Morgunblaðið - 09.10.2007, Blaðsíða 16

16 ÞRIÐJUDAGUR 9. OKTÓBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
FYRSTI fyrirlestur haustsins
í fyrirlestraröðinni Frásögn –
túlkun – tengsl verður haldinn
í húsnæði Reykjavíkur-
akademíunnar, Hringbraut
121, í kvöld kl. 20. Björk Þor-
leifsdóttir umhverfissagnfræð-
ingur ræðir „Sumarið bláa.“
Félagslegar afleiðingar Skaft-
árelda. Björk ræðir um hug-
hrif náttúruhamfara fyrr á
tímum, með Skaftárelda í
brennidepli. Litið verður til þróunar náttúruvís-
inda og áhrifa trúarinnar á almenningsviðhorf í
kjölfar náttúrhamfara og pælt í áhrifum þeirra á
einstaklinginn.
Fræði
Sumarið bláa og
áhrif Skaftárelda
Úr Reykjavík-
urakademíunni.
SIGFÚSARÞING verður
haldið á Eiðum og Seyðisfirði á
föstudag og laugardag, í minn-
ingu Sigfúsar Sigfússonar
þjóðsagnaritara. Þingið er
samvinnuverkefni Minjasafns
Austurlands, Gunnarsstofn-
unar, Héraðsskjalasafns Aust-
urlands, Árnastofnunar, Fé-
lags þjóðfræðinga og
Miðstöðvar munnlegrar sögu.
Á dagskrá eru stutt námskeið
og ferð á slóðir Sigfúsar. Tilgangurinn er að
heiðra minningu Sigfúsar og verka hans en jafn-
framt að halda starfi hans áfram, að safna þjóð-
sögum, segja sögur og varðveita munnlega sögu.
Fræði
Sigfúsarþing á
Austurlandi
Eiðar.
HVAÐ er Evrópa? spyrja
sagnfræðingar og leita svara.
Axel Kristinsson, sagnfræð-
ingur, fjallar um evrópska
samkeppniskerfið í Hádeg-
isfyrirlestraröð Sagnfræð-
ingafélagsins kl. 12.05 í dag, í
fyrirlestrasal Þjóðminjasafns-
ins. Í fyrirlestrinum verður
saga Evrópu skoðuð út frá
sjónarhóli samkeppniskerfa
og bent á ýmislegt sem er
dæmigert fyrir slík kerfi en einnig sumt sem er
óvenjulegt. Sérstaklega verður hugað að myndun
jaðarvelda, stórvelda í útjaðri samkeppniskerfa
sem geta vaxið þeim yfir höfuð og eytt þeim.
Fræði
Sagnfræðingar
skoða Evrópu
Axel Kristinsson
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
GUNNAR Guðbjörnsson fær fram-
úrskarandi dóma fyrir hlutverk sitt í
Meistarasöngvurunum í Nürnberg
eftir Richard Wagner í uppfærslu
Halle-óperunnar í Þýskalandi. Þetta
er í fyrsta sinn sem Gunnar syngur
hetjutenórshlutverk, en hingað til
hefur hann sungið lýrísk tenórhlut-
verk. Að sögn Gunnars hefur það tek-
ið hann á annað ár að þjálfa röddina
til að geta sungið með hetjuten-
órstækni og kostað til á annarri millj-
ón króna í söngtíma og raddþjálfun.
„Þetta er eins og að taka vél úr bíl og
skipta um,“ segir Gunnar, og kveðst
glaður með góða dóma, „þeir eru
miklu betri en ég þorði að vona“.
En undirbúningurinn fyrir hlut-
verkið var ekki átakalaus.
„Í fyrrasumar heimsótti ég Rainer
Goldberg í Berlín, gamlan hetju-
tenór, því mig langaði að syngja fyrir
hann og fá álit hans. Ég spurði hann
hvort ég ætti að skipta úr lýríska ten-
órnum yfir í hetjutenór, því það voru
margir búnir að nefna það við mig að
það væri kominn tími til að segja
bless við Mozart og Jóhann-
esarpassíuna og reyna mig við hitt.“
Fertugir menn og 18 ára prinsar
Gunnar kveðst hafa staðið á tíma-
mótum, röddin breytist með aldr-
inum, og ekki fyrir fertuga menn að
leika átján ára prinsa. „Radd-
bandavöðvarnir þykkna með aldr-
inum og röddin breytist. Hæðin var
að stríða mér og var ýmist of mjó eða
of safarík þannig að ég náði ekki að
opna röddina. Ég vissi ekki hvernig
ég ætti að leysa úr þessu. Ég söng í
hálftíma fyrir Goldberg, og hann
sagði að ég yrði að skipta, því ég
myndi skemma röddina með því að
syngja lýríska óperu áfram. Ég fór í
nokkra söngtíma og prófaði mig
áfram og ákvað svo að láta vaða.“
Gunnar fékk tilboð um hlutverk
Walthers von Stolzing, eitt þriggja
burðarhlutverka í óperunni, og vissi
að þar með væri hann að kasta sér í
djúpu laugina, enda óperan fimm
tíma löng, og ekki einungis nóg að
hafa góða rödd og geta sungið, því
líkamlegt atgervi og þrek skipti höf-
Gunnar Guðbjörnsson fær framúrskarandi dóma fyrir fyrsta hetjutenórshlutverk sitt
Kraftur, fegurð og glæsileiki
Meistarasöngvari Gunnar Guðbjörnsson í hlutverki Walthers von Stolzing
» Gunnar Guðbjörns-son, sem Walter von
Stolzing, söng hlutverk
sitt til enda af þrótti og
glæsileik.
Dr. Joachim Lange, Leipziger
Volkszeitung, 25. september
2007.
» Gunnar Guðbjörns-son söng hlutverk
Walters með nátt-
úrulegri tilfinningu fyrir
krafti og fegurð.
Andreas Hillger, Mittel-
deutsche Zeitung, 24.
september 2007.
uðmáli. Þá eru líka til auðveldari
hetjutenórshlutverk, sem ef til vill
hefði verið léttara að byrja á. „Þetta
var eins og að fara í tölvuleik og byrja
á tíunda borði,“ segir Gunnar og
hlær. Allt þar til hálfum mánuði fyrir
frumsýningu var hann ekki viss
hvernig þetta færi – hvort hann hefði
þetta eða ekki. En allt gekk vel, og
augljóst var að gríðarmikil radd-
þjálfun og góð leiðsögn höfðu skilað
röddinni á réttan stað. Gagnrýn-
endur þýsku blaðanna eru hrifnir af
sýningunni og Gunnar vekur athygli
umfram aðra fyrir frábæran söng.
„Ég viðurkenni alveg að ég þurfti að
gefa aðeins í síðasta háa tóninn á
frumsýningunni til þess að hann
kæmi. En á miðvikudaginn söng ég
aðra sýningu, og þá hafði ég þrekið
alveg til loka og síðasti tónninn var
ekki sá sísti. Þetta er stærsti sénsinn
sem ég hef tekið á mínum söngferli,
það er engin spurning.“
Í NÝJASTA hefti Time sem kom
út í Bandaríkjunum um helgina
skrifar einn af reyndustu blaða-
mönnum tímaritsins, Richard
Lacayo, viðtalsgrein um Ólaf
Elíasson myndlistarmann. Grein-
in er skrifuð í tilefni af sýningu
á verkum Ólafs í Nýlistasafninu
í San Francisco, SFMOMA, sem
nú stendur yfir.
Lacayo staldrar fyrst við hug-
leiðingu um að hver og ein
manneskja eigi sér sögu, og rifj-
ar upp að á níunda áratugnum
hafi Ólafur sökkt sér í breik-
dans, og verið svo fylginn sér í
þeirri listgrein að hann hafi orð-
ið Norðurlandameistari ásamt
vinum sínum tveimur í Kaup-
mannahöfn. Og Lacayo hefur
eftir Ólafi: „Ég var sídansandi;
fjóra til fimm tíma á dag, fyrir
framan spegil. Þannig fékk ég
sterka tilfinningu fyrir því
hvernig líkaminn virkar í rými,
og svo var það líka kúl.“
Spriklandi breikdans
Lacayo segir að það sé í raun
ekki svo erfitt að sjá líkindin
milli spriklandi breikdansins og
listarinnar sem Ólafur skapar í
dag, sem krefst þess af áhorf-
andanum að hann stökkvi inn í
hringinn og sé
virkur þátttak-
andi í listinni –
þannig sé það
einmitt með
Fegurð, eitt af
þeim hrífandi
verkum sem
hann sýni nú í
SFMOMA. Þar
hafi Ólafur sett upp þokuvegg,
sem kastljósi sé beint að, þannig
að geislandi regnbogi sé stöðugt
á floti um vegginn. Hver og einn
einstaklingur sjái regnbogann á
sinn hátt, allt eftir því hvar
hann sé staðsettur miðað við
vegg og ljós, og því sé fegurðin
ekki sú sama í upplifun einnar
manneskju og þeirrar næstu.
Lacayo fagnar þessari fyrstu
stórsýningu á verkum Ólafs Elí-
assonar vestanhafs og segir
hana bera upp á tíma þegar
gríðarleg forvitni ríki í Banda-
ríkjunum um þennan listamann,
sem skaust upp á stjörnuhim-
ininn með Veðurverkefninu sem
sýnt var í Tate túrbínusalnum í
London og laðaði að sér á þriðju
milljón manns. Lacayo lýsir Veð-
urverkefninu sem Sixtusarkap-
ellu Ólafs, og líkir honum á þann
hátt við meistara Michelangelo.
Fjallað um Ólaf Elíasson í Time
Ólafur Elíasson
Veðurverkefnið í Tate sagt Sixtusar- kapellan í list Ólafs og fyrstu sýningu hans vestanhafs fagnað
Að hugsa himnaríki
og helvíti ekki til
aðeins jörð og himinn
það er auðvelt ef ég vil.
Að hugsa að allir lifðu
og hrærðust hér og nú.
Hugsaðu þér hvergi
nein landamæri lögð
að drepa og deyja fyrir
né deilt um trúarbrögð.
Já, hugsaðu þér heiminn
halda grið og frið.
Mér er sagt ég sé með óra
en ég er ekki einn um það.
Já, komdu með, við höldum
hópinn
gerum heiminn að
griðastað.
Að hugsa sér ef engar
eignir væru til,
græðgi og hungur horfin,
hvergi ranglátt spil.
Að hugsa öll gæði heimsins
og jarðar deilast jafnt.
Mér er sagt ég sé með óra
en ég er ekki einn um það.
Já, komdu með, við höldum
hópinn,
gerum heiminn að einum
stað.
Imagine eftir John Lennon, íslensk
þýðing Þórarinn Eldjárn, Að hugsa
sér. Þýðingin er áður óbirt.
Að
hugsa sér
Yoko Ono og John Lennon.