Morgunblaðið - 31.12.2007, Page 9

MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 31. DESEMBER 2007 9
FRÉTTIR
Gleðilegt nýtt ár
Bæjarlind 6, sími 554 7030
Eddufelli 2, sími 557 1730
Laugavegi 63 • S: 551 4422
Óskum landsmönnum
gleðilegs árs og þökkum
viðskiptin á árinu sem er að líða.
Stórútsala
hefst 3. janúar
Eftir Önund Pál Ragnarsson
onundur@mbl.is
BOGI Nilsson lætur af störfum sem
ríkissaksóknari 1. janúar, en hann
hefur gegnt embættinu til tíu ára.
Bogi á að baki langan starfsferil inn-
an réttarvörslukerfisins. Eftir að
hafa lokið lagaprófi í janúar árið 1968
hóf hann störf hjá sýslumanninum í
Eyjafjarðarsýslu og bæjarfógetan-
um á Akureyri. Þar starfaði hann í
tæp átta ár eða til 1. janúar 1976,
þegar hann var skipaður sýslumaður
í S-Múlasýslu og bæjarfógeti á Eski-
firði. 1. október 1986 var Bogi svo
skipaður rannsóknarlögreglustjóri
ríkisins og gegndi því starfi þar til
embættið var lagt niður með breyt-
ingum á lögregluskipaninni árið
1997. Verkefni rannsóknarlögreglu-
stjóra fluttust þá bæði til staðbund-
inna lögregluembætta og ríkislög-
reglustjóra sem var nýtt embætti,
sem Bogi tók við. Í byrjun þess árs
hóf hann undirbúning og uppbygg-
ingu embættisins og tók til starfa
sem ríkislögreglustjóri 1. júlí. Þar
dvaldi hann hins vegar ekki lengi
enda skipaður ríkissaksóknari frá og
með 1. janúar 1998.
Miklar breytingar
Aðspurður játar Bogi því að mikl-
ar breytingar hafi átt sér stað, bæði á
þjóðfélaginu og réttarkerfinu, síðan
hann hóf störf. Til dæmis voru fíkni-
efnamál lítt þekkt fyrir 1970, og þeg-
ar Bogi fór frá Akureyri 1975 voru
slík brot nánast óþekkt þar. „Síðan
hafa orðið verulegar breytingar í
þessu og þetta er orðinn einn af al-
varlegustu brotaflokkunum, og
kannski sá sem veldur mestum
skaða.“
Aðskilnaður dóms- og fram-
kvæmdavalds í héraði er honum ekki
síður hugleikinn. „Þegar ég starfaði
á Akureyri og Eskifirði voru sýslu-
menn og bæjarfógetar jafnframt
dómarar. Þetta kerfi var barn síns
tíma og að mínum dómi fyrirsjáan-
legt að því yrði breytt,“ segir hann og
skoðar þetta út frá þróun ákæru-
valdsins. „Lögreglustjórar urðu hluti
af ákæruvaldinu árið 1992, og árið
1997 fengu þeir málshöfðunarrétt í
öllum algengustu refsimálum. Með
þessu tvístraðist ákæruvaldið, sem
áður hafði verið fyrst og fremst hjá
ríkissaksóknara. En það er í raun
bæði jákvætt og neikvætt.“ Hann
segir ákæruvald hér á landi enn
nokkuð dreift, þrátt fyrir fækkun
lögregluembætta, en vonar að ný
löggjöf um meðferð sakamála skerpi
ákæruvaldið og styrki. Frumvarp
þess efnis er sem stendur í meðför-
um Alþingis.
„Þar er gert ráð fyrir að ákæru-
vald skiptist í þrjú stig, og til verði
millistig, sem heitir héraðssaksókn-
arastig. Þá skiptir máli að um leið
verði hugað að hlutverki ákæru-
valdsins og það verði skilgreint ná-
kvæmlega. Það á ekki að fara á milli
mála hvenær menn eru að sinna
störfum ákæruvalds og hvenær ekki,
þá á ég sérstaklega við lögreglustjór-
ana, sem hafa margt annað á sinni
könnu. Þetta fer ekki á milli mála
með þá ákærendur sem sinna engu
öðru, t.d. héraðssaksóknara, en
hvaða afskipti eiga þeir að hafa af
rannsóknum sakamála? Það er atriði
sem verður að liggja ljóst fyrir,“ seg-
ir Bogi.
Vinsælla að styrkja aðrar stofn-
anir en ákæruvald og lögreglu
Bogi kveðst stundum velta því fyr-
ir sér hvers vegna aðrar stofnanir
sem eru á svipuðum vettvangi fá þá
umfjöllun, þegar eitthvað bjátar á
hjá þeim, að þær þurfi að efla og
styrkja, fjölga starfsmönnum og svo
framvegis. Þegar sömu aðstæður
komi upp hjá lögreglu og ákæruvaldi
minnist þingmenn sjaldan á slíkt.
„Þá eru menn frekar keyrðir niður
í svaðið ef eitthvað er. Ég held að
þarna hafi hallað ansi mikið á. Á síð-
ustu árum hafa stofnanir eins og
skattrannsóknarstjóri, Fjármálaeft-
irlit og Samkeppniseftirlit vaxið. Hjá
fjármálaeftirlitinu starfa yfir fimm-
tíu manns og yfir tuttugu hjá hinum
stofnununum. Á sama tíma hefur lög-
reglan, þ.e. efnahagsbrotadeild rík-
islögreglustjórans, sinnt málum á
sama sviði og þessar stofnanir allar
og með fimmtán til tuttugu starfs-
mönnum. Þá nefni ég sem dæmi að
embætti ríkissaksóknara annast eft-
irlit með öllum ákærendum í landinu,
annast saksókn í alvarlegustu málum
hvar sem er á landinu, flytur öll saka-
mál fyrir Hæstarétti, sér um sakar-
skrá ríkisins og sinnir fleiri verkefn-
um. Þarna vinna þrettán manns.“
Í huga Boga leikur enginn vafi á
því að auka og efla þarf mannafla við
rannsóknir sakamála, m.a. í ljósi þess
að lögreglustjóraembættin hafa átt í
erfiðleikum með að ljúka málum á
skikkanlegum tíma. „Fyrrnefndar
stofnanir hafa innan sinna raða fleiri
sérhæfða starfsmenn, lögfræðinga,
viðskiptafræðinga og endurskoðend-
ur. Hjá lögreglu og ákæruvaldi vant-
ar viðskiptafræðinga og endurskoð-
endur til starfa á sérhæfðum sviðum.
En stofnanirnar geta og fá að borga
hærri laun en lögregla og ákæruvald
gera og geta gert. Þess vegna fá þær
fólk til sín en lögregla og ákæruvald
ekki.“
Hugsjónafólk
En hvernig hefur verið að starfa á
þessu sviði, er það skemmtilegt?
„Það hefur nú lengi verið sagt að ef
fólk vilji kjósa sér vinsælt starf, þá
ætti það ekki gerast ákærendur eða
saksóknarar. Þeir sem vinna í þess-
um störfum verða fyrir mikilli gagn-
rýni ef illa gengur. Það er í sjálfu sér
eðlilegt að þeir sæti gagnrýni en það
þarf sterk bein til að þola og taka oft
ósanngjarnri gagnrýni. Þá skiptir
miklu máli að fólk sé ákveðið og heið-
arlegt í starfi. Mér finnst það vera
það mikilvægasta,“ segir Bogi og
kveður hugsjónafólk starfa hjá rík-
issaksóknara. „Það getur eiginlega
ekki annað verið því það fólk er svo
ötult og duglegt þrátt fyrir lág laun.“
Sjálfur segist hann varla hafa verið
mikill hugsjónamaður þegar hann
hóf störf, heldur hafi það smám sam-
an komið í ljós hvaða leið hann myndi
feta. Það hafi ekki verið hans kapps-
mál að fást við afbrotamenn beinlín-
is, heldur hafi hin lögfræðilega hlið
málanna alltaf heillað hann.
Rólegri dagar framundan
Bogi segir það óráðið hvað hann
tekur sér næst fyrir hendur, en hon-
um gefist nú meiri tími fyrir fjöl-
skyldu sína og áhugamálin sem ekki
sé neinn skortur á.
Hugsjónafólk starfar hjá
embætti ríkissaksóknara
Morgunblaðið/Ómar
Réttarkerfi Bogi segir miklar breytingar hafa orðið í tíð hans.
Bogi Nilsson
lætur af störfum
um áramótin
SÉRHVERT ár fer fram svokölluð
jólatalning á vetrarfuglum landsins.
Til að gæta samræmis er yfirleitt
reynt að haga talningunni þannig að
hún fari fram á öllum 140 svæðunum
á sama degi. Telja átti í gær en því
var frestað eða flýtt víða um land
sökum slæmra veðurskilyrða um
mestallt landið.
Að sögn Kristins Hauks Skarp-
héðinssonar, dýravistfræðings á
Náttúrufræðistofnun Íslands, sjást
um eða yfir 80 tegundir fugla þegar
best lætur. Í þeirri tölu er að finna
flækingsfugla en að jafnaði sjást hér
um 65-70 tegundir á veturna. Hann
segir algengast að sjá staðfugla á
borð við æðarfugla, ýmsar mávateg-
undir og endur á borð við stokk-
endur. Undanfarin ár hafa á annað
hundrað manns tekið þátt í jólataln-
ingunni. Margir hafa verið mjög
lengi og sumir hverjir frá upphafi
talningar árið 1952.
Talningin er að amerískri fyr-
irmynd og hefur sótt í sig veðrið á
þeirri rúmu hálfu öld sem hún hefur
farið fram; ekki aðeins hefur svæð-
unum fjölgað heldur einnig sjálf-
boðaliðunum sem starfa við hana.
Nafngiftin stafar af því að eitt sinn
var reynt að hafa talninguna á
sunnudeginum milli jóla og nýárs
eða á annan í jólum en þó kemur fyr-
ir að talið er eftir áramót.
Kristinn segir yfirleitt 70-80%
talningarinnar fara fram á sjálfum
talningardeginum en markmiðið
með henni var í upphafi að vita
hvaða fuglar dveldust hér yfir hávet-
urinn. Í seinni tíð hefur áhuginn hins
vegar víkkað út og eru menn farnir
að nota talninguna sem vísitölu á
stofnbreytingar og aðrar breyt-
ingar.
Hægt er að hafa ýmis hagnýt not
af tölunum. Kristinn segir menn
geta séð hvaða svæði séu mikilvæg
fyrir einstakar tegundir og þá hafi
komið í ljós breytingar sem hægt sé
að tengja hlýnandi veðurfari.
Vetrarfuglatalningu
víða frestað eða flýtt
70-80% talningar fara yfirleitt fram á tilskildum degi
Algengir Snjótittlingar eru algeng-
ir en töldust þó vart í fyrra.
Morgunblaðið/Ómar
BJÖRN Bjarna-
son dómsmála-
ráðherra segir að
næsta stórverk-
efni á hans borði
sé að finna stað
fyrir nýja lög-
reglustöð á höf-
uðborgarsvæðinu
og vinna að því,
að hafist verði
handa við að reisa hana. Þetta kemur
fram á heimasíðu ráðherrans.
Tilefni þessara orða Björns er
fundur lögreglumanna og yfirstjórn-
ar lögreglunnar á höfuðborgarsvæð-
inu sl. föstudag, en þar var meðal
annars rætt um starfsumhverfi lög-
reglunnar. Lögreglan á höfuðborg-
arsvæðinu nýtur mikils trausts og
virðingar hjá öllum almenningi, ef
marka má kannanir.
„Vel hefur tekist til við samein-
ingu löggæslu á höfuðborgarsvæð-
inu undir öruggri stjórn Stefáns Ei-
ríkssonar og hans manna. Fyrsta
heila ár sameiningar er að baki og
margt gott hefur áunnist. Enn má
gera betur eins og fram kom á fundi
lögreglumannanna. Á mínu borði er
næsta stórverkefni að finna stað fyr-
ir nýja lögreglustöð á höfuðborgar-
svæðinu og vinna að því, að hafist
verði handa við að reisa hana,“ segir
Björn.
Þörf á nýrri
lögreglustöð
Björn Bjarnason
KRISTJÁN L. Möller samgöngu-
ráðherra hefur skipað nefnd til að
endurskoða umferðarlögin í heild
sinni. Núgildandi umferðarlög eru
frá árinu 1987 með síðari breyting-
um.
Í frétt frá samgönguráðuneytinu
segir að við endurskoðun laganna
verði leitast við að færa þau í nútíma-
legra horf í samræmi við þá þróun
sem orðið hefur á sviði umferðar-
mála á liðnum árum. Í því sambandi
verður löggjöf annarra landa höfð til
hliðsjónar og meðal annars skoðað
hvort tekjutengja beri umferðar-
lagasektir í tengslum við endurskoð-
un á viðurlagaþætti umferðarlaga,
reglur um ökunám og ökukennslu
verða endurskoðaðar, og ennfremur
sá möguleiki kannaður að setja
áfengislása í bifreiðir til að koma í
veg fyrir ölvunarakstur þeirra sem
hafa gerst sekir um slík brot, svo
nokkuð sé nefnt.
Formaður nefndarinnar er Róbert
R. Spanó, prófessor og varaforseti
lagadeildar HÍ.
Endurskoða
umferðarlög
♦♦♦