Morgunblaðið - 31.12.2007, Side 18

ÞREMUR kvöldum fyrir jól voru
haldnir glæsilegir jólatónleikar í
Fríkirkjunni á vegum flytjenda, en
slíkt framtak er ávallt lofsvert, eink-
um þegar jafn vel heppnast og raun
bar vitni umrætt kvöld. Forvíg-
ismenn tónleikanna voru tvær ungar
söngkonur, sem stunda framhalds-
nám í Salzburg og Lundúnum en
enn sem komið er hafa þær látið lítið
að sér kveða hér á landi, þótt flest
bendi til þess að þær verði áberandi
þegar fram líða stundir.
Á tónleikunum fluttu þær ein-
söngsverk, aríur og dúetta sem sam-
in voru á um 300 ára tímabili í tón-
listarsögunni. Fyrir hlé voru flutt
mikil þrekvirki sönglistarinnar, m.a.
aríur úr Guilio Cesare og Alcinu eft-
ir Händel og lofsöngvar eftir Vivaldi
og Schubert. Gaman var að heyra
ljúfan samsöng Guðbjargar og Arn-
bjargar, en raddir þeirra tveggja
eru talsvert frábrugðnar hvor ann-
arri. Guðbjörg söng allt af miklu
næmi og öryggi en Arnbjörg var
talsvert djarfari í flutningi sínum,
stundum á kostnað spennumynd-
unar í framvindu og tónstöðu. Sú
síðarnefnda hafði aftur á móti til-
komumikið vald á bjartri rödd sinni
og söng t.a.m. „Domine Deus“ eftir
Vivaldi með glæsibrag.
Eftir hlé sungu stöllurnar nýlegri
sönglög þar sem flutningur sérhvers
verks var stórfenglegur. Ber einkum
að nefna „Vertu guð faðir“ eftir Jón
Leifs og „Ave Maria“ eftir Caccini í
töfrandi flutningi Arnbjargar og
„Corpus Christi Carol“ eftir Britten
og „Ave Maria“ eftir Sigvalda
Kaldalóns í fallegum flutningi Guð-
bjargar. Þessir fulltrúar ungra
framúrskarandi söngvara luku svo
tónleikunum á samsöng með tón-
leikagestum, en þegar þessum tíma-
punkti var náð hefði undirrituð satt
best að segja helst viljað heyra
meira frá Björgunum tveimur.
Glæsileg-
ur sópran-
söngur
TÓNLIST
Fríkirkjan
Tónlist eftir Händel, Bach, Vivaldi, Schu-
bert, Brahms, Jórunni Viðar, Caccini o.fl.
Einsöngvarar: Arnbjörg María Danielsen,
sópran, og Guðbjörg Sandholt, mezzo-
sópran. Meðleikarar: Hrönn Þráinsdóttir,
píanó, Guðný Þóra Guðmundsdóttir, fiðla
og víóla, Melkorka Ólafsdóttir, flauta.
Laugardaginn 22. desember 2007.
Jólatónleikarbbbmn
Alexandra Kjeld
Næm Guðbjörg Sandholt mezzo-
sópran söng af öryggi og næmni.
Morgunblaðið/Júlíus
18 MÁNUDAGUR 31. DESEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MENNING
MYNDLISTARSÝNINGU
Olgu Lúsíu Pálsdóttur í kirkju
Óháða safnaðarins lýkur í dag.
Olga stundaði nám við Listahá-
skóla Íslands og útskrifaðist
þaðan með BA-gráðu í mynd-
list árið 2001.
Þetta er 8. einkasýning Olgu
sem hefur auk þess haldið
fjölda samsýninga. Sýning
Olgu er í tengslum við jólahá-
tíðina og sögð eins konar
predikun fyrir betri heimi og umhugsun um til-
veru okkar.
Opið er þann tíma sem messa stendur yfir í
kirkjunni í dag, kl. 18. Kirkja óháða safnaðarins er
við Háteigsveg í Reykjavík.
Myndlist
Sýningu Olgu
Lúsíu lýkur í dag
Kirkja Óháða
safnaðarins.
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT
Íslands heldur Vínartónleika
dagana 3., 4. og 5. janúar kl. 17
en hinn 5. verða tvennir tón-
leikar, þeir seinni kl. 21. Tón-
leikarnir eru fastur liður í tón-
leikaári sveitarinnar og einn af
hápunktum þess.
Efnisskráin verður flutt fjór-
um sinnum og einsöngvari á
tónleikunum verður Auður
Gunnarsdóttir. Austurríski
hljómsveitarstjórinn og fiðluleikarinn Ernst
Kovacic heldur um tónsprotann.
Efnisskráin er með hefðbundnu sniði, valsar og
önnur danstónlist úr smiðju Johanns Strauss fyr-
irferðarmest.
Tónlist
Fernir Vínar-
tónleikar Sinfó
Ernst
Kovacic
LAUGARDAGINN 5. janúar
kl. 14 verður opnuð sýning á
ljósmyndum Ellerts Grét-
arssonar í Saltfisksetrinu í
Grindavík. Þar sýnir Ellert það
helsta sem hann hefur verið að
ljósmynda í íslenskri náttúru
og landslagi síðustu árin.
Ellert starfar í dag sem ljós-
myndari og blaðamaður hjá
Víkurfréttum á Suðurnesjum.
Hann hefur sýnt ljósmyndir
sínar víða, bæði innanlands sem utan og hlotið
verðlaun fyrir ljósmyndir, hlaut í ár þrjár s.k.
Honorable Mention viðurkenningar International
Photography Awards fyrir náttúruljósmyndir í
flokki atvinnumanna. Sýningunni lýkur 22. jan.
Myndlist
Ellert Grétarsson
í Saltfisksetrinu
Ellert
Grétarsson
Eftir Gunnhildi Finnsdóttur
gunnhildur@mbl.is
„ÞAÐ erfiðasta við kvartett er að
þetta er svo persónulegt og náið sam-
starf. Við æfum saman í fimm tíma á
hverjum degi og allar listrænar og
praktískar ákvarðanir þarf að taka í
sameining. Þetta er mikil samvera og
nærvera, ekki síst þegar við erum að
ferðast svona mikið.“ segir Sig-
urbjörn Bernharðsson, fiðluleikari og
meðlimur strengjakvartettsins Paci-
fica, sem nýtur sífellt meiri vinsælda í
Bandaríkjunum og víðar um heim.
Hann segir múrana á milli flytjenda
og hlustenda klassískrar tónlistar
vera að hrynja og sömuleiðis séu skil
milli tónlistarstefna að verða óljósari.
Auk Sigurbjörns skipa kvartettinn
fiðluleikarinn Simin Ganatra, víólu-
leikarinn Masumi Per Rostad og
sellóleikarinn Brandon Vamos. Sam-
starfið hefur gengið vel, að hluta til
vegna þess að þau eru öll með fasta
stöðu við Illinois-háskóla. Þar hafa
þau nokkra kennsluskyldu, en fá líka
tíma til þess að sinna tónlistinni og
halda tónleika. „Við erum með um-
boðsskrifstofu í Ameríku og tvær í
Evrópu og eina í Japan. Þessar skrif-
stofur vinna svo saman að því að búa
til áætlanir þannig að allt gangi upp,“
segir Sigurbjörn, en kvartettinn held-
ur hátt í hundrað tónleika á ári
hverju. Hann segir að sigur í keppn-
um og ýmsar viðurkenningar hafi
snemma vakið athygli á Pacifica. „Við
vorum heppin því að mjög snemma á
ferlinum unnum við helstu verðlaun
sem veitt eru fyrir flutning klass-
ískrar tónlistar í Bandaríkjunum og
nú síðast Avery Fisher Career verð-
launin.“
Gullöld í kammertónlist
Mikil eftirspurn er eftir tónleikum
Pacifica og Sigurbjörn segir að það
eigi við um marga klassíska flytj-
endur þessi misserin. „Það er algjör
gullöld í kammertónlist í Bandaríkj-
unum. Síðastliðin fimm ár hefur orðið
algjör sprenging í áhuga á þessari
tónlist. Það eru tónleikaraðir að
spretta upp alls staðar og ekki bara
að spretta upp, þær ganga líka mjög
vel og það er fullt á öllum tónleikum.“
Hann segir mikla grósku í tón-
smíðum og viðhorfsbreyting hafi orð-
ið á því hvernig fólk nálgast klassíska
tónlist. „Það sem er svo merkilegt, og
ég sé að sama þróun er komin af stað
á Íslandi, er að það er markvisst verið
að brjóta niður múra á milli flytjenda
og hlustenda. Það hefur orðið til
skilningur á menntunargildi tónlistar,
bæði að það þurfi að mennta fólk í því
að hlusta og líka losna við þá hug-
mynd að þetta sé bara fyrir einhverja
elítu. Ég þekki enga tónlistarmenn
eða -konur sem geta starfað sem at-
vinnufólk í tónlist og spilað einungis á
hljóðfærin sín. Maður þarf að geta
talað um tónlist á sannfærandi máta
og þannig að hver sem er skilji það.“
Um leið og flytjendur og hlust-
endur færast nær hver öðrum eru
tónlistarstefnur að renna saman og
blandast eftir nýjum leiðum. „Flytj-
endur og tónskáld á mínum aldri eru
alin upp við að hlusta á sömu tónlist
og allir aðrir, hipphoppið og þetta allt
saman. Þessi skil á milli klassískrar
tónlistar og dægurtónlistar eru að
verða óljósari og virðingin er orðin
gagnkvæm þarna á milli, sem hún var
kannski ekki. Eins og Leonard Bern-
stein sagði, þá eru bara til tvær teg-
undir af tónlist, góð og slæm.“
Makalaust góð tónlist
Sigurbjörn segir það forréttindi að
spila í strengjakvartett, því úrvalið af
tónverkum sé gífurlegt. „Það er svo
mikið til af makalaust góðri tónlist.
Það er til dæmis þannig að mörg
þekktustu tónskáldin skrifuðu sín síð-
ustu verk fyrir strengjakvartetta.
Þar má nefna Mozart, Dvorák, Mend-
elssohn, Bartók og svo fleiri. Það
virðist vera að þegar tónskáld vilja
skrifa persónulegustu og tjáning-
arríkustu tónlistina sína eða gera til-
raunir að þá er auðveldara að semja
fyrir lítinn tónlistarhóp. Það er auð-
veldara að biðja fjóra vini sína að
spila eitthvað eftir sig heldur en heila
hljómsveit. Tónskáld hafa sagt mér
að þetta sé erfiðasti miðillinn til þess
að vinna í, en jafnframt mjög full-
nægjandi. Þarna er ekki hægt að fela
sig á bak við neitt.“
Eins og Shakespeare
Undanfarið hefur Pacifica einbeitt
sér að strengjakonsertum Beethov-
ens og flutt þá bæði í heild sinni og
hvern fyrir sig. „Þessir strengjakons-
ertar eru ástæðan fyrir því að við
ákváðum að fara þessa leið í tónlist-
inni,“ segir Sigurbjörn. „Þessir kons-
ertar eru eins og Shakespeare verk
fyrir leikara, algjör grundvall-
arstykki. Öll tónskáld sem hafa komið
á eftir honum hafa orðið fyrir áhrifum
af þessum verkum. Öll síðustu verkin
sem Beethoven samdi voru kvart-
ettar og þetta eru hans persónuleg-
ustu og tilraunakenndustu tónverk.
Það eru þrjú tímabil í lífi Beethovens
sem eru svo gerólík að það er næstum
eins og að spila verk eftir þrjú ólík
tónskáld. Það er ofboðslega fróðlegt
að sökkva sér ofan í svona vinnu.“
Sjálfstæði raddanna
Elliott Carter er eitt merkasta tón-
skáld Bandaríkjanna og hann verður
tíræður á næsta ári. Pacifica tekur
þátt í því að heiðra hann af því tilefni.
„Hann samdi fimm kvartetta þar sem
hann fann alveg nýjan flöt á því
hvernig ætti að semja tónlist og
hugsa um tónlist,“ segir Sigurbjörn.
„Það sem við í Pacifica höfum lagt
áherslu á og verið sammála um, er að
við spilum eingöngu þau verk sem við
trúum á og álítum að séu frábær
verk, hvort sem þau voru samin fyrir
tvö hundruð árum eða í gær.“ Sig-
urbjörn segir að ólík tónlist krefjist
ólíkrar nálgunar og það sé hollt fyrir
flytjendur að spreyta sig á hvoru
tveggja. „Maður er oft svo upptekinn
af því að í kvartett sé mikill sam-
hljómur og samhæfing, og það er oft
nauðsynlegt, en svo þegar maður
spilar til dæmis verk eftir Carter þá
leggur hann svo mikið upp úr sjálf-
stæði raddanna. Stundum lætur hann
okkur sitja eins langt frá hvort öðru á
sviðinu og hægt er. Þetta er mjög
fróðlegt og eftir þessa törn þá nálgast
maður klassísku tónskáldin á annan
hátt.“
Brjóta niður múra með
boga og strengjum
Morgunblaðið/Kristinn
Múrbrjótur Fiðluleikarinn Sigurbjörn Bernharðsson segir múra á milli ólíkra tónlistarstefna vera að rofna.
Í HNOTSKURN
»Sigurbjörn Berharðssonkemur fram á Íslandi á
Listahátíð í Reykjavík í sumar.
Þar spilar hann hátíðartónleika
til að heiðra tónskáldið Þorkel
Sigurbjörnsson á sjötugsafmæl-
inu.
»Meðlimir Pacifica kynntustflestir í tónlistarnámi og hafa
spilað saman frá því þau voru
táningar. Kvartettinn hefur
starfað í núverandi mynd frá
árinu 2000.
MARK F. Turn-
er, ritstjóri djass-
vefritsins All
about jazz, nefn-
ir plötu Jóels
Pálssonar saxó-
fónleikara, Varp,
meðal bestu
djassplatna árs-
ins. Framúrskar-
andi upptökur
sem höfðu varanleg áhrif á árinu
2007, er yfirskrift úttektarinnar. Af
öðrum plötum má nefna Prezens
með David Torn; Camp Meeting
með Bruce Hornsby og The Wish
með Julie Hardy.
Varp „fram-
úrskarandi“
Jóel Pálsson
♦♦♦