Morgunblaðið - 30.03.2008, Blaðsíða 22

skólastarf
22 SUNNUDAGUR 30. MARS 2008 MORGUNBLAÐIÐ
N
anna Hlíf Ingvadóttir
fór í framhaldsnám
hjá Carl Orff Insti-
tut í Salzburg í Aust-
urríki og bjó þar
ásamt eiginmanni og tveimur dætr-
um í fimm ár, þar til fjölskyldan
fluttist heim fyrir þremur árum.
Hún stofnaði, ásamt Elfu Lilju
Gísladóttur og Kristínu Valsdóttur,
SÓTI, Samtök Orff-tónmennta á
Íslandi, og er Nanna Hlíf formaður
félagsins. Samtökin hafa haldið ut-
an um fjölda sumarnámskeiða fyrir
kennara um allt land.
Skapandi kennsluaðferðir
„Þegar ég varð tónlistarkennari,
áttaði ég mig á að tónlist og hreyf-
ing eru mér eðlislæg. Í náminu
kynntist ég hugmyndum um hvort
tveggja og þá má segja að tilgang-
inum hafi verið náð,“ segir Nanna
Hlíf. „Það truflar mig að hafa of
mikið skipulag, ég ligg ekki yfir
bókunum, eins og margir halda, ég
á tvö börn og eiginmann og þarf að
horfa á „Aðþrengdar eiginkonur“
eins og aðrir. Í kennslu lít ég til
þess í hvernig skapi við erum sem
hópur með tilliti til þess hvort best
sé að tromma, nudda eða fara með
rímur. Ég get leyft mér þetta
flæði, en hefði ekki getað það áður
en ég fór í framhaldsnámið. Ég
kenndi í fimm ár áður en ég fór út í
nám, þar sem ég lærði margt nýtt
og spennandi. Orff kallar kennslu-
fyrirkomulagið nálgun en ekki að-
ferða- eða hugmyndafræði, því ef
maður er skapandi í starfi verður
maður alltaf að halda áfram, en má
ekki festast í hugmyndum manns
sem er fæddur fyrir heimsstyrjöld-
ina fyrri,“ segir Nanna Hlíf.
Hljóðfærin eru kölluð Orff-hljóð-
færi, margir þekkja þau og þau eru
víða notuð í tónlistarkennslu-
stofum.
Kennsluaðferðir Nönnu eru fjöl-
breyttar og samræmast fjölgreind-
arkenningu Howards Gardners.
Þær snúast um að greind-
arhugtakið eigi að ná yfir alla getu
fólks til að vinna úr upplýsingum
og skapa eitthvað nýtt; samkvæmt
henni er því ekki bara til ein gerð
greindar heldur átta og jafnvel
fleiri tegundir. Gardner flokkar
greindirnar í málgreind, rök- og
stærðfræðigreind, rýmisgreind,
líkams- og hreyfigreind, tónlistar-,
samskipta-, sjálfsþekkingar- og
umhverfisgreind.
„Þótt undanfarin tíu ár eða svo
hafi mikið verið fjallað um fjöl-
greindir Gardners, eigum við enn
langt í land að flokkun hans sé
fylgt eftir í skólastarfi og mismun-
andi þörfum barna mætt. Það
gengur ennþá of mikið út á það að
við lærum á einn ákveðinn hátt,
nefnilega út frá málgreind og rök-
og stærðfræðigreind. Ef nemandi
lærir betur í gegnum hreyfingu,
sköpun og ævintýri þá á það að
vera réttur hans. Ég verð vör við
að börn njóta sín sérstaklega vel í
tónlist. Nemandi sem nær ekki
samhljóm í bekk, nær ef til vill
samhljóm í gegnum tónlist.
Kannski er tónlistarkennslustundin
eina skiptið í vikunni sem hann
lendir ekki í árekstrum. Það er
ómetanlegt fyrir barn sem á erfitt
með tjáningu,“ segir Nanna Hlíf.
Virðing borin fyrir
eigin menningu
Um þessar mundir er íslenskri
menningu sýnd mikil virðing, hún
er áberandi og vinsæl. Flest börn
kunna gamlar íslenskar vísur eins
og jólasveinavísur Jóhannesar úr
Kötlum.
„Ég fékk gott menningaruppeldi.
Sem barn var ég félagi í Þjóð-
dansafélaginu, lærði á píanó og
söng í Hamrahlíðarkórnum. Þrátt
fyrir alla kunnáttu sá ég ekki
nægilega vel hvað menning okkar
var rík að vísum og kvæðum. Í
náminu fann ég fyrir vott af minni-
máttarkennd, enda var ég farin að
þekkja meira af afrískum lögum en
íslenskum. Skólafélagar mínir báðu
mig um að kenna þeim eitthvað ís-
lenskt, en mér fannst ég ekki getað
kennt þeim vikivaka, það var ekk-
ert skemmtilegt.
Það er svo margt merkilegt í
menningu okkar sem ég ekki sá.
Það er til dæmis sérstakt að svona
margir kunni sömu lögin, allir Ís-
lendingar kunna að syngja Hafið
bláa hafið, Krummi svaf í klettagjá,
og Hani krummi, hundur, svín. Öll
mjög falleg lög, taktskipt og í
kirkjutóntegundum. Félögum mín-
um frá öllum heimshlutum fannst
þetta stórmerkilegt, slíkt þekktu
þeir ekki í sinni menningu.
Núna er mitt aðalmarkmið að
kenna lög frá Íslandi, mér finnst
ástæðulaust að ég kenni lög frá
Afríku þegar minn menningar-
heimur er svona ríkur. Nemendur
mínir njóta þess að syngja íslensk-
ar rímur. Mörgum finnst sérstakt
að strákar í sjötta og sjöunda bekk
njóti þess að syngja rímur frá 15.
og 16. öld. En við gerum ýmislegt
annað, til dæmis dönsuðum við
tyrkneskan þjóðdans í morgun.
Við í Vesturbæjarskóla erum í
tónlistarsamfélagi, og á bekkjar-
kvöldum búum við til íslensk lög og
flytjum rímur, þá syngja guttarnir
okkar til að mynda einsöng. Nem-
endur eru sterkir og hljóðlátir
áhorfendur, sem hafa alist upp við
leik og sköpun í gegnum tónlistar-
kennslu. Þetta er þeirra veruleiki
og þeim finnst engin hugmynd
asnaleg,“ segir Nanna Hlíf.
Íslenska langspilið
„Orff lagði mikla áherslu á að
fólk bæri virðingu fyrir menningu
sinni, þjóðararfi, tungumáli og
sagnaarfi. Hann átti allar Íslend-
ingasögurnar og var heillaður af
þeim. Eitt af „menningar-
hljóðfærum“ okkar er langspilið,
það er stórmerkilegt hljóðfæri sem
væri gaman að einfalda og kenna
Skapandi tónlistarnám
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Nanna Hlíf Ingvarsdóttir Ef nemandi lærir betur gegnum hreyfingu, sköpun og ævintýri þá á það að vera réttur hans.
Nemendur Vesturbæjar-
skólans spila svo töfrandi
og taktfasta tónlist að
ætla mætti að slíkt væri
aðeins á færi barna í tón-
listarnámi samhliða
skóla. Flutningurinn er í
anda tónskáldsins Carls
Orffs, sem lagði til að pí-
anóið yrði sett til hliðar
og nemendur spiluðu á
hljóðfæri á borð við tré-,
lang- og klukkuspil.
Soffía Guðrún Kr. Jó-
hannsdóttir hreifst af
kennsluaðferðum tónlist-
arkennarans, Nönnu
Hlífar Ingvadóttur, og
ræddi við hana um
kennsluhætti, sköpun og
íslenskan tónlistararf.
» Okkar íslenska lang-
spil er merkilegt
hljóðfæri sem væri gam-
an að einfalda og kenna
nemendum á.
Áhugasamir nemendur Karen Eir Einarsdóttir og Sverrir Páll Einarsson.
» Vesturbæjarskóli er
opnari skóli en geng-
ur og gerist og því
mætti ætla að það hent-
aði honum vel að vera
móðurskóli tónlistar.
Það væri ekki þar með
sagt að allt þyrfti að
ganga út á tónlist.
ÞAU bekkjarsystkinin Sverrir Páll
Einarsson og Karen Eir Einars-
dóttir eru í fjórða bekk. Þau eru
ekki í öðru tónlistarnámi eins og
er, en eru mjög áhugasöm um tón-
list og hljóðfærin sem þau spila á.
„Við spilum á klukkuspil og tré-
spil, alt og sópran-langspil,“ segja
þau. „Mér finnst skemmtilegast að
spila á sópran, því það er hærri
tónn. Við eigum flest okkar uppá-
halds hljóðfæri,“ segir Karen.
En er námið ekkert erfitt?
„Altinn getur stundum orðið
svolítið erfiður, og tónlistar-
tímarnir breytast mjög hratt hjá
okkur. Fyrst getur maður allt, en
um leið og við erum búin að læra
eitthvað þá bætist nýtt við. Og
þetta getur verið snúið, en ef mað-
ur man tónana þá er þetta ekkert
mál,“ segir Sverrir.
En er Nanna skemmtilegur
kennari?
„Nanna er rosalega fyndin og
skemmtilegur kennari, og stundum
leyfir hún okkur að ráða hvað við
gerum. Hún er mjög góð, alls ekki
svo ströng og hún hjálpar okkur
að læra réttu tónana. Hún segir að
við þurfum bara að hitta á einn
eða tvo rétta tóna,“ segir Karen.
En eru einhver hljóðfæri vin-
sælli en önnur?
„Það er dálítið rifist um að spila
bassann, þá er takturinn sleginn,
hann er auðveldastur,“ segir Kar-
en.
„Við spiluðum svolítið af
spænskum lögum og önnur útlensk
lög, en við tókum stökk og lærðum
fleiri íslensk lög,“ segir Sverrir.
Karen segist hafa mjög gaman að
því að spila í tímum og fjótlega
byrjar hún í tónlistarnámi. Sverrir
nýtur þess að fara í hreyfing-
arleiki sem Nanna kennir þeim.
„Þegar vel gengur að spila á
skólaskemmtunum þá er lang-
skemmtilegast að spila Rauna-
mædda risann og Móðir mín í kví
kví,“ segja þau.
Sverrir Páll Einarsson og Karen Eir
Einarsdóttir, nemendur í fjórða bekk
Klukkuspil, tréspil
og langspil