Morgunblaðið - 30.03.2008, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30. MARS 2008 33
Kínverja á sjötta áratugnum sé ógnvekjandi, en í
mörgum tilfellum sé ekki hægt að staðreyna hann:
„En frásögnum sjónarvotta bera svo nákvæmlega
saman að mat Dalai Lama á þessu tímabili virðist
óvefengjanlegt: „Tíbetar voru ekki bara skotnir,
þeir voru einnig barðir til dauða, krossfestir,
brenndir lifandi, drekkt, limlestir, sveltir, kyrktir,
hengdir, soðnir lifandi, grafnir lifandi, bútaðir
sundur og hálshöggnir.““
Árið 1969 var aftur gerð uppreisn í Lhasa og
miklu blóði var úthellt þegar hún var kæfð.
Khampa-skæruliðar, sem bandaríska leyniþjónust-
an CIA hafði marga hverja þjálfað í skæruliðabúð-
um í Colorado og Guam og sent aftur til Kína, börð-
ust áfram til 1972.
Árið 1987 var aftur gerð uppreisn í Lhasa og hún
var brotin á bak aftur. Þegar óeirðir þar sem kraf-
ist var sjálfstæðis höfðu staðið yfir í þrjá daga ári
1989 voru sett herlög. Nú voru aðferðirnar hins
vegar breyttar. Þótt dæmi væru um grimmdarverk
greip herinn ekki til blóðsúthellinga í stórum stíl.
Á sjötta og sjöunda áratugnum voru mörg
hundruð þúsund Tíbetar settir í fangabúðir. Í
Svartbókinni segir að allt að því einn tíundi hluti
þjóðarinnar hafi verið fangelsaður og svo virðist
sem afar fáir, jafnvel ekki nema tvö prósent, hafi
snúið lifandi úr þeim 166 fangabúðum, sem vitað er
um og flestar voru í Tíbet og nærliggjandi hér-
uðum. „Árið 1984 komst leyniþjónusta Dalai Lama
að þeirri niðurstöðu að ætla mætti að 173 þúsund
manns hefðu dáið í haldi,“ segir í bókinni. „Heilu
klaustursamfélögin voru send í kolanámurnar. Að-
stæður í prísundinni virðast hafa verið skelfilegar
og sultur, kuldi eða óbærilegur hiti daglegt hlut-
skipti fanganna. Það eru jafnmargar frásagnir af
aftökum fanga, sem neituðu að hafna hugmyndinni
um sjálfstætt Tíbet og til eru um mannát í fang-
elsum meðan á stóra stökkinu framávið stóð.“
Menningarlegt þjóðarmorð
Þ
egar Panchen Lama, næstæðsti leið-
togi búddista í Tíbet, mótmælti við
Maó Tse Tung vegna hungursneyð-
arinnar og kúgunarinnar, sem var
að murka lífið úr löndum hans, var
honum kastað í fangelsi og settur í
stofufangelsi til 1977. Dómnum yfir honum var ekki
aflétt fyrr en 1988.
Það eru ekki til órækar sannanir fyrir því að Kín-
verjar hafi lag á ráðin um að fremja þjóðarmorð og
útrýma öllum Tíbetum, en enginn vafi leikur á því
að þeir frömdu menningarlegt þjóðarmorð. Þegar
menningarbyltingunni lauk voru aðeins 13 af 6.259
stöðum ætluðum til búddatilbeiðslu enn opnir.
Flestum hafði verið breytt í herskála, geymslur eða
fangelsi. Sumir staðir, sem varðveittust, hafa verið
opnaðir á ný. Margir voru algerlega tæmdir og
verðmætin, sem í þeim voru – handrit, freskur,
málverk, styttur og aðrir munir – voru eyðilögð eða
þeim stolið, sérstaklega ef í þeim voru verðmætir
málmar. Árið 1973 hafði málmsmiðja ein í Peking
brætt 600 tonn af tíbeskum styttum. Árið 1983 fann
sendinefnd frá Lhasa 32 tonn af tíbeskum forn-
munum í kínversku höfuðborinni, þar á meðal
13.537 styttur. Tilraunin til að má út búddisma fólst
einnig í herferð um að skíra öll tíbesk börn kín-
verskum nöfnum. Fram til 1979 fór öll kennsla í
skólum fram á mandarín.“
Í bókinni segir að hlutfallslega hafi fórnarlömb
ofbeldis verið fleiri í Tíbet en almennt í Kína. Þó sé
erfitt að trúa þeim tölum, sem útlagastjórn Tíbets
hafi gefið út 1984. Hún taldi að 1,2 milljónir Tíbeta
hefðu látið lífið eða fjórðungur þjóðarinnar. Enn
ósennilegra sé að það geti staðist að 432 þúsund
manns hafi látið lífið í bardögum. „En það er hægt
að tala um blóðsúthellingar í ætt við þjóðarmorð,
vegna þess hve margir áttu í hlut og hvernig óskir
og réttindi almennra borgara og fanga voru virtar
vettugi og hversu reglulega óhæfuverkin voru
framin,“ segir í bókinni. Síðan komast höfundarnir
að þeirri niðurstöðu að fórnarlömbin í Tíbet gætu
verið um 800 þúsund, sem sé hlutfallslega sam-
bærilegt við fjölda fórnarlamba Rauðu kmeranna í
Kambódíu. Pol Pot tókst á þremur og hálfu ári að
myrða fjórðung þjóðar sinnar með því að svelta
hana og pynta.
Þegar horft er á blóðsúthellingarnar í Tíbet eftir
að kínverskir kommúnistar sölsuðu landið undir sig
má ekki gleyma því að gríðarleg grimmdarverk og
blóðsúthellingar áttu sér stað um allt Kína. Í Svart-
bókinni eru leiddar líkur að því að fórnarlömb
kommúnismans í landinu hafi verið 65 milljónir
manna. Þetta er slíkur fjöldi mannslífa að ógern-
ingur er að gera sér það í hugarlund, en það breytir
engu um það sem gerðist í Tíbet og er ekki ólíklegt
að hver einasti íbúi landsins hafi misst einhvern sér
nákominn í drápsvél kínverskra kommúnista. Þótt
blóðþorsti kínverskra yfirvalda hafi slokknað og nú
sé reynt að beita mildari aðferðum til að tryggja yf-
irráð kommúnistaflokksins er ljóst að þau bera litla
virðingu fyrir íbúum landsins. Tíbesk menning er
enn í hættu. „Þjóðarmorðsólympíuleikarnir“ er
slagorð mótmælenda, sem vilja beita kínversk
stjórnvöld þrýstingi til að fá stjórnvöld í Súdan til
að binda enda á þjóðarmorðið í Darfur. Ástæðan er
sú að engin þjóð á jafnmikil viðskipti við Súdan og
Kínverjar og því hafi engin þjóð jafnmikil áhrif þar.
Kínverjar virðast tilbúnir til að hlusta á gagnrýni á
utanríkisstefnu sína og hafa nú tekið í mál að senda
lið frá Sameinuðu þjóðunum til Darfur og gætu
jafn vel tekið þátt í verkefninu. Þeir vilja hins vegar
ekki afskipti af innanlandsmálum, enda er þar allt í
himnalagi, ef marka má Yang Jiechi utanríkisráð-
herra: „Kínverjar njóta í einu og öllu allra réttinda
og óhefts trúfrelsis.“
Það er sennilega í krafti þessara réttinda, sem
andófsmennirnir Yang Chulin, sem lýsti því yfir að
Kínverjar þyrftu ekki ólympíuleika heldur borg-
araleg réttindi, og Hu Jia, sem berst fyrir aðgerð-
um gegn alnæmi og er sakaður um undirróður fyrir
vikið, hafa verið dregnir fyrir dóm. Það er senni-
lega þess vegna, sem nú fer fram í Tíbet svokölluð
menntaherferð í ættjarðarást, sem meðal annars
gerir þá kröfu til munka að þeir afneiti Dalai Lama.
Kínversk stjórnvöld eru í miklum vanda vegna
Tíbet. Þau vilja stjórna ástandinu og umfjöllun um
það en ráða ekki við það heldur spóla í sama farinu.
Kínverskir ráðamenn þurfa að gæta sín. Þeir vilja
ekki að ólympíuleikarnir hverfi í skuggann á mót-
mælum vegna ástandsins í Tíbet, en svo óheppilega
vill til fyrir þá að skrautsýningin, sem átti að verða
lyftistöng, er orðin að tilefni til að beita þá þrýst-
ingi.
» „En það er hægt að tala um blóðsúthellingar í ætt við þjóð-armorð, vegna þess hve margir áttu í hlut og hvernig óskir
og réttindi almennra borgara og fanga voru virtar vettugi og
hversu reglulega óhæfuverkin voru framin,“ segir í bókinni.
Síðan komast höfundarnir að þeirri niðurstöðu að fórnarlömbin
í Tíbet gætu verið um 800 þúsund, sem sé hlutfallslega sam-
bærilegt við fjölda fórnarlamba Rauðu kmeranna í Kambódíu.
rbréf
Reuters
Andóf Mótmælandi brennir kínverska fánann í mótmælaaðgerð í Lhasa, höfuðborg Tíbets, 14. mars. Í óeirðum í borginni var eldur lagður að bílum og verslunum. Kínversk stjórnvöld hafa sent her-
lið í borgina til að stöðva mótmælin en aðgerðum er haldið áfram í nærliggjandi héruðum.