Morgunblaðið - 04.11.2007, Blaðsíða 36

sjónvarp
36 SUNNUDAGUR 4. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Í
huga flestra Íslendinga hófst
raunveruleikasjónvarp með
framleiðslu og sýningu
bandaríska þáttarins Survi-
vor í kringum aldamótin síð-
ustu. Áhugi íslenskra sjónvarps-
áhorfenda var mikill, þarna var
eitthvað nýtt, ferskt og óhefðbundið
á ferðinni. Í fyrstu var fólk spennt og
opið fyrir nýjung í sjónvarpi en svo
virtist koma á daginn að efnið stóð
illa eða hreinlega ekki undir nafni.
Fjölda áhorfenda þótti það ekki
raunverulegt og fljótlega fóru að
heyrast gagnrýnisraddir á borð við
að þetta væri hrein og klár lágmenn-
ing og ruslsjónvarp sem höfðaði til
lægstu hvata. Áhugann mætti skýra
með gægjuþörf. Þrátt fyrir gagnrýni
virðist þessi tegund sjónvarpsefnis
þó ætla að halda vinsældum sínum,
hver svo sem framtíðin verður, og
enn situr fjöldi fólks sem límdur við
skjáinn.
Öfgarnar ófyrirséðar
Hrafnhildur Gunnarsdóttir kvik-
myndagerðarmaður og eigandi
Krumma Films segir ekkert óeðli-
legt við að farið hafi verið út í fram-
leiðslu raunveruleikaefnis hér á
landi. Á þessum tíma kepptu Sirkus
og Skjár einn um áhorfendur og báð-
ar stöðvar hófu framleiðslu raun-
veruleikaþátta haustið 2005. Sirkus
framleiddi Ástarfleyið og Skjár einn
Íslenska bachelorinn. Hrafnhildur
rifjar upp umræður og fyrirlestur
sem dagskrárgerðarstjóri sænska
ríkissjónvarpsins, SVT, flutti á IN-
PUT-ráðstefnu í Halifax árið 2000. Á
þeirri ráðstefnu kemur saman fag-
fólk úr heimildakvikmynda- og sjón-
varpsframleiðslu fyrir ríkisstöðvar
og Public TV. Dagskrárgerðarstjóra
SVT fannst hann bera ábyrgð á því
sem var að gerast í framleiðslu raun-
veruleikasjónvarps úti í heimi og
sagðist sjá eftir að hafa tekið þessi
fyrstu skref með Expedition Rob-
inson. Á þeim tíma hefði engan veg-
inn hvarflað að henni hversu mikið
æði myndi skapast í kringum þessa
tegund sjónvarpsefnis og hún hefði
ekki séð fyrir þær miklu öfgar sem
nú blasa við sjónvarpsáhorfendum
um heim allan.
Nafn Hrafnhildar kannast margir
við en þeir eru líklegast færri sem
vita að hún var fengin til að fram-
leiða Ástarfleyið. Hún lærði kvik-
myndagerð í San Fransisco, dvaldi
þar í 18 ár og undan hennar rifjum
eru runnar fjölmargar heimild-
armyndir og þættir. Hrafnhildur og
fyrirtæki hennar framleiða heim-
ildakvikmyndir og sjónvarpsþætti,
meðal annars Alive in Limbo sem
nýlega var sýnd í Ríkissjónvarpinu
og Óbeislaða fegurð sem var frum-
sýnd á RIFF í byrjun október.
Krumma Films framleiðir Örlaga-
daginn fyrir Stöð 2 sem Sigríður
Arnardóttir stjórnar. Á döfinni er
mynd um íslenska kvennalandsliðið í
fótbolta en verkefnavalið segir
Hrafnhildur fyrst og fremst ráðast
af áhuga og fjármagni. „Í fyrsta lagi
eru kvikmyndirnar sem ég „verð“ að
framleiða og þær eru ekki alltaf með
raunverulegt fjármagn á bak við sig.
Til þess að geta sinnt því sem ég
kalla „support the habit“ vinn ég við
það sjónvarp sem fjármagn fæst til
og það var meðal annars ástæðan
fyrir þátttöku minni í framleiðslu
Ástarfleysins. Þar var líka æv-
intýraþrá minni svalað auk þess sem
reynsla mín af framleiðslu kvik-
mynda við erfiðar aðstæður í útlönd-
um nýttist mjög vel. Ég hafði hins
vegar enga reynslu af raunveruleika-
sjónvarpi eins og það kallast og ekk-
ert okkar sem vorum fengin í verkið.
Í raun og veru vorum við skeptísk í
byrjun og líklegast haldin ákveðnum
fordómum um raunveruleika-
sjónvarp. Ég er heimildarmynda-
gerðarmaður fyrst og fremst og í
rauninni vissi ég ekkert hvað ég var
að fara út í. Þeir hjá Storm, sem nú
er orðið Saga Film, og Sirkus vissu
hins vegar að ég hafði framleitt efni í
Líbanon og Tyrklandi og það skiptir
verulega miklu máli að framleiðand-
inn geti átt góð samskipti á staðnum
og þekki hvaða reglur gilda svo allt
gangi vel fyrir sig,“ segir Hrafnhild-
ur. „Hlutirnir gerðust mjög hratt
þarna í upphafi og ég get fullyrt að
enginn raunveruleikaþáttur hafi
nokkru sinni verið framleiddur á
jafnstuttum tíma og Ástarfleyið.“
Hrafnhildur var fengin til starfa í lok
ágúst, umsækjendur voru teknir í
prufu um miðjan september og fyrsti
þátturinn var kominn í loftið – eins
og sagt er – mánuði síðar eða 18.
október, allt undir gríðarlegri pressu
vegna keppni við Íslenska bachelor-
inn.“
„Ég var samviska hópsins“
Hrafnhildur segir raunveruleika-
sjónvarp ganga mikið út á að búa til
krassandi efni sem fær mikla at-
hygli, umtal og áhorf. Því meira af
sjokkerandi atburðum, því betra.
Sirkus var þarna enginn undantekn-
ing og þeir vildu búa til eins krass-
andi og safaríkt efni og mögulegt
væri. Því meira vesen sem kæmi upp
í upptökum, því „betra“ sjónvarp
væri hugsanlega hægt að fá út úr
því. „Þeir voru hins vegar ekkert að
velta fyrir sér hversu gríðarleg
ábyrgð það er að fara með og halda
utan um svona stóran hóp fólks sem
þeir þekktu engin deili á,“ segir hún
og heldur áfram: „Ég áttaði mig hins
vegar strax á því að í ferðina vildi ég
alls ekki fá fólk sem væri til alls lík-
legt, gjörsamlega óútreiknanlega
einstaklinga.“ Hún, sem ábyrgð-
araðili yfir öllu saman, bæði tökuliði
og þátttakendum, og fulltrúi Storm –
Saga Film sem réð hana í verkefnið,
stóð fast á því að taka enga vafasama
með sem væru þó um leið hugs-
anlega „gott“ sjónvarpsefni.
Viðbrögð við auglýsingunni eftir
fólki í raunveruleikaþátt létu ekki á
sér standa og alls sóttu tæplega 400
manns um að komast á Ástarfleyið.
Skýr krafa var gerð um hreint saka-
vottorð, þátttakendur áttu að vera á
aldrinum 20-30 ára og einhleypir.
Áhersla var lögð á að hafa hópinn
breiðan, ekki allt sömu eða svipaðar
týpur þótt það væri mikilvægt að
reyna sjá út fyrirfram hvort ein-
hverjir ættu saman, en markmið
Ástarfleysins var að búa til pör. Mik-
ið verk var að vinna úr umsóknunum
en eftir fyrstu úrvinnslu komu 100
umsóknir til greina. Ekki voru allir
sammála innan framleiðsluhópsins
um hverja ætti að velja til fararinnar
en leikstjórinn og starfsfólk Sirkuss
báru endanlega ábyrgð á valinu. Á
endanum stóðu eftir 14 umsækj-
endur sem allir sættust á og enginn
þeirra var sérstaklega valinn til að
„búa til vesen“. Að mati Hrafnhildar
voru nokkrir þátttakendur líklegri
en aðrir til að verða skrautlegir en
þeirra þátttaka átti sinn þátt í að til
varð skemmtilegt efni. Hún segir
markmiðið fyrst og fremst hafa verið
að búa til eins vandað sjónvarpsefni
og mögulegt væri miðað við „con-
cept“ eða hugmynd þáttanna og
hennar persónulega markmið var
svo að enginn færi sér að voða. „Ég
var samviska hópsins,“ segir hún og
brosir.
Aðspurð hvort umsækjendur hafi
átt eitthvað sameiginlegt segir hún
það óneitanlega hafa verið áberandi
á hópi umsækjenda að þetta var fólk
sem fór mikið út að skemmta sér, var
leitandi og inni á milli hafi verið ein-
staklingar sem vildu athygli. „Loka-
hópurinn var þó skemmtileg blanda
af fólki í mismundandi starfs-
greinum, m.a. sjómönnum, verka-
mönnum, skrifstofustarfsmönnum,
framhalds- og háskólanemum. Flest-
ir áttu það sameiginlegt að hafa sótt
um af eintómri ævintýraþrá og þá
langaði til að upplifa Tyrkland.“
Handritið var notað fyrst …
Biblían eða uppskriftin að þátt-
unum var keypt frá Hollandi og þar
var að finna leiðbeiningar og hug-
myndir um hvernig ætti að ná mark-
miði þáttanna, að búa til pör eða par í
þessum tiltekna hópi fólks. Uppi-
staðan fólst í að nýta sér það sem
umhverfið hefði upp á að bjóða og
þátttakendur Ástarfleysins voru
meðal annars sendir í tyrkneskt bað,
köfun, leirböð og heimsóknir á sögu-
fræga staði. Ekkert var því beinlínis
illkvittnislegt, nema uppákoma sem
handritið kallaði á strax fyrsta dag-
inn um borð. „Þá átti hópurinn að
kjósa fjóra einstaklinga í burtu, tvo
stráka og tvær stelpur. Það var mjög
leiðinlegt fyrir alla aðila,“ segir hún
og bætir við að sennilega hafi þetta
verið partur í því að þátttakendur
upplifðu sig berskjaldaða og líka til
að skapa strax einhver átök, tilfinn-
ingaflækjur og togstreitu innan
hópsins, sem það svo sannarlega
gerði. Pirringur og vonbrigði þátt-
takenda voru augljós. Fjórmenning-
arnir, sem allir héldu að væru á
heimleið, fóru hins vegar ekki heim
heldur héldu þeir til á hóteli í Tyrk-
landi og komu aftur inn í þáttinn síð-
ar. „Kannski voru skiptin ekki svo
slæm eftir allt saman, krakkarnir
fengu að njóta sín í landi, lausir við
myndavélarnar, og upplifðu það sem
Tyrkland hefur upp á að bjóða.“
Tækniliðið kom fyrir myndavélum
úti um allt fley og meðal annars inni í
káetunum sem stelpur og strákar
deildu en þau fengu engu um það
ráðið hverjir bjuggu saman. „Þetta
var allt útpælt af okkur starfsliðinu
og við vorum búin að reyna að sjá
fyrir hverjir gætu hugsanlega náð
saman,“ segir Hrafnhildur og hlær.
Eftir því sem aðstæður breyttust
innan hópsins var pörunum, eða
sambýlingunum, raðað í káetur á
nýjan leik. Lokamarkmið þáttarins
var að eftir dvölina á bátnum stæði
eftir par eða jafnvel pör og skemmti-
legt nokk, þá tókst það.
… en svo var því fleygt
Fljótlega skapaðist mikil nánd á
milli þátttakenda og tækniliðs, enda
mikil samvera og stemningin góð.
Strax í upphafi kom í ljós að ungur
strákur í liði tæknimanna varð skot-
inn í einni stelpunni og það fór ekki
framhjá neinum að áhuginn var
gagnkvæmur. „Mig minnir að það
hafi verið á þeim tímapunkti sem
handritið hollenska var látið róa og
atburðarásinni ekki stýrt eins mikið,
heldur fylgt eftir jafnóðum,“ segir
Hrafnhildur sem sá þarna kærkomið
tækifæri til að spila af fingrum fram í
stað þess að vera bundin af upp-
skrift. „Þarna gerðist eitthvað al-
gjörlega óvænt, þrátt fyrir tilbúnar
aðstæður, og við ákváðum að leyfa
því bara að gerast í stað þess að
stýra hlutunum og stoppa þá af.“ At-
burðum á bátnum var svo fylgt eftir
um leið og þeir afhjúpuðust og ekki
stuðst frekar við handritið.
Stelpan var spurð hvort hún vildi
skipta einhverjum karlkyns þátttak-
anda út fyrir tæknimanninn og hún
þáði það en í staðinn þurfti stál-
heilbrigður strákur að yfirgefa
fleyið. Hópurinn var vægast sagt
Framleiðandinn
ræður bragðinu
Expedition Robinson Sænski raunveru-
leikaþátturinn naut mikilla vinsælda og
var fyrirmynd framleiðenda Survivor.
Morgunblaðið/Ómar
Hrafnhildur Gunnarsdóttir framleiðandi Hún segist hafa haft ákveðnar efasemdir í upphafi
en þegar tökur hófust var vinnan við Ástarfleyið bæði skemmtileg og mjög krefjandi í senn.
Tekið á því Keppandi í Survivor China í einni af
fjölmörgum keppnisþrautum sem lagðar eru fyr-
ir þátttakendur.
Raunveruleikasjónvarp kallast ákveðin gerð sjónvarpsefnis. Efnið
hefur fengið sinn skerf af gagnrýni, meðal annars að þarna sé ekkert
raunverulegt á ferðinni. Íslenski raunveruleikaþátturinn Ástarfleyið
var sýndur fyrir tveimur árum. Katrín Brynja Hermannsdóttir hitti
framleiðanda þáttarins sem ákvað að halda sig ekki við fyrirfram
ákveðna uppskrift, heldur bragðbæta með íslenskum veruleika.
Þátttakendur í Ástarfleyinu Alls sóttu tæplega
400 manns um þátttöku í íslenska raunveru-
leikaþættinum Ástarfleyið. Eftir miklar vangavelt-
ur framleiðenda var þetta hópurinn sem tók þátt.
Langflestir þáttanna sem sýndir eru hér á
landi eru frá Bandaríkjunum og þeir eru
ugglaust margir sem telja að einmitt þar
hafi raunveruleikaæðið byrjað. Upphafið
er aftur á móti rakið til Svía sem tóku
fyrstu skrefin í gerð raunveruleikasjón-
varps árið 1996 þegar þeir settu á lagg-
irnar þátt sem nefndist Expedition Rob-
inson. Þættirnir snerust um hóp fólks sem
átti að lifa af í óbyggðum. Þeir urðu gríð-
arlega vinsælir og ljóst að eitthvað nýtt og
ferskt féll sjónvarpsáhorfendum ákaflega
vel í geð. Til marks um vinsældirnar
horfðu rúmar fjórar milljónir Svía á loka-
þátt fjórðu seríu en það er með því mesta
sem þekkist í áhorfi þar í landi. Síðar
keypti fjölmiðlafyrirtækið CBS, sem fram-
leiðir Survivor, sýningarrétt og greiddi
fyrir það fúlgur fjár en í þessum bransa
tíðkast það að kaupa hugmyndina og rétt-
inn. Honum fylgir svokölluð „biblía“ sem
næsti framleiðandi fylgir, en höfundar eru
mis kröfuharðir á það hversu nákvæmlega
þeir vilja að farið sé eftir upprunalegu
hugmyndinni. Eigendur vinsælu þáttanna
á borð við Bachelor, Idol og nú síðast X-
Factor, vilja að augljóst sé hvaðan þátt-
urinn kemur og senda jafnvel eftirlitsmann
til að fylgja því eftir. Ef allt er í lagi er gef-
ið grænt ljós á sýningu þáttarins.
Svíarnir voru
fyrstir