Morgunblaðið - 04.11.2007, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. NÓVEMBER 2007 43
Biblían var sem bögglað roð fyrir
brjósti mínu
gleypti ég hana alla í einu
ekki kom að gagni neinu.
Þennan húsgang hefur verið gott
að kveða fyrir sjálfan sig í lágum
hljóðum undanfarna daga. Í honum
felst afstaða þjóðar til bókar. Þjóðin
kallar sig bókaþjóð og bókin er köll-
uð bók bókanna, Biblían sjálf og
skyldi maður því ætla að ættu vel
saman bók og þjóð.
Bókaþjóðinni er að sönnu um-
hugað um bækur og það sem í þeim
stendur og alveg sérstaklega á
þessum árstíma þegar um það bil
700 bækur eru hannaðar, prent-
aðar, bundnar inn, pakkaðar og
brunað með þær í búðir í einum
djöfulsins logandi hvelli rétt eins og
hið ritaða orð væri ósöltuð síld á
sumardegi.
Tveimur bókum hefur skolað upp
á vitundarfjörur bókaþjóðarinnar á
undan öðrum. Annars vegar er það
illræmd myndasaga um tíu litla
pilta af afrískum uppruna – altso
negra en um hana fjalla bloggarar
og álitsgjafar á vöktum með
hneykslunartakkann skrúfaðan í
botn en brosmildir stjórnmálamenn
segjast lesa hana fyrir börnin sín.
Sennilega á það að sýna í senn hve
umburðarlyndir þeir eru og hvað
þeir eiga vel gefin börn sem fá
vandað og fordómalaust uppeldi.
Bókaþjóðin hefur brugðist við og
keypt þessa hættulegu bók í
bílfarmavís sem sannar enn einu
sinni að betra er illt umtal en
ekkert. Og þá komum við aftur að
Biblíunni.
Biblían er sosum bara bók þegar
allt kemur til alls og sem slík ekki
hótinu merkilegri en Tíu litlir
negrastrákar en bókaþjóðinni er
alls ekki sama hvað stendur í
þessum bókum þótt biblíuþrasið
snúist ekki síður um það sem
stendur ekki í Biblíunni en það sem
þó stendur þar.
Vandlætingarsöngurinn um
Biblíuna er í mörgum
tóntegundum. Á öðrum
söngpallinum er því haldið fram að
Guð sé höfundur bókarinnar og því
megi ekki hrófla við neinum
stafkrók þar. Á hinum pallinum er
sagt að þetta sé lifandi orð og það
megi því laga að hugsunarhætti
nútímans til þess að ná til sem
flestra. Biblían – eða öllu heldur
útgefendur Biblíunnar hafa notið
góðs af öllu saman rétt eins og þeir
sem gáfu út negrastrákana því
Biblían selst eins og mjólk. Illt
umtal er betra en ekkert – en ég var
kannski búinn að segja það.
Ef Guð hefur skrifað Biblíuna þá
hefur hann ekki haft góðan
ritstjóra. Biblían er eins og
safnhaugur af ótrúlegasta
samtíningi sem enginn trúir í alvöru
að sé höfundarverk eins manns. Í
haugnum er að finna marga
gríðarlega fallega og hugvekjandi
texta sem standa nærri hjarta hvers
kristins manns og engri
þýðingarnefnd dettur í hug að
hrófla við. Faðir vor, þú sem ert á
himnum … þegar betur er að gáð er
þetta sennilega bæði karllægur,
meðvirkur og flaðrandi texti sem er
vafasamt að sé að finna í núverandi
mynd í elstu handritum Biblíunnar.
Eins og mér sé ekki sama.
Biblían er uppskriftabók
kristinnar siðfræði, leiðarvísir hins
góða, handbók heilagleikans. En
Biblían er líka stappfull af
endalausum ættartölum sem enginn
maður getur lesið sér til
skemmtunar. Hún er sundurlaus
saga af ferðalagi einhverrar þjóðar
til fyrirheitins lands, hún geymir
einhver fegurstu og lostafyllstu
ástarljóð sem skrifuð hafa verið og í
henni er að finna leiðbeiningar um
mat sem bannað er að borða. Síðast
en ekki síst er Biblían löðrandi í
reglum, boðum og bönnum,
geðveikislegum heimsendaspám og
ekki má gleyma stórundarlegum en
greinargóðum lýsingum spámanna
sem virðast hafa séð fljúgandi
furðuhluti og ferðast með þeim.
Í sjálfu sér er það ágætt
sjónvarpsefni að sjá virðulega
presta missa stjórn á skapi sínu í
beinni útsendingu af því að þeir
sakna skýlausrar fordæmingar á
kynvillu í Biblíunni og fágaðar
deilur um réttar túlkanir á
forngrískum orðum og ólíkum
fleirtölumyndum geta verið harla
fróðlegar. En venjulegu fólki er
nákvæmlega sama því það kannast
aðeins við örfáar málsgreinar í bók
bókanna og hefur ekki hugsað sér
að breyta þeim.
Í safnhaugnum sem Biblían er
rotna hlutir misjafnlega hratt. Sumt
virðist alltaf vera grænt og ferskt og
girnilegt eins og það hafi verið lagt
á hauginn í gær en fáir vilja kafa
djúpt í hauginn því þá er hætta á að
rekast á eitthvað sem er virkilega
farið að úldna. En allir safnhaugar
verða að lokum að moldu á ný.
Úr safnhaugi
Biblíunnar
Páll Ásgeir Ásgeirsson
um sem tengjast listsköpun, nokk-
urs konar atkvæðaveitu, og nota
óspart til að rakka öll svonefnd
borgaraleg gildi niður. Skapa ný
viðmið og séu menn þeim ekki hlið-
holl skal hinum sömu haldið ut-
angarðs, helst útrýmt, og þetta allt í
nafni friðardúfunnar margfrægu.
Austantjalds voru menn um-
svifalaust dæmdir til betrunarvistar
fyrir það eitt að hafa sjálfstæðar
skoðanir, einkum í listum, og hlakk-
ar víst í einhverjum að endurtaka
ferlið og hlekkja milljónir í andlega
fjötra í nafni friðar og frelsis. Fáum
hugtökum hefur í viðlíka mæli verið
misþyrmt og þótt yngri kynslóðir
hafi kannski gleymt því, var það Al-
bert Speer, hinn nafntogaði arkitekt
Hitlers sem fyrstur kom fram með
súlulaga ljósagjörninga sem lýstu
upp himininn, tákn 1.000 ára frið-
arferlis og framtíðarútópíu, gott ef
ekki á frægu flokksþingi nasista í
Nürnberg, hvar Foringinn þrumaði
yfir fjöldanum. Síðan hafa sumir
fengið hrollkalda gæsahúð þegar
fólk er að kasta friðarboltanum á
milli sín, eigna sér og stofna hluta-
félög kringum hann, gefa jafnvel
öðrum þjóðum kennileiti honum til
vegsemdar, þótt helst sé hrópandi
þörf fyrir tiltektirnar á hlaðvarp-
anum heima. Friður er ákaflega
teygjanlegt og brothætt hugtak,
sem hefur verið misnotað, trampað
á og valtað yfir í aldanna rás, og
margir vilja eigna sér án þess að
takast að festa hendur á hinu sleipa
og afstæða fyrirbæri. Vísa til og
minni á að ófriður og hamfarir í
náttúrunni eru mergur og und-
irstaða lífs, og ef dýr og plöntur
jarðar semdu frið væri lífið sam-
stundis fyrir bí. Svo hér er nokkuð
til umhugsunar um vitræna umræðu
og djúphugsaða yfirsýn.
Mál að koma aftur að upphaf-inu, þar sem meðal annarssegir; „ef hlutir breytast
ekki varðandi Safn, er hætta á að
það verði að pakka því öllu inn og
koma í geymslu“, sem auðvitað væri
afleit þróun. En þá kemur ósjálfrátt
upp sú spurning hvar íslenskri
myndlist sér stað, ef ekki í
geymslum og kössum víða um borg-
ina, í láni hjá æðstu embætt-
ismönnum þjóðarinnar, sem og
sendiráðum víða um heim. Og með-
an þjóðin fær ekki aðgang að þess-
um falda fjársjóði sínum og lands-
mönnum sem útlendingum meinað
að skoða og njóta fjölda lykilverka
íslenskra listamanna nema stöku
sinnum upp á punt, sömuleiðis lokað
á myndverk heimsþekktra útlend-
inga, er tómt mál að barma sér.
Nema að meiningin sé að biðja um
fleiri geymslur, dýflissur undir ís-
lensk (og erlend) listaverk, þessa
dýrmætu en misvirtu arfleifð og
sameign okkar allra.
hugsað upphátt