Morgunblaðið - 14.11.2007, Blaðsíða 48

48 MIÐVIKUDAGUR 14. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Í dag eru hundrað ár liðin fráfæðingu eins ástsælasta barna-bókahöfundar sögunnar, Ast-
rid Lindgren. Flestir hafa lesið ein-
hverja af bókum hennar og margir
hverjir eiga sér eftirlætis persónu
meðal þeirra fjölmörgu sem Lind-
gren skapaði. Og af nógu er að taka
ef velja á sitt eftirlæti; óknytt-
astrákurinn Emil í Kattholti sem
tálgaði spýtukalla í skamm-
arkróknum og átti þá fyrir vikið í
hundraðatali; Lína langsokkur,
skammlaust ein besta fyrirmynd
ungra stúlkna, stelpan sem gat allt,
mátti allt, bjó með apa og hesti og
átti fulla tösku af gullpeningum;
Lotta, sem flutti að heiman eft-
irminnilega, eða systurnar Maddit
og Beta, sem festu baunir uppi í
nösum og lugu til um hrekkjusvín í
skólanum. Þá hefði eflaust ekki
verið leiðinlegt að alast upp í Óláta-
garði, Nangijala eða með rassálf-
unum í Matthíasarskógi.
  
Lína langsokkur er það sköp-unarverk Lindgren sem náð
hefur eyrum flestra. Pipi Pikksukk,
Fifi Brindacier, Pippi Toong-Taw
Ya og Fizia Poczoszanka eru nöfn
sem Lína langsokkur gengur undir
víða um heim en á íslensku heitir
hún fullu nafni Sigurlína Rúllug-
ardína Nýlendína Krúsímunda
Efraímsdóttir Langsokkur.
Hæstráðendur hjá Bonniers-
bókaútgáfunni (eða erfingjar
þeirra) naga sig því trúlega enn
þann dag í dag í handarbökin en út-
gáfan er þess vafasama heiðurs að-
njótandi að hafa afþakkað að gefa
bækurnar um Línu út.
  
Lína langsokkur var í raun fyrstnefnd á nafn af Karin, dóttur
Lindgren, sem vildi fá að heyra
uppdiktaðar sögur um stúlku með
því nafni. Lindgren hóf því að
spinna upp sögur af stúlkunni Línu,
þeirri sterkustu í heimi sem býr á
Sjónarhóli með apanum Níelsi og
hestinum Litla karli. Þrátt fyrir að
Lína fengist ekki útgefin í fyrstu
tilraun vann Lindgren fyrstu verð-
laun fyrir sögu um hana í verð-
launasamkeppni bókaforlags í Sví-
þjóð árið 1945. Í kjölfarið fékk
heimsbyggðin að kynnast Línu og
uppátækjum hennar smám saman.
Sem betur fer því margar af sög-
unum um hana eru óborganlegar.
Til dæmis þegar Línu er boðið í
kaffiboð heima hjá hinum ein-
staklega prúðu Önnu og Tomma og
deilir með viðstöddum heldri frúm
raunasögum af vinnukonunni
Möllu.
Kosturinn við verk Lindgren er
að þau höfða jafnt til barna og full-
orðinna. Ég man eftir afa mínum og
ömmu í hláturskasti þegar afi var
að lesa fyrir mig söguna af því þeg-
ar Emil í Kattholti, grísinn og han-
inn rúlluðu um draugfullir eftir að
hafa drukkið gerjað saft. Ég skildi
ekki sem barn af hverju það var
svona fyndið að drekka saft. Full-
orðnir lesendur fá því eitthvað fyrir
sinn snúð en aðaláhersla Lindgren
var samt sem áður alltaf á yngstu
lesendurna. Fyrir þá skrifaði hún.
  
Allar þessar persónur, Lína, Em-il, Lotta, Míó, Snúður, Kalli á
þakinu, Ronja ræningjadóttir, Mad-
dit og Beta og allir hinir, standa les-
andanum nærri eftir fyrstu kynni
og sögurnar eldast ótrúlega vel,
eins og gjarnan er með heims-
bókmenntirnar. Lindgren virðist þá
jafnvíg á að kynna fyrir lesand-
anum daglegt líf í smábæjum í Sví-
þjóð, líkt og í Emil í Kattholti og
Börnunum í Ólátagarði, sem og
ímynduðum ævintýraheimum, líkt
og Matthíasarskógi Ronju ræn-
ingjadóttur og Nangijala þeirra
bræðra Ljónshjarta. Lindgren
sagði oft í viðtölum að hamingjurík
barnæska sín hefði verið sér inn-
blástur að mörgum sagnanna.
  
Sögur Astrid Lindgren hafa ver-ið þýddar á 85 tungumál og
hafa komið út í ríflega 100 löndum.
Búið er að gera fjölda leikinna
kvikmynda eftir sögum hennar og
eru margar þeirra alveg jafn ynd-
islegar og bækurnar, gerðar í Sví-
þjóð fyrir 30 til 40 árum. Lindgren
skrifaði annaðhvort handritin sjálf
eða lagði blessun sína yfir þau. Auk
þess hafa mörg verka hennar verið
sett upp á leiksviði.
  
Öll upprunaleg handrit Lindgrenaf sögum hennar eru nú varð-
veitt á konunglega bókasafninu í
Stokkhólmi og voru þau færð á
heimsminjaskrá UNESCO árið
2005. Eftir andlát Lindgren, árið
2002, komu sænsk stjórnvöld á
laggirnar sjóði sem úthlutar árlega
álitlegri fjárhæð til rithöfundar
sem skrifar fyrir börn eða ung-
linga.
Framlag Astrid Lindgren til bók-
menntasögunnar er ómetanlegt og
synd að henni skuli ekki hafa verið
veitt Nóbelsverðlaunin í bók-
menntum áður en hún lést, 94 ára
að aldri, árið 2002. Lindgren sagði
sjálf að það væri kannski eins gott
að hún hefði aldrei hlotið verðlaun-
in, hún hefði einfaldlega „dáið úr
gleði“.
Það er óþarfi að fjölyrða um verk
hennar, frásagnir af þeim komast
aldrei í hálfkvisti við sögurnar
sjálfar. Í tilefni dagsins finnst mér
að allir ættu að rifja upp kynnin við
sína eftirlætispersónu úr galleríi
Astrid Lindgren. Ég ætla að lesa
um Línu langsokk.
Nóbelshöfundurinn sem
fékk aldrei verðlaunin
AF LISTUM
Birta Björnsdóttir
» Lindgren sagði oft íviðtölum að ham-
ingjurík barnæska sín
hefði verið sér inn-
blástur að mörgum
sagnanna.
Reuters
Ung í anda Öll upprunaleg handrit Lindgren af sögum hennar eru nú varðveitt á konunglega bókasafninu í Stokk-
hólmi og voru þau færð á heimsminjaskrá UNESCO árið 2005. Lindgren lést árið 2002, 94 ára að aldri.
birtabjorns@gmail.com
WWW.SAMBIO.ISVERSLAÐU MIÐA Á NETINU Á
/ ÁLFABAKKA
30 DAYS OF NIGHT kl. 5:30 - 8 - 10:30 B.i.16.ára
30 DAYS OF NIGHT kl. 8 - 10:30 LÚXUS VIP
MICHAEL CLAYTON kl. 5:30 - 8 - 10:30 B.i.7.ára
THE GOLDEN AGE kl. 8 B.i.12.ára
THE GOLDEN AGE kl. 5:30 LÚXUS VIP
THE INVASION kl. 8 B.i.16.ára
ÍÞRÓTTAHETJAN m/ísl. tali kl. 6 LEYFÐ
THE BRAVE ONE kl. 10:30 B.i.16.ára
THE KINGDOM kl. 10:30 B.i.16.ára
STARDUST kl. 5:30 - 8 - 10:30 B.i.10.ára
ASTRÓPÍA kl. 6 LEYFÐ
SAMBÍÓIN ÁLFABAKKA OG KRINGLUNNI
ERU EINU BÍÓIN Á ÍSLANDI SEM BJÓÐA UPP Á
DIGITAL OG 3-D REAL TÆKNI
SÝND Í ÁLFABAKKA, KRINGLUNNI OG AKUREYRI
SÝND Í ÁLFABAKKA OG AKUREYRI SÝND Í ÁLFABA
VIPSALURINNER BARA LÚXUS
ER STAÐSETTUR Í SAMBÍÓUNUM ÁLFABAKKA
A.T.H
STRANGLEGA
BÖNNUÐ INNAN
16 ÁRA
MYNDIN SEM FÓR BEINT Á
TOPPINN Í USA OG GAGNRÝN-
ENDUR HAFA SAGT AÐ SÉ
EIN AF BESTU HROLLVEKJUM
SEM ÞEIR HAFI SÉÐ!
HVAR MYNDIR ÞÚ FELA ÞIG Í 30 DAGA... !?
SÝND Í KEFLAVÍK BALLS OF FURY
KVIKMYND ÁRSINS
HANDRIT ÁRSINS
LEIKSTJÓRI ÁRSINS
FORELDRAR, VINNINGSHAFI 6 EDDUVERÐLAUNA, HEFUR VERIÐ TEKIN AFTUR TIL
SÝNINGA, VEGNA FJÖLDA ÁSKORANA. A.T.H TAKMARKAÐUR FJÖLDI SÝNINGA.
LEIKKONA ÁRSINS Í AÐALHLUTVERKI
LEIKARI ÁRSINS Í AÐALHLUTVERKI
MYNDATAKA OG KLIPPING
FEGURÐARDROTTNINGIN An-
gelina Jolie er sögð vera brjáluð yfir
því að Jennifer Aniston eyði þakkar-
gjörðarhátíðinni
með móður unn-
usta síns og barn-
föður, Brad Pitts.
Jolie tapaði sér
þegar hún komst
að því að móðir
Pitts, Jane, hefði
boðið fyrrverandi
eiginkonu hans á
heimili sitt í Mis-
souri á hinni ár-
legu þakkargjörðarhátíð sem haldið
verður upp á í Bandaríkjunum 22.
nóvember.
Að sögn heimildarmanns á Jolie að
hafa öskrað á Pitt þegar hún komst að
boðinu: „Það er þá ákveðið, við mun-
um dvelja í Los Angeles. Þetta er allt
svo huggulegt að það er sjúklegt.“
Heimildarmaðurinn sagði við
breska Star tímaritið. „Þegar hún
komst að þessu varð hún brjáluð.
Hún segir móður Brads halda uppi
undirförlu sambandi við Jennifer.
Jolie hefur gert Brad það ljóst að það
verði engar fjölskyldusamkomur
meðan móðir hans heldur sambandi
við Jennifer. En Brad hefur sagt An-
gelinu að það sem móðir hans geri sé
hennar mál, hann skipti sér ekki af
því.“
Hjónabandi Aniston og Pitt lauk
árið 2005 en hún hefur haldið nánu
sambandi við fyrrverandi tengda-
móður sína eftir skilnaðinn. Hún
eyddi meðal annars þakkargjörð-
arhátíðinni í fyrra með fjölskyldu
Pitts. „Jennifer sér ekkert að því að
halda nánu sambandi sínu við Jane
áfram. Þær talast við í síma í hverjum
mánuði og skiptast á kortum og tölvu-
pósti. En það virðist fá hárin á Angel-
inu til að rísa. “
Æf Angelina Jolie og Brad Pitt.
Erfitt
samband
Jennifer
Aniston