindarvað – Nýbygging
– Ö r u g g f a s t e i g n a v i ð s k i p t i ! –
Fáðu fréttirnar
sendar í símann þinn