Morgunblaðið - 30.03.2008, Blaðsíða 29

hugsað upphátt
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30. MARS 2008 29
Það voru samtökin Beint frá býli– félag heimavinnsluaðila semhafði ásamt Bændasamtök-
unum milligöngu um að finna bændur
til að starfa með nemendum í vöru-
hönnunardeild Listaháskóla Íslands.
En hvers konar samtök eru þetta?
„Þetta eru fyrst og fremst hags-
munafélag bænda, stofnað til að
vinna að aukinni heimavinnslu og
sölu afurða beint frá bóndanum,“ seg-
ir Marteinn Njálsson, bóndi í Suður-
Bár við Grundarfjörð.
En skyldi vera mikill áhugi hjá
bændum að selja milliliðalaust sína
framleiðslu?
„Áhuginn er vissulega til staðar hjá
bændum og þeir eru með þessu að
svara kalli markaðarins. Neytendur
kalla nú nú eftir vöru sem á ljósan
uppruna,“ segir Marteinn.
„Það eru ótal sóknarfæri hjá
bændum til að skapa á þennan hátt
verðmæta vöru. Þessi starfsemi
bænda mun ekki vera í samkeppni við
aðra matvælavinnslu þar sem öll
krafa er á afköst og hraða.“
Marteinn er jafnframt formaður
Félags ferðaþjónustubænda. Skyldi
þetta tengjast?
„Já, ef við horfum til annarra
bænda þá tengist heimavinnsla á býl-
um ferðaþjónustustarfsemi. Má þar
nefna ostagerð, víngerð, kjötvinnslu
og fleira, þetta hafa Íslendingar séð
og kynnst erlendis á ferðum sínum.
Íslensk búvara er verðmæt auðlind
og þessi þáttur, heimavinnsla á býl-
um, hefur verið mjög vannýtt fram til
þessa. Bændur hugsa jafnt til heima-
vinnslu fyrir erlenda ferðamenn sem
innlenda neytendur.“
Nú eru miklar hækkanir fram und-
an, hvernig kemur hækkun á áburði
við þessa starfsemi?
„Þetta kemur illa við alla mat-
vælaframleiðslu. Það sem bændur
geta gert er að auka verðmæti fram-
leiðslu sinnar með því að selja hana
milliliðalaust beint til neytandans.“
Er það hægt lagalega?
„Já, benda má á að nú þegar eru
margir bændur komnir með full-
gildar matvælavinnslur, t.d. má nefna
kjötvinnsluna á Möðrudal á Fjöllum
og ísgerðina á Holtseli í Eyjafjarð-
arsveit – ísinn þaðan heitir Holtsels-
hnoss. Loks er vel þekkt hákarla-
verkunin í Bjarnarhöfn á Snæfells-
nesi.“
Hyggið þið bændur á frekara sam-
starf við vöruhönnuði í Reykjavík?
„Listaháskólinn er í þriggja ára
verkefni núna sem haldið verður
áfram með og verið er að huga að
fleiri möguleikum. Upplýsingar um
starfsemi okkar er að finna á heima-
síðu okkar; beintfrabyli.is.“
gudrung@mbl.is
Morgunblaðið/Eggert
Formaður Marteinn Njálsson, bóndi í Suður-Bár, er formaður samtakanna;
Beint frá býli, hér við frumlega útfærslu gamals og góðs íslensks hráefnis.
Beint frá býli
Hjónin Kjartan Halldór Ágús-ston og Dorothee KatrinLubecki hafa starfað að
undanförnu með nemendum og
kennurum við Listaháskóla Íslands.
„Rabbarbararækt er mjög gömul
á Löngumýri á Skeiðum, bærinn er
svona um 20 kílómetra frá Selfossi,“
segir Dorothee, sem nú gegnir einn-
ig starfi menningarfulltrúa Suður-
lands.
„Ég er aðallega í því starfi en
Kjartan í landbúnaðinum en hann er
kennari að mennt og starfar líka í
Skaftholti í Þjórsárdal, heimili fyrir
fatlaða sem byggist á svipaðri hug-
myndafræði og Sólheimar í Gríms-
nesi.“
En hvernig kom þetta til með
tilraunaverkefnið?
„Við vorum búin að fylgjast svolít-
ið með í fyrra þegar verkefnið var
kynnt í fyrsta sinn og fannst freist-
andi að taka þátt í þessu. Svo var
bara hringt í okkur og okkur boðið
að vera með og við tókum því fagn-
andi. Þetta er búið að vera meiri-
háttar skemmtileg samvinna og
þetta gerist líka á góðum tíma því í
vor fáum við lífræna vottun á fram-
leiðslu okkar. Við höfum raunar ver-
ið með vöruþróunarhugmyndir í
maganum í nokkur ár. Við vorum
mjög ánægð með að okkar vara var
valin til frekari þróunar, það er
meira en að segja það að koma hug-
myndum af því stigi og yfir á fram-
leiðslustig.“
Morgunblaðið/Eggert
Rabbarbaraframleiðendur Hjónin Kjartan H. Ágústsson og Dorothee
Katrin Lubick með dóttur sína Sunnu Maríönnu á matarmarkaðinum.
Rabbarbara-
karamellur og saft!
Það vita allir hve algengtþað er að bakhjarlar,hjálparhellur og jafnvellífgjafar þeirra sem baða
sig í sviðsljósinu vilja gleymast úti
í skugganum. Það, sem hér fer á
eftir, er tileinkað þeim.
Á menntaskólaárunum, þegar
ljóst varð að ég stefndi ótrauður og
einþykkur að því að leggja fyrir
mig skáldskap af einhverju tagi,
sagði móðir mín heitin dálítið við
mig sem ég rifja stundum upp.
Hún latti mig ekki þessarar óvissu-
ferðar, þótt hún legði vissulega
ansi ríka áherslu á að ég lyki BA-
prófi í einhverju með kennslu-
möguleika í huga.
En hún sagði að hvað sem menn
segðu um þyrnum stráða lífsbraut
skálda og listafólks, þá væri það
samt alls ekki ég sem hún kenndi í
brjósti um, heldur væntanlegur
lífsförunautur minn, hver sem hún
yrði, ef ég yrði þá svo lánsamur að
finna og halda í slíka manneskju.
Hún bætti við að vissulega væri
það ávísun á töluverða óhamingju
þegar fólk veldi sér það hlutskipti
að vera eiginlega aldrei sátt og
ánægt með neitt nema andartak í
senn og eilíflega þrúgað af óskrif-
uðum sögum, ómáluðum myndum
og ókláruðum tónverkum, auk öf-
undar og afbrýði og barnalegrar
athyglisþarfar. Þetta væri þó smá-
munir hjá því hlutskipti að búa
með slíku fólki. Þau örlög hlytu að
vera um það bil það ægilegasta
sem fyrir nokkra manneskju gæti
komið.
Mér sárnaði auðvitað bæði þessi
áhersla á BA-prófið, sem ég leit
vitaskuld á sem hreina vantrausts-
yfirlýsingu, og ekki síður rík um-
hyggja hennar fyrir einhverri
manneskju sem við höfðum hvor-
ugt séð þegar hér var komið sögu.
Svo liðu árin. Ég kláraði menntó –
og BA-prófið, meðfram því að ég
gaf út nokkur ljóðakver, eina
hljómplötu og skrifaði eitt sjón-
varpsleikrit, eignaðist lífsförunaut
og tvö börn. Ég held að mamma
hafi kannski ekki alveg verið tilbú-
in að trúa því að það samband gæti
enst hjá mér, en það álit mitt er
auðvitað litað af fyrri yfirlýsingum
hennar um þau mál.
En svo féll hún frá, langt fyrir
aldur fram og ég varð bara að
ímynda mér hvað henni þætti um
framvindu mála hjá mér og mínum.
Í dag held ég að hún væri sátt, en
sjálfsagt líka hissa á því hvað þetta
hefur slampast áfram og þá ekki
síst á því að lífsförunauturinn skuli
enn vera með í för og börnin fleiri.
Stundum er ég hissa á því líka.
Margir gera sér líklega í hug-
arlund að það hljóti að vera gaman
að umgangast listamenn, þeir séu
svo frjálslegir og skapandi, spú-
andi út úr sér gullkornum og yf-
irhöfuð hreinar uppsprettur
skemmtilegheita og eftirminni-
legra uppátækja. Það er alveg rétt.
En bara stundum.
Á köflum eru þeir alveg eins
leiðinlegir og þungbærir í sambúð
og aðrir. En reyndar þeim mun
verri sem því nemur að þeir eru
sérlega skapandi í finna tilefni til
að fara í fýlu, spúa einatt út úr sér
eitruðum gullhúðuðum blýkúlum
og geta verið tærar uppsprettur
leiðinda og eftirminnilegra pínleg-
heita.
Mamma heitin hafði rétt fyrir
sér. Við hlið hvers listamanns, sem
ekki er einstæðingur, er ótrúlega
sterkur, kærleiksríkur og umburð-
arlyndur maki. Maki sem þarf að
vera að minnsta kosti jafnskapandi
og listamaðurinn til að finna leiðir
til að umbera allt það óverðskuld-
aða harðræði sem fylgir því að búa
með fólki sem í eðli sínu er jafn-
sjálfhverft og það er ónógt sjálfu
sér. Þeir lifi.
Afreksfólkið utan
við sviðsljósið
Sveinbjörn I. Baldvinsson:
Af hverju að bíða og bíða eftir stóra vinningnum þegar þú getur unnið fyrir öllu sem þig
langar að eignast? Það eina sem þú þarft að gera er að bera út blöð í 1-3 tíma á dag.
Besta aukavinna sem þú getur fundið og góð hreyfing í þokkabót!
Hringdu núna og sæktu um í síma 569 1440 eða á mbl.is!
Sæktu um blaðberastarf
– alvörupeningar í boði!