Morgunblaðið - 29.11.2007, Blaðsíða 28

28 FIMMTUDAGUR 29. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
- kemur þér við
Hagkaup með
dagvistun karla
Siðmennt vill litlu
jólin úr skólunum
Notum farsímana
minna en áður
Finnur Breki vinnur á
besta vinnustað í heimi
Ásta hlær án
sérstaks tilefnis
100 starfsmenn Glitnis
í mat fyrir 500
Hvað ætlar þú
að lesa í dag?
KVEIKJAN að þessum grein-
arstúfi var greinin Um nauðsyn
uppskurðar á Landspítala eftir Pál
Torfa Önundarson yfirlækni sem
birtist í Morgunblaðinu 25. október
sl. Þar vekur Páll
Torfi athygli á því af-
brigðilega faglega
skipulagi sem við-
gengst á Landspítala
– háskólasjúkrahúsi
(LSH) með því að
svipta faglega ábyrga
yfirmenn réttinum til
að ákvarða um ráðn-
ingar sérfræðinga sem
byggist á þekkingu
viðkomandi sér-
greinar. Páll Torfi
undirstrikar mikilvægi
þess að ákvörð-
unarvald yfirlækna
sérgreina verði aukið
með þeim hætti að
fjárhagsleg ábyrgð,
ráðningarvald og lög-
bundin fagleg ábyrgð
fari saman í rekstri
sérgreina.
Sú sem þetta ritar
hefur orðið fyrir
barðinu á þeim ann-
arlegu aðferðum við
ráðningar sérfræðinga
sem tíðkast á LSH. Sú
saga er í stuttu máli
þessi: Frá árinu 1988
hafði ég starfað sem
taugasálfræðingur á
LSH við Hringbraut.
Vinna mín var ein-
göngu greiningarvinna
og var stór hluti hinna
fjölmörgu sjúklinga
sem ég var kölluð til
að meta inniliggjandi á taugadeild.
Ári eftir sameiningu sjúkrahús-
anna var bein ráðning mín að
taugadeild samþykkt á fundi sem
m.a. sátu yfirlæknir taugadeildar
og starfandi lækningaforstjóri
LSH. Þessi ráðning varð aldrei að
veruleika því að framvindan varð
sú að ráðning fagstétta annarra en
lækna og hjúkrunarfræðinga komst
í hendur endurhæfingardeildar
þrátt fyrir að starfssvið viðkomandi
sérfræðings ætti ekkert skylt við
endurhæfingu. Nýbakaður for-
stöðusálfræðingur og yfirlæknir
hans kusu að óvirða umsamda
ráðningu mína.
Haustið 2004 var auglýst eftir
sálfræðingi í starf við taugadeild í
Fossvogi. Í auglýsingu var kveðið
svo á um að umfangsmikill þáttur í
starfinu væri taugasálfræðileg
greining og því krafist sérmennt-
unar eða langrar starfsreynslu á
því sviði. Mikilvæg
ráðningarskilyrði voru
reynsla og þekking á
taugasálfræðilegri
greiningu og tauga-
sjúkdómum auk ann-
arra skilyrða. Ég sótti
um, taldi mig óumdeil-
anlega uppfylla öll
ráðningarskilyrði með
virt doktorspróf, mikla
starfsreynslu og end-
urmenntun. Fjöldi og
innihald með-
mælabréfa þeirra
lækna sem höfðu leit-
að til mín um þjónustu
báru því vitni.
Um auglýsta stöðu
voru auk mín tveir
umsækjendur. Hvor-
ugur hafði lokið dokt-
orsprófi né starfað á
taugadeild. Yfirlæknir
taugadeildar og tauga-
læknir sem hafði
þekkingu á taugasál-
fræði fóru yfir gögn
umsækjenda og skil-
uðu áliti þess efnis að
ég væri hæfust til að
gegna starfinu og að
það væri vilji þeirra að
ég yrði ráðin. Ákvörð-
un forstöðusálfræðings
var hins vegar að ráða
barnataugasálfræðing
í stöðuna. Hér skal
bent á að sjúklingar á
taugadeild eru ein-
göngu fullorðið fólk og að reg-
inmunur er á taugasálfræðilegum
vandamálum barna og fullorðinna.
Með því að ráða barnasálfræðing í
starfið var vanþekking forstöðusál-
fræðings á þörfum taugadeildar op-
inberuð og ósk yfirlæknis þeirrar
deildar sem þjónustuna átti að fá
gróflega sniðgengin. Með ráðning-
unni var brotið á sjúklingum deild-
arinnar, sérfræðingum hennar og
mér.
Staða mín í dag er sú að enginn
vettvangur er til að nýta sérgrein
mína í heilbrigðiskerfinu. Aðeins
ein taugadeild starfar á landinu.
Starfsvettvang fyrir taugasálfræð-
ing sem hefur sérhæft sig í grein-
ingu á taugasjúkdómum er ekki
annars staðar að finna. Með í huga
möguleika á að starfa sem tauga-
sálfræðingur utan sjúkrahúss sótti
undirrituð árið 2001 um að fá
samning við TR varðandi þátttöku
TR í taugasálfræðilegri greiningu.
Þetta hagsmunamál sem snerti
bæði sjúklinga og undirritaða náði
hins vegar ekki fram að ganga.
Röksemdafærsla mín fyrir þess-
ari málaleitan var sú að taugasál-
fræðileg rannsókn af heilastarfi
væri ekki síður mikilvæg en ísó-
tóparannsókn og heilarit sem TR
tekur þátt í að greiða. Ítarlegt
taugasálfræðilegt mat hefur þá sér-
stöðu umfram aðrar mælingar á
heilastarfi að þar eru kortlagðir
bæði vitsmunalegir styrkleikar og
veikleikar viðkomandi. Taugasál-
fræðilegt mat getur einnig verið
mikilvægt framlag þegar meta ber
líkur á því að minnisbætandi lyf
kunni að koma að gagni í hrörn-
unarsjúkdómum.
Umræða í fjölmiðlum hefur
beinst að því að læknar LHS þori
ekki að gagnrýna stefnu yfirmanna
af ótta við afleiðingar. Í ljósi þessa
tel ég að sá ótti komi einnig í veg
fyrir að þeir þori að taka virka af-
stöðu með þeim einstaklingum sem
sjúkrahúsið hefur brotið á, eins og
t.d. undirritaðri. Í gagnrýni sinni á
sjúkrahúsið hafa sumir kosið að
láta skoðanir sínar í ljós nafnlaust.
Í þessari umræðu hefur komið
skýrt fram hversu hættulegt það er
þegar eitt bákn er eini valmöguleiki
sérfræðinga sem vilja vinna á
sjúkrahúsi. Slíkt fóstrar valdníðslu
og spillingu sem meðal annars leið-
ir af sér að sérfræðingum er haldið
í gíslingu og þverbrotin eru átölu-
laust heilbrigðislög þessa lands.
Með þessari grein tek ég undir
orð Páls Torfa Önundarsonar um
mikilvægi þess að ákvörðunarvald
yfirlækna sérgreina verði aukið og
að endurskoða þurfi það skipulag
sem svipt hefur yfirlækna sér-
greina á LSH sjálfsögðum og eðli-
legum ákvörðunarrétti þegar kem-
ur að ráðningum sérfræðinga og
öðrum faglegum og fjárhagslegum
ákvörðunum.
Meira: www.mbl.is/greinar
Óeðlileg valddreifing
við ráðningar á Landspítala
Þuríður Jóhanna Jónsdóttir
skrifar um faglega ábyrgð
yfirmanna á Landspítalanum
»Með því aðráða barna-
sálfræðing í
starfið var van-
þekking for-
stöðusálfræð-
ings á þörfum
taugadeildar op-
inberuð og ósk
yfirlæknis
þeirrar deildar
sem þjónustuna
átti að fá
gróflega snið-
gengin.
Þuríður Jóhanna
Jónsdóttir
Höfundur er sérfræðingur í klínískri
sálfræði og doktor í taugasálfræði.
UNDANFARIÐ hafa hjónin Sig-
ríður Snæbjörnsdóttir og Sigurður
Guðmundsson verið ötul við að
greina í fjölmiðlum frá dvöl sinni í
Malaví. Aukin umræða um þróun-
araðstoð og Malaví er þörf. Margt af
því sem þau hjón lýsa
er rétt að benda á en
þrátt fyrir það langar
mig að gera nokkrar
athugasemdir við orð
þeirra. Mér finnst um-
ræða þeirra um þróun-
araðstoð vera óþarf-
lega neikvæð og
ummæli þeirra um
menningu Malava ekki
öll vera á rökum reist.
Í viðtali sem birtist í
Fréttablaðinu 4. nóv-
ember kom fram að
þeim hjónum fannst að
hætta ætti að gefa ölm-
usu og beina athyglinni að því að
veita menntun. Samkvæmt þeim á
að kenna fólki að sinna undirstöðu-
atvinnuvegum sjálft og styrkja inn-
viði samfélagsins. Þetta er ekki ný
uppljómun. Allt frá því á níunda ára-
tugnum hafa margir þróunarstarfs-
menn verið uppteknir af þeirri hug-
myndafræði að kenna mönnum að
fiska í stað þess að gefa þeim fisk.
Hvernig það hefur farist úr hendi er
önnur saga. Það er langt síðan fólk
byrjaði að gera sér grein fyrir því að
þróunaraðstoð er ekki eins létt verk
og í upphafi var haldið. Gagnrýn-
israddirnar hafa verið margar enda
pyttirnir margir og eflaust hefur
verið fallið í þá flesta.
Margir aðilar innan
þróunarsamfélagsins
hafa þegar reynt að
bregðast við og bæta
starfið. Allir helstu
þróunaraðilar hafa
samið um að vinna að
bættri samvinnu, yf-
irsýn og skilvirkni. Það
er ekki létt verk en er í
það minnsta hafið. Það
fylgdi ekki með grein-
inni 4. nóvember (en ís-
lenskir skattgreið-
endur mega gjarnan
vita), að menntun sem
er svo mikilvæg að þeirra mati, og
margra annarra, er einmitt stór
hluti verkefna Þróunarsam-
vinnustofnunar Íslands í Malaví. Má
þar nefna sem dæmi fullorð-
insfræðslu og fiskimálaverkefni.
Þróunarhjálp Sameinuðu þjóðanna
er einnig að leggja grunninn að helj-
arinnar verkefni sem á að styrkja
hæfni hins opinbera í Malaví til að
takast sjálft á við eigin vandamál,
nákvæmlega eins og þau Sigríður og
Sigurður segja að þurfi að gera. Þar
er reynt að vinna sem mest með
malavískum samstarfsaðilum og
styrkja hæfni þeirra í að sinna að-
kallandi verkefnum. Verkefni eins
og Sigríður og Sigurður sáu fyrir
sér, unnin af Malövum, að þeirra
eigin frumkvæði en með utanaðkom-
andi fjárstuðningi, hafa þegar náð
árangri.
Því er ekki að neita að mörg þró-
unarverkefni hafa misheppnast og
jafnvel haft afleiðingar mun verri en
þeim var hugað. En það er óþarfi að
fólk haldi að engar breytingar hafi
átt sér stað á hugmyndafræðinni. Og
í umræðunni um það sem miður hef-
ur farið í Malaví má benda á að þar
Sólrún María Ólafsdóttir
fjallar um þróunaraðstoð
og menningu í Malaví
»Undanfarið hafabirst í fjölmiðlum
frásagnir af Malaví og
þróunaraðstoð sem þar
er veitt. Nokkrum at-
hugasemdum má bæta
við þá umfjöllun.
Sólrún María
Ólafsdóttir
Þróunarhjálp og Malaví