Morgunblaðið - 30.03.2008, Blaðsíða 14

Borgartún 35 • 105 Reykjavík • sími 511 4000 • fax 511 4040 • utflutningsrad@utflutningsrad.is
www.utflutningsrad.is
Matvælasýningin
SIAL 2008
Útflutningsráð Íslands vill kanna áhuga íslenskra fyrirtækja
á þátttöku í SIAL matvælasýningunni í Frakklandi sem
haldin verður 19. til 23. október 2008.
Árið 2006 voru 140.000 gestir frá 100 löndum og 5.500
sýnendur tóku þátt. Stærstur hluti sýnenda er þátttakendur
í svokölluðum þjóðarbásum, og er stefnt að myndarlegum
íslenskum þjóðarbási.
Vöruflokkar og vefur SIAL sýningarinnar
Fjölmargir vöruflokkar eru á matvælasýningunni SIAL og eru
þeir helstir: mjólkurafurðir, óáfengir drykkir, áfengir drykkir,
íblöndunarefni, ferskt kjöt, villibráð, ferskur fiskur, skelfiskur,
konfekt, kex, lífrænar vörur, heilsuvörur svo eitthvað sé nefnt.
Upplýsingar má finna á vefsíðunni http://en.sial.fr.
Áhugasamir um þátttöku eða nánari upplýsingar eru hvattir
til að hafa samband sem fyrst við Berglindi Steindórsdóttur,
berglind@utflutningsrad.is eða í síma 511 4000.
P
IP
A
R
•
S
ÍA

•
8
06
70
Dagana 19.-23. okt. 2008
09.30 Ávarp Guðlaugs Þ. Þórðarsonar heilbrigðisráðherra
10.00 Heilbrigðisþjónusta í dreifbýli – Sigurður Guðmundsson landlæknir
10.45 Hlé
11.00 Sjónarhorn lækna – Óttar Ármannsson, formaður Félags landsbyggðalækna
11.35 Sjónarhorn hjúkrunarfræðinga – Anna Björg Aradóttir, hjúkrunarfræðingur hjá
Landlæknisembættinu
12.20 Hádegishlé
13.00 Kynning á starfsemi Heilbrigðisstofnunar Suðausturlands
Ásgerður Gylfadóttir og Ester Þorvaldsdóttir hjúkrunarstjórar og
Guðrún Júlía Jónsdóttir framkvæmdastjóri
14.00 Vinnuhópar
14.45 Hópar skila niðurstöðum
15.30 Lokaorð – Ásta Möller formaður Heilbrigðisnefndar Alþingis
16.00 Fundarlok
Fundarstjóri: Árni Rúnar Þorvaldsson, forseti bæjarstjórnar og formaður Heilbrigðis- og öldrunar-
ráðs Hornafjarðar.
Upplýsingar um flug
Þátttakendur geta flogið fram og til baka milli Reykjavíkur og Hornafjarðar samdægurs.
Flugfélagið Ernir flýgur á fimmtudögum kl. 7.30 frá Reykjavík til Hafnar og
frá Höfn til Reykjavíkur kl. 17.30 síðdegis.
Síminn hjá Flugfélaginu Ernir er 562 4200 og netfangið er www.ernir.is.
Skráning: olafia@hornafjordur.is
Bæjarstjórn Hornafjarðar
Málþing um heilbrigðismál á landsbyggðinni
í Nýheimum á Höfn í Hornafirði 3. apríl 2008
Dagskrá:
14 SUNNUDAGUR 30. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
TAKMÖRKUN Á MEÐFERÐ VIÐ LOK LÍFS
um það bil sex hundruð manns dáið
árlega af völdum þess vágests hér á
landi. Valgerður segir sjúklinga sína
sem skrifað hafa Lífsskrá teljandi á
fingrum annarrar handar.
Trúaðri en aðrar þjóðir
Hún hefur hugleitt hvers vegna
svo fáir hafa stigið þetta skref. „Ég
held að skýringin sé að hluta til fólg-
in í því að við Íslendingar erum trú-
aðri en margar aðrar þjóðir enda
þótt við séum ekki kirkjusækið fólk.
Nefni ég til samanburðar Svía en
þar starfaði ég um tíma. Fyrir vikið
berum við virðingu fyrir því sem við
getum ekki stjórnað. Kannski helg-
ast það af trú og kannski bara af
óblíðri náttúru og veðurfarinu í land-
inu. Hér ríkir auðmýkt gagnvart
náttúruöflunum sem er meira áber-
andi en í öðrum löndum. Að vísu hef-
ur þetta verið að breytast á síðustu
árum samfara vaxandi efnis- og ein-
staklingshyggju en er samt sem áð-
ur ríkjandi í þjóðarsálinni.“
Valgerður segir þessa afstöðu
þjóðarinnar líka endurspeglast í því
að umræða um líknardráp hafi aldrei
farið á flug á Íslandi. „Í mörgum
löndum eru til félög sem berjast fyr-
ir líknardrápi en slík félög hafa aldr-
ei verið stofnuð hér.“
Vilhjálmur segir það í flestum til-
vikum auðvelda málið þegar skýr
skrifleg fyrirmæli liggja fyrir frá
hendi hins sjúka. Það sé þó ekki al-
gilt. „Vandinn við fyrirmælin er sá
að aðstæður geta verið ófyrirséðar.
Mál geta þróast með öðrum hætti en
sjúklingurinn sá fyrir. Þetta er auð-
vitað einfalt mál þegar fyrirmæli
sjúklingsins eru í samræmi við hið
faglega mat en stangist það á flækist
málið. Það er óneitanlega vandasöm
staða þegar eitthvað í fyrirmælum
sjúklings er farið að stríða beinlínis
gegn hagsmunum hans þegar á
hólminn er komið.“
Hægt er að afturkalla Lífsskrána
hvenær sem er snúist mönnum hug-
ur. Komi upp sú staða að sjúklingur
hafi gleymt því eða honum ekki gef-
ist ráðrúm til að gera það segir Sig-
urður það almennu regluna að heil-
brigðisstarfsfólk leiði Lífsskrána hjá
sér enda hafi hinn sjúki upplýst að-
standendur um breyttan vilja sinn.
Liggi vilji sjúklings ekki fyrir
kemur til kasta heilbrigðisstarfs-
fólks og aðstandenda sé hinn sjúki
ekki fær um að taka ákvarðanir
sjálfur. Við þær aðstæður segir Sig-
urður vilja aðstandenda vega mjög
þungt. „Séu aðstandendur mjög ein-
dregið á einhverri skoðun er mjög
erfitt að ganga gegn henni. Vilji að-
standenda skiptir miklu máli og heil-
brigðisstarfsfólk forðast í lengstu
lög að auka sorg þeirra eða þján-
ingu.“
Sigurður segir ágreining sára-
sjaldan koma upp við þessar að-
stæður en það geti þó gerst. Allra
leiða sé þá leitað til sátta. „Skilj-
anlega á fólk stundum erfitt með að
hugsa rökrétt við þessar aðstæður
og það kemur fyrir að aðstandendur
eru með hugmyndir sem standast
hvorki siðferðis- né læknisfræðilega.
Þessi mál eru mjög erfið og hafa far-
ið fyrir dómstóla í Bandaríkjunum.
Til allrar hamingju eru engin dæmi
um það hér á landi og okkur er um-
hugað um að svo verði ekki. Lækn-
isfræði almennt á ekkert erindi inn í
dómsali. Þess í stað reynum við að
fara aftur og aftur yfir málin með að-
standendum og freista þess að leysa
þau. Það hefur iðulega tekist að lok-
um. En þessi mál geta verið gíf-
urlega erfið.“
Það er reynsla Valgerðar við þess-
ar aðstæður að aðstandendur hafi til-
hneigingu til að treysta dómgreind
læknisins, rétt eins og sjúklingurinn
sjálfur. „Í mörgum tilvikum horfa
aðstandendur upp á heilsu sjúklings-
ins hraka og sjá svo ekki verður um
villst að meðferð skilar ekki lengur
árangri. En auðvitað á alltaf ein og
ein fjölskylda erfitt með að sætta sig
við að dregið sé í land. Það eru erf-
iðustu málin,“ segir hún.
Vilhjálmur segir brýnt að rugla
takmörkun á meðferð við lok lífs ekki
saman við líknardráp sem sé mun
róttækari og umdeildari aðgerð, þar
sem beinlínis og vísvitandi er bund-
inn endi á líf fólks meðan takmörkun
á meðferð við lok lífs er viðurkennd
aðferð, einskonar endahnútur á hinni
eiginlegu læknismeðferð.
Upp á yfirborðið
Allir binda viðmælendur Morg-
unblaðsins vonir við að umræðan um
takmörkun á meðferð við lok lífs og
lífshættulega sjúkdóma almennt
komi í auknum mæli upp á yfirborðið
hér á landi á næstu árum. Þegar hafi
verið stigið skref í rétta átt.
Valgerður hefur starfað á líkn-
ardeildinni frá árinu 1999 og segir
margt hafa breyst á þeim tíma.
„Fyrstu árin höfðu margir aðstand-
endur orð á því að deildin ætti ekki
að heita líknardeildin, þetta væri svo
hræðilegt orð. Fólk tengdi orðið líkn
við lík og dauða en ekki hjálp og að-
stoð í erfiðleikum eins og það merkir
í raun og veru. Nú heyrist þetta ekki
lengur. Hugsanleg skýring á því er
sú að fólk þekkir betur til. Það er
umræðunni að þakka. Nú þurfum við
bara að halda áfram á sömu braut.“
» Skiljanlega á fólk stundum
erfitt með að hugsa rökrétt við
þessar aðstæður og það kemur
fyrir að aðstandendur eru með
hugmyndir sem standast hvorki
siðferðis- né læknisfræðilega.
Þessi mál eru mjög erfið.
„Það er mikið áfall að greinast með alvarlegan
sjúkdóm, hvort sem það er krabbamein eða ein-
hver annar sjúkdómur, og fólk fer ósjálfrátt að
hafa áhyggjur af ýmsu tagi. Þá þykir því oft gott
að ræða við þriðja aðila, jafnvel með maka sín-
um, og algengt er að prestar komi inn í þá vinnu.
Stóra spurningin við þessar aðstæður snýr iðu-
lega að fjölskyldunni. Hvað verður um mitt fólk?
Hvernig mun því farnast þegar ég verð farinn?
Það er mun algengara að fólk ræði þessi mál við
okkur en áhyggjur sínar af lokastigum læknis-
meðferðarinnar. Í mörgum tilvikum hefur fólk
sætt sig við eigin dauða en hefur áfram áhyggjur
af sínum nánustu alveg fram í andlátið,“ segir
séra Bragi Skúlason sjúkrahúsprestur.
Hann segir það þó koma fyrir að sjúklingar
spyrji hann álits á því hvort takmarka eigi með-
ferð við lífslok. „Í meginatriðum er trúarlega
svarið við þeirri spurningu hið sama og lækna-
vísindin myndu gefa, þ.e. við styðjum ekki með-
ferð sem þjónar ekki hagsmunum sjúklings. Af
því leiðir að við gerum ekki athugasemdir við
það að meðferð sé hætt, þyki einsýnt að hún skili
ekki lengur árangri.“
Bragi segir að þeir sem eru ungir að glíma við
alvarlega sjúkdóma standi yfirleitt frammi fyrir
annars konar verkefnum en þeir sem eldri eru.
Þá reyni alvarleg veikindi barna verulega á for-
eldra enda geri fólk almennt ráð fyrir því að
koma börnum sínum til fullorðinsára.
Hvað verður um mann?
Hann segir trúarlegar spurningar iðulega
vakna við þessar aðstæður. „Hvað er að deyja?
Hvað verður um mann? Þá á fólk stundum eftir
að gera upp ýmis mál, jafnvel gömul mál sem
aldrei hafa verið rædd eða afgreidd. Allt skiptir
þetta máli þegar fólk finnur að hinsta stundin er
í nánd. Þá getur sjúkdómsferli verið ákaflega
erfitt, bæði fyrir sjúklinginn og hans nánustu.
Sjúklingar geta breyst í útliti, persónuleikinn
tekið breytingum o.s.frv.“
Eitt af því sem Bragi getur þurft að ræða við
skjólstæðinga sína er ótti þeirra við kviksetn-
ingu sem hann segir algengari en margan grun-
ar. „Þegar þessi ótti kemur upp hef ég þá vinnu-
reglu að greina lækni frá því þannig að þetta sé
hreinlega skráð í sjúkraskrá viðkomandi sjúk-
lings. Það er mjög mikilvægt að vinna á móti
þessum ótta.“
FJÖLSKYLDAN HELSTA
ÁHYGGJUEFNI SJÚKRA
Morgunblaðið/Ásdís
Prestur „Stóra spurningin snýr iðulega að fjöl-
skyldunni,“ segir séra Bragi Skúlason.