Morgunblaðið - 10.04.2007, Síða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 10. APRÍL 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
MÁLEFNALEGAR UMRÆÐUR
Umræður forystumanna flokkaog framboða í sjónvarpssal ígærkvöldi voru málefnalegar
og lofa þess vegna góðu um kosn-
ingabaráttuna, sem framundan er.
Sennilega eru frambjóðendur að átta
sig á því, að upphrópanir og slagorð,
sem gjarnan hafa einkennt kosninga-
baráttu, eiga ekki lengur við. Kjós-
endur eru upp til hópa upplýst fólk,
sem vilja láta tala við sig í samræmi
við það.
Jón Sigurðsson, formaður Fram-
sóknarflokksins, er að koma til og
gæti átt eftir að koma á óvart í kosn-
ingabaráttunni, þótt hann hafi tak-
markaða reynslu að baki. Hann er
sterkari í svona umræðum en hann
var og sýnir af sér meira sjálfs-
öryggi en áður.
Ómar Ragnarsson er líka nýliði í
kosningabaráttu. Hann er á heima-
velli, þegar talað er um stóriðju, en á
erfiðara með að fóta sig, þegar kom-
ið er út í önnur mál eins og t.d.
skattamálin. Það er hins vegar
óskynsamlegt að vanmeta Ómar.
Styrkur hans er sá, að þjóðinni
finnst hún eiga hann.
Umræðurnar um stóriðjuna voru
athyglisverðar. Tveir flokkar hafa þá
skýru stefnu að vilja fresta öllum
stóriðjuframkvæmdum í mörg ár.
Það eru Vinstri grænir og Íslands-
hreyfingin. Samfylkingin segist líka
vilja fresta stóriðjuframkvæmdum
en Ingibjörg Sólrún Gísladóttir á
eitthvað erfitt með að koma því til
skila. Kannski er hún að reyna að
halda utan um tvo ólíka skoðanahópa
í eigin flokki. Það er ekki trúverð-
ugt, þegar hún gagnrýnir stjórnar-
flokkana fyrir að færa ákvörðunar-
valdið til sveitarstjórna – öðru vísi
verða orð hennar í umræðunum í
gærkvöldi ekki skilin – en fagnar
hins vegar íbúakosningunni í Hafn-
arfirði og niðurstöðum hennar. Er
ekki alveg ljóst að Samfylkingin er
hlynnt því, að íbúar á hverjum stað
taki þessar ákvarðanir?
Það er alveg ljóst eftir þessar um-
ræður, að allir aðrir flokkar og fram-
boð hafa megnustu andúð á innflytj-
endastefnu Frjálslyndra. Það er ekki
annað hægt en að hafa samúð með
Guðjóni Arnari Kristjánssyni í um-
ræðum um þessi mál. Þessi gam-
alreyndi skipstjóri er augljóslega á
móti stefnu flokks síns í þessum mál-
um en hefur látið aðra teyma sig út í
ógöngur. Guðjón Arnar á ekki að
láta nota sig með þessum hætti. Það
er nokkuð ljóst, að nái Frjálslyndi
flokkurinn manni eða mönnum á
þing munu aðrir þingflokkar ekki
vilja vinna með þeim. Innflytjenda-
pólitíkin verður þeim fjötur um fót.
Þeir hafa dæmt sig úr leik fyrirfram.
Skattamálin gætu orðið stjórnar-
flokkunum erfið í kosningabarátt-
unni, þótt málflutningur bæði Geirs
H. Haarde og Jóns Sigurðssonar hafi
verið sterkur. Það þýðir ekki fyrir
þá að halda því fram, að misskipting
hafi ekki aukizt á Íslandi undanfarin
ár og þeir eiga ekki að reyna að
halda því fram. Sú aukna misskipt-
ing blasir við hverjum einasta Ís-
lendingi. Það er orðin til yfirstétt í
fjárhagslegum skilningi á Íslandi.
Það þýðir að það hefur orðið gjör-
breyting á íslenzku þjóðfélagi.
Hins vegar er mikilvægt að sú yf-
irstétt hljóti að fara að lögum í einu
og öllu, bæði í skattamálum og öðr-
um málum. Það yrði afdrifaríkt fyrir
þjóðfélag okkar ef í ljós kæmi að all-
ir þjóðfélagsþegnar sætu ekki við
sama borð.
Morgunblaðið hefur ítrekað lýst
efasemdum um þann mikla mun, sem
er á skattgreiðslu af fjármagns-
tekjum og launatekjum. Sennilega er
það rétt hjá Geir H. Haarde, að það
sé varasamt að hækka fjármagns-
tekjuskattinn. En það er hægt að
jafna þennan mikla mun, sem nú er,
með því að lækka tekjuskattinn
verulega frá því, sem nú er, og hægt
að færa rök að því, að það sé skyn-
samlegt. Landsfundur Sjálfstæðis-
flokksins, sem er framundan, ætti að
huga að því.
Það er rétt hjá Ingibjörgu Sólrúnu
að skattlagning á ævisparnaði hinna
öldruðu, sem nú eru að taka út fé úr
lífeyrissjóðum, er ranglát. Sá veru-
leiki blasir við. Stjórnarflokkarnir
ættu að taka undir þau sjónarmið.
Það er líka rétt, sem fram kom hjá
talsmönnum stjórnarandstöðuflokk-
anna, að afkoma ákveðins hóps aldr-
aðra og öryrkja er mjög erfið. Og
fullyrðing Steingríms J. Sigfússonar
um fátækt ákveðinna þjóðfélagshópa
er staðreynd. Stjórnarflokkarnir
eiga ekki að reyna að halda öðru
fram. Þeir eiga einfaldlega að ganga
til þess verks að lagfæra það þjóð-
félagslega ranglæti.
Að nokkru leyti báru umræðurnar
þess merki, að sumir stjórnmálafor-
ingjanna höfðu gengið í gegnum æf-
ingu fyrir umræðurnar. Tilraunir
Ingibjargar Sólrúnar til þess að út-
skýra eigin óvinsældir meðal kjós-
enda með því að sjálfstæðismenn
væru svo mikið á móti henni voru
ekki sannfærandi. Það borgar sig
ekki fyrir stjórnmálamenn að koma
fram með svona tilbúnar röksemdir.
Þær ná ekki í gegn.
Guðjón Arnar Kristjánsson eða
einhver á hans vegum hafði lagzt í
rannsóknir á afstöðu Samfylkingar
og Vinstri grænna til EES-samn-
ingsins fyrir meira en áratug til þess
að sýna fram á, að hann og hans
flokkur væru ekki þeir einu, sem
væru á móti útlendingum. Þær til-
raunir eru barnalegar og munu ekki
duga.
En þegar Geir H. Haarde sagði:
„Faðir minn var innflytjandi. Ég skil
ekki þessar umræður,“ var öllum
ljóst, að hugur fylgdi máli.
Það var augljóst af þessum um-
ræðum, að stjórnarandstöðuflokk-
arnir hafa af því verulegar áhyggjur
að stjórnarflokkarnir haldi velli. Það
væri afrek miðað við það að Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur setið í rík-
isstjórn samfellt í 16 ár og flokkarnir
tveir saman í 12 ár.
En sá möguleiki segir líka ein-
hverja sögu um stjórnarandstöðu-
flokkana. Alveg sérstaklega á það
við um Samfylkinguna, sem virðist
vera á þeirri vegferð að sýna og
sanna að forystumönnum hennar
hafi gersamlega mistekizt það verk-
efni að sameina vinstri menn í einni
fylkingu.
Það yrði mikill áfellisdómur yfir
forystusveit þess flokks.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
SAMFYLKINGIN leggur höf-
uðáherslu á að skapa jafnvægi í
efnahagsmálum sem forsendu fyrir
auknum jöfnuði og al-
mennri hagsæld á
næstu árum. Íslenska
hagkerfið er í miklu
ójafnvægi um þessar
mundir. Næsta rík-
isstjórn mun því hafa
mikið verk að vinna í
efnahagsmálum.
Gylfi Arnbjörnsson,
framkvæmdastjóri Al-
þýðusambands Ís-
lands, birtir grein í
Morgunblaðinu á
skírdag þar sem hann
reiknar út kostnað
heimilanna í landinu
af hagstjórnarmistökum ríkisstjórn-
arinnar. Kostnaðurinn er 38,5 millj-
arðar króna á þessu ári einu eða að
meðaltali 510 þúsund krónur á
hvert heimili. Þessi gríðarlegi
kostnaður kemur fram í aukinni
greiðslubyrði af skuldum heim-
ilanna sem hækkar dag frá degi
vegna verðbólgu og hárra vaxta.
Ríkisstjórnin hefur
rýrt kjör almennings
Morgunblaðið tekur grein Gylfa
upp í Reykjavíkurbréfi á páskadag,
og spyr hvaða ályktanir sé hægt að
draga af þeim. Í mínum huga er
mikilvægasta ályktunin sú að
ábyrgðarleysi ríkisstjórnarinnar í
efnahagsmálum hafi rýrt verulega
lífskjör fólksins í landinu, sér-
staklega þeirra sem hafa úr
minnstu að spila.
Miklar og tíðar
sveiflur í gengi, vöxtum
og verðlagi eru váboði
bæði fyrir heimili og
fyrirtæki og raska öll-
um forsendum fyrir
rekstri þeirra og fjár-
festingum. Þess vegna
vegur óstöðugleiki í
efnahagsmálum og
verðbólga að velferð-
arríkinu en ábyrg
stjórn efnahagsmála er
í reynd undirstaða
þess.
Um þetta verður m.a.
fjallað á opnum morgunverðarfundi
Samfylkingarinnar á Grand-hóteli í
Reykjavík á morgun, miðvikudag,
þar sem kynnt verður greinargerð
sem starfshópur Samfylkingarinnar
um hagstjórn hefur unnið undir for-
ystu Jóns Sigurðssonar, fyrrverandi
ráðherra Alþýðuflokksins og Seðla-
bankastjóra.
Skylduverkin vanrækt
Í upphafi þessa kjörtímabils var
vitað að hagstjórnin yrði vandasöm
vegna mikilla fjárfestinga í virkj-
unum og stóriðju austanlands. Rík-
isstjórnin yrði að beit
tækum ráðum til að h
þenslu. Það gerði hún
þvert á móti, hún hefu
þenslunni. Hún hefur
ríkisins verulega á síð
þrátt fyrir ofþenslu í
Engu að síður hefu
vanrækt ýmis mikilvæ
verk sín á sviði félags
ustu og jöfnunar lífskj
fólk fær ekki inni á hj
ilum þótt það sé í brý
með erfið geðræn van
úrlausn vegna aðstöðu
Barna- og unglingage
spítalans; tannheilsu b
Íslendingar eiga met
framhaldsskóla; 5.300
fátækt; yfir 60% aldra
tekjur undir 140 þús.
vinnutími foreldra er
nágrannalöndunum; a
verið eins erfitt fyrir
koma þaki yfir höfuði
mætti lengi áfram telj
Andvaralausir gag
líðan fólksins
Ríkisstjórnin hefur
en farið illa með það.
verið ábyrgðarlaus í s
arathöfnum og vanræ
verkefni. Þetta kemur
heimilinum og fyrirtæ
landinu.
Ástæðan er ekki sú
stjórna séu illa meina
Ábyrg efnahagsstefna er und
Eftir Ingibjörgu
Sólrúnu Gísladóttur
Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir
STEFÁN Ólafsson prófessor þrá-
ast við, þótt tal hans um aukinn ójöfn-
uð hafi allt verið hrakið, meðal annars
í ágætri grein Ragnars Árnasonar
prófessors og Axels Halls hagfræð-
ings í Morgunblaðinu 19. mars. Gini-
stuðlar þeir um ójöfnuð, sem hann not-
aði til rökstuðnings máli sínu, reynd-
ust rangir. Stefán fæst ekki til að
viðurkenna hina augljósu
staðreynd, að allir tekju-
hópar á Íslandi hafa notið
góðs af örum vexti at-
vinnulífsins. Hann ræðst
síðan ásamt tveimur fé-
lögum sínum harkalega
hér í blaðinu 20. mars á
fjármálaráðuneytið, af
því að það birti fyrir
skömmu frétt um, að
samkvæmt nýrri skýrslu
tölfræðinefndar Norð-
urlanda, Nososco, Social
tryghed i de nordiske
lande 2004, reyndust líf-
eyristekjur íslenskra líf-
eyrisþega að meðaltali hæstar á Norð-
urlöndum árið 2004. Þetta sést á 1.
mynd.
Stefán heldur því fram, að tölurnar
um Ísland og önnur Norðurlönd séu
ósambærilegar, þar eð þær séu reikn-
aðar út á ólíka vegu. Það er rétt, að
þær eru reiknaðar út á ólíka vegu, en
það felur ekki í sér, að þær séu ósam-
bærilegar. Nososco tók í Danmörku
meðaltekjur lífeyrisþega í janúar 2004,
bæði frá almannatryggingum og ein-
stökum lífeyrissjóðum. Hún tók í
Finnlandi og Noregi meðaltekjur líf-
eyrisþega í desember 2004. Hún tók í
Svíþjóð meðaltekjur lífeyrisþega í des-
ember auk sérstakrar húsnæðisupp-
bótar. Fyrir Ísland reiknaði hún út
meðaltekjur lífeyrisþega á mánuði
með því að leggja saman heildar-
greiðslur ellilífeyris frá Trygg-
ingastofnun og heildargreiðslur úr
einstökum lífeyrissjóðum og deila í þá
summu með fjölda þeirra, sem þiggja
lífeyri frá Tryggingastofnun, en það
voru 26 þúsund manns árið 2004.
Stefán Ólafsson spyr: Hvers vegna
var ekki deilt í með heildarfjölda
þeirra, sem voru á ellilífeyrisaldri, en
það voru 31 þúsund manns? Svarið er
einfalt: Vegna þess að hin fimm þús-
undin tóku ekki ellilífeyri. Aðal-
ástæðan var auðvitað, að þetta fólk var
enn að vinna og atvinnu- eða fjár-
magnstekjur þess hærri en svo, að það
ætti rétt á grunnlífeyri. Það var komið
á lífeyrisaldur, en það var ekki lífeyr-
isþegar. Til dæmis voru árið 2004 sex
þúsund manns á aldrinum 67–70 ára.
Margir þeirra stunduðu fulla vinnu.
Það skekkti því myndina ekkert að
deila með tölu ellilífeyrisþega í heild-
argreiðslur lífeyris í því skyni að
reikna út meðaltekjur lífeyrisþega.
Útreikningar Nososco fyrir Ísland
voru réttir. Ég er ekki dómbær á það,
hvort tölurnar fyrir hin Norðurlöndin
eru réttar, en treysti Nososco um það,
uns annað reynist
sannara. Að minnsta
kosti er ekki unnt að
kenna fjármálaráðu-
neytinu íslenska um
þær tölur.
Stefán hefur önnur
rök fyrir því, að út-
reikningarnir séu ekki
réttir fyrir Ísland. Þau
eru, að misræmi sé
milli talna í skýrslu
Nososco. Á einum stað
komi fram (tafla 7.8),
að á Norðurlöndum
séu lífeyristekjur líf-
eyrisþega hæstar á Ís-
landi, en á öðrum stað (tafla 7.25), að
heildarútgjöld vegna ellilífeyris á
hvern ellilífeyrisþega séu næstlægst á
Íslandi. Stefán vitnar einnig í nýlega
skýrslu Hagstofu Íslands, Fé-
lagsvernd á Íslandi. Þar komi fram
(tafla 25), að á Norðurlöndum séu
heildarútgjöld vegna ellilífeyris á
hvern ellilífeyrisþega lægst á Íslandi.
Stefán segir, að tölurnar í síðarnefndu
töflunni í skýrslu Nosoco og tölurnar í
skýrslu Hagstofunnar séu réttar, en
tölurnar í fyrrnefndu töflunni í skýrslu
Nososco (sem sýndu, að á Norð-
urlöndum væru lífeyristekjur hæstar
á Íslandi) rangar.
Stefán hefur hvorki lesið skýrslu
Nososco né Hagstofunnar nógu vand-
lega. (Gögnin um Norðurlönd í skýrslu
Hagstofunnar eru raunar unnin upp
úr skýrslu Nososco.) Fram kemur í
skýrslu Hagstofunnar (tafla 25), að
sýnd eru útgjöld vegna ellilífeyris á
hvern íbúa 65 ára og eldri, ekki útgjöld
á hvern ellilífeyrisþega. Þessi tala um
útgjöld vegna ellilífeyris er óvenju lág
um Ísland vegna þess, sem þegar hef-
ur verið hér bent á, að miklu fleira
aldrað fólk stundar hér vinnu en þar
ytra og þiggur þess vegna ekki ellilíf-
eyri. Á þessu atriði er raunar sér-
staklega vakin athygli í skýrslu No-
sosco (158. bls.). Þar sem tölurnar um
útgjöld vegna ellilífeyris á hvern íbúa
65 ára og eldri eru ekki miklu lægri á
Íslandi en annars staðar á Norð-
urlöndum (þótt miklu fle
ingur í þessum aldurshóp
taki þess vegna ekki ellil
an), renna þær einmitt st
þá niðurstöðu, að lífeyris
hér hæstar á Norðurlönd
í þessum tveimur skýrslu
réttar og ekkert misræm
Færri aldraðir Íslending
isþegar hlutfallslega en a
á Norðurlöndum, en þeir
lífeyristekjur.
Stefán Ólafsson les ek
rangt úr tölum í opinberu
um hag aldraðra. Hann h
mikinn síðustu misseri u
þeirra. Hann hefur fullyr
á Íslandi hafi dregist aftu
hópum og skattbyrði þei
Þetta eru brellur. Stefán
margir Íslendingar hafa
hin síðari ár. Þeir hafa vi
hraðar en aldraðir sem h
óeðlilegt er að bera þessa
saman. Frekar á að bera
landi saman við aldraða í
um, og þá kemur allt ann
og kemur fram í skýrslu
sést á 1. mynd. Skattbyr
hefur ekki þyngst í öðrum
þeim, að eins og aðrir gr
hærri skatta með hærri t
eins og skattbyrði fyrirtæ
auðvitað með því, að það
gróða og tekur því að gre
var áður skattfrjálst. Ra
mikilvægri skattbyrði ve
öldruðum, þar sem var e
sem kom hart niður á þe
stundum kallaður „ekkn
Stefán horfir einnig fr
mikla mun á lífeyrismálu
ars staðar, meðal annars
urlöndum. Hann er, að g
báru ekki gæfu til þess a
söfnunarsjóði lífeyrisrétt
við, heldur nota að mestu
gegnumstreymissjóði, se
ur. Hér safna menn inns
hlutfalli við greiðslur inn
lífeyrisgreiðslur út úr þe
það, en ríkið greiðir til vi
lífeyri (nema menn hafi h
aðrar). Víða ytra greiða l
allega til ríkisins og fá síð
frá ríkinu eftir ákvörðun
getur komið sér illa síðar
Nýjar talnabrellur Stefáns
Eftir Hannes Hólmstein
Gissurarson » Vonandi verðfáir aldraðir
lendingar ginnin
arfífl Stefáns Ól
sonar.
Hannes Hólmsteinn
Gissurarson