Morgunblaðið - 13.05.2007, Qupperneq 77

Morgunblaðið - 13.05.2007, Qupperneq 77
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13. MAÍ 2007 77 Jafnvel í símanum hljómarrödd Oumou Sangare þrótt-mikil, hljómfögur og sterk.Sæki ég nokkuð illa að þér? spyr ég og hún svarar á syngjandi, afrískri frönsku sinni: „Nei, nei það er allt í besta lagi, að vísu svolítið heitt.“ Það er hins vegar hætt við því að Oumou Sangare og tíu manna hljómsveit hennar þurfi að pakka niður vetrarfötunum til að sækja „Vorblót“ í Reykjavík 17. maí því hitinn gæti verið hátt í fjörutíu gráðum lægri en í heimabæ hennar Bamako í Afríkuríkinu Malí. „Ég er hvergi bangin,“ segir Oumou Sangare. Ég hef ferðast víða í Evrópu og Ameríku og meðal annars haldið tónleika í Kanada að vetrarlagi.“ Oumou Sangare er sannarlega kona sem lætur sér fátt fyrir brjósti brenna og vetrarkuldi norðurslóða vex henni ekki í augum. Móðirin var söngkona og Oumou litlu kippti í kynið því aðeins fimm ára gömul var hún farin að troða upp. Hún náði fljótt vinsældum í heimalandi sínu og var ekki nema átján ára þegar henni var boðið að fara í tónleikaferð um Evrópu og Karíbahafið í fararbroddi 27 manna þjóðlagasveitar. Þremur árum síðar gaf hún út sinn fyrsta disk sem sló í gegn, ekki aðeins í heimalandi hennar heldur um alla Vestur-Afríku. Tónninn var sleginn, því nafn verksins „Mous- soulou“ þýðir einfaldlega konur. „Ég hef alltaf fjallað mikið um hlutskipti afrísku konunnar í tónlist minni og textum. Konur í Malí þjást mikið og rödd þeirra heyrist ekki. Ég hef tekið að mér það hlutverk að tala fyrir þeirra hönd og það er hlutverk sem ég sinni með ánægju og miklu stolti.“ Söngfuglinn frá Wassoulou Tónlist Sangare er fremur ólík þeirri malísku tónlist sem hvað þekktust er á Vesturlöndum, ekki síst Salif Keita og Ali Farkha heit- inn Touré sem benti vestrænum plötuútgefendum á hana. „Ég virði tónlist Ali Farkha en tónlist okkar er ólík.“ Sangare er frá Bamako en á ætt- ir að rekja til Wassoulou héraðs í suðvesturhluta Malí og þar eru ræt- ur tónlistar hennar. Söngvarar í Wassoulou eru sæmdir heið- ursnafnbótinni Kono og undir því nafni gengur hún í Malí: „Sangare Kono“, söngfuglinn Sangare. Was- soulou hljómurinn byggist á hefð- bundnum veiðimannasöngvum sem blandað er saman við trúarsöngva, lofkvæði og uppskerutónlist. Mel- ódíurnar eru fimm tóna, með dill- andi, fjörugum hrynjanda og þótt afrískur uppruni leyni sér ekki má gjörla greina arabísk áhrif. Rödd Sangare er í aðalhlutverki og hún kallast gjarnan á við seiðandi söngl bakraddasöngkvennanna. Þótt hlut- skipti kvenna sé Sangare hugleikið skyldi enginn halda að tónleikar hennar minni á Rauðsokkakórinn að syngja: „Áfram stelpur“ – því það er engin helgislepja yfir Sang- are. Á sviði er Oumou Sangare í ess- inu sínu, stórglæsileg og forkunn- arfögur og á það til að senda karl- rembusvínum og kvennabósum tóninn og það er víst enginn skortur á slíkum smámennum í Malí að hennar sögn. „Þegar ég stíg á svið á Íslandi, munu áhorfendur fá að sjá og heyra konu sem er fulltrúi Afríku og afr- íska hljómsveit með ýmis hefð- bundin hljóðfæri.“ Í bland við kunn- ugleg hljóðfæri á borð við fiðlu, gítar og bassa, eru afrísk hljóðfæri á borð við kamalengoni, djembe og bolon áberandi í tónlist hennar. Hún er fædd árið 1968 í Bamako, höfuðborg Malí. Skömmu eftir að hún fæddist tók faðir hennar sér aðra konu eins og títt er í ísl- ömskum ríkjum og loks þá þriðju. Sangare segir fyrstu minningu sína vera um móður sína grátandi beisk- lega þetta hlutskipti sitt. „Konur þjást mikið fyrir þennan ósið,“ segir Sanagare. „Allt frá því á fyrstu plötu minni „Moussoulou“ hef ég reynt að eggja afrískar konur til að segja nei við fjölkvæni og útskýra hvers vegna það á ekki rétt á sér. Ekki frekar en að neyða konur til að giftast mönnum gegn vilja sín- um.“ Lostafull atlot elskhugans Í frumstæðum afrískum þjóð- félögum og raunar í flestum löndum íslams er það ekki talið til siðs að konur finni til losta og girndar hvað þá að þær verði ástfangnar af elsk- huga að eigin vali og fyrr má nú rota en dauðrota að bera slíkt á torg. Þegar Sangare var aðeins fimmtán ára orti hún nýjan texta við hefðbundið þjóðlag þar sem hún fjallaði um unað ástarinnar og losta- full atlot elskhuga síns. Þegar lagið kom út á fyrsta diski hennar, varð sannkölluð sprenging. Sjálf var Sangare umskorin þeg- ar hún var lítið barn. Hún hefur sagt frá því að hún hafi ekki munað eftir þeim atburði en hins vegar hafi hún síðar verið viðstödd um- skurð og muni aldrei gleyma ótta, sársauka og angist litlu stúlkunnar sem þannig var misþyrmt að móður sinni og önmu viðstaddri. „Það er mjög hvetjandi að þing Malí hefur samþykkt lög sem banna umskurð kvenna og það er engin spurning að barátta okkar malískra kvenna skipti miklu máli.“ Margt annað ber á góma í tónlist Sangare sem oft og tíðum er sprell- fjörug og sérdeilis dansvæn en þess á milli angurvær. Hún fjallar um ástina, hjónabandið, angist og kvíða, uppskeruna, gestrisni, dauð- ann og þrá hennar sjálfrar eftir því að eignast barn. Og auðvitað líka um fjölkvæni og hvernig kvenna- bósar tæla konur og lofa öllu fögru. Fyrsta konan er venjulega úr ætt- inni og valin af föðurnum, en síðan má karlmaðurinn velja sér eig- inkonu númer tvö, síðan þrjú og jafnvel fjögur en það er hámarkið samkvæmt íslömskum sið. Hann segir við fyrstu konuna: Þú ert systir mín og þú ert best, því sama blóð rennur í æðum okkar. Við aðra konuna segir hann þú ert uppáhaldskonan mín, því þú munt ala mér falleg börn. Ég valdi þig sjálfur en fjölskyldan valdi fyrstu konuna. Hann er með sama fag- urgalann við þriðju konuna en síðan sitja þær eftir gamlar og bitrar og hann tekur sér þá fjórðu, segir Sangare í laginu Dugu Kamalemba – Kvennabósinn. Þetta endar allt með ósköpum og því fleiri sem konurnar eru því fleiri börn og fæstir hafa efni á að halda þeim öllum uppi og því er þetta líka fátæktargildra. Sangare eignaðist barn eftir nokkurra ára hjónaband og hefur heldur dregið úr tónleikaferðum og plötuútgáfu erlendis síðustu árin og einbeitt sér að fjölskyldu sinni og rekstri hótels sem hún reisti í Malí. Hún gerir sjálf lítið úr því. Þetta er bara lítið hótel. Tónlist í Afríku er enn að miklu leyti dreift á kassettum og oftar en ekki er hljóðritað og afritað án sam- þykkis listamannsins. Þótt næstum fjögur ár séu liðin frá útkomu síð- asta geisladisks Sangare Oumou og þar á undan hafi liðið sjö ár á milli diska þýðir það þó ekki að hún hafi setið með hendur í skauti, heldur einbeitt sér að heimamarkaðnum. „Ég vil fyrst og fremst ná til míns fólks og tala til þess.“ Pilsaþytur í bakaraofninum Malí er eitt fátækasta land heims og eitt hið vanþróaðasta en merki- legt nokk er það lýðræðisríki. Stjórnmálamenn hafa mjög biðlað til Sangare um stuðning en hún hef- ur aldrei ánetjast neinum flokki. „Ég berst fyrir málstað kvenna, aðallega afrískra kvenna en líka kvenna um allan heim og ég mun gera það svo lengi sem ég dreg lífs- andann.“ Hún segist líka stolt af því að taka að sér verkefni sem alþjóð- legur sendiherra Matvælastofnunar Sameinuðu þjóðanna. „Það er ekki hægt að frelsa konur nema að berj- ast fyrir því að uppræta fátækt því það bitnar ekki síst á konum sem þurfa að brauðfæða börn sín.“ Og ég heyri glögglega í viðtali mínu við Oumou Sangare þar sem hún talar við mig í farsíma að það er rífandi gangur hjá henni og ég ímynda mér hana fara með miklum pilsaþyt um götur Bamako, hún er komin á markað og eins og títt er um konur, fer létt með að sinna börnum sínum, kaupa í matinn og tala við íslenskan blaðamann. Ég spyr hana hvort hún standi í ströngu. „Þetta er ekkert mál, bara verst hvað það er heitt. Fjörutíu og fimm stig í forsælu. Þetta er eins og að vera í bakaraofni.“ Velkomin til Íslands, frú Sangare, söngfuglinn frá Wassoulou. Söngfuglinn í bakaraofninum Söngfugl Oumou Sangaré hefur barist fyrir réttindum malískra kvenna. Oumou Sangare, ein virtasta söngkonu Afríku, syngur á Vorblóti í Nasa næstkomandi fimmtu- dag. Árni Snævarr ræddi við söngkonuna þar sem hún sprangar um götur Bakamo höfuðborg- ar Malí með farsímann á lofti, börn í eftirdragi og kaupir í matinn í 45 stiga hita.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.