Morgunblaðið - 17.04.2008, Blaðsíða 8

8 FIMMTUDAGUR 17. APRÍL 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
LAUGARDAGINN 19. apríl heldur
Íslandsdeild Amnesty International
kynningarnámskeið. Þar verður
fjallað um markmið, starfsaðferðir
og uppbyggingu Amnesty Int-
ernational svo og mannréttinda-
áherslu samtakanna um þessar
mundir.
Námskeiðið fer fram í Hinu hús-
inu (gamla pósthúsið á horni Aust-
urstrætis og Pósthússtrætis) og
hefst kl. 13 og lýkur um kl. 16.
Hægt er að skrá þátttöku í síma
511-7900 eða senda tölvupóst á
upplysingar@amnesty.is.
Amnesty
International
kynnir sig
ÍSLENSKI fjallahjólaklúbburinn
býður öllum sem áhuga hafa á frítt
hjólaviðgerðanámskeið í klúbbhús-
inu að Brekkustíg 2 í dag, fimmtu-
dag kl. 20-22.
Kennt verður hvernig stilla á
gíra bæði að framan og aftan,
hvernig á að herða út í legur í sveif-
arhúsi og nöfum, hvernig á að mæla
slit á keðju og almenn yfirferð á
drifbúnaði og stillingu bremsa.
Fyrirfram skráning fer fram hjá
Fjölni í síma 840-3399 eða í net-
fangið fjolnirb@actavis.is.
Frítt námskeið í
hjólaviðgerðum
Á MORGUN, föstudag, verður ráð-
stefnan „Fötlun, sjálf og samfélag“
haldin á Grand hóteli í Reykjavík
kl. 8.30-17 á vegum Félags um fötl-
unarrannsóknir.
Dagskrá ráðstefnunnar er fjöl-
breytt og verður sjónum beint að
tengslum samfélags, sjálfsmyndar
og fötlunar. Meðal annars verður
rýnt í sjálfsskilning fatlaðs fólks og
ímynd fatlaðra í íslensku samfélagi
fyrr og nú. Þannig verða skoðaðar
birtingarmyndir fötlunar jafnt í
þjóðsögum sem og bloggsíðum og
spjallrásum nútímans.
Aðalfyrirlesari ráðstefnunnar er
dr. Nick Watson, prófessor í fötl-
unarfræðum við University of Glas-
gow og forstöðumaður Strathclyde
Centre for Disability Research.
Hann á að baki langan feril í fötl-
unarfræðum en hann er í hópi fatl-
aðra fræðimanna sem hafa verið
leiðandi í þróun fötlunarfræði.
Virkir Frá sundlaugargleði ungra
öryrkja í Hátúni 12.
Ráðstefna um
fötlunarfræði
ÞORSTEINN Geirsson, ráðuneyt-
isstjóri dóms- og kirkjumálaráðu-
neytisins, hefur óskað eftir leyfi frá
störfum til 1. ágúst 2008 vegna
veikinda. Ragna Árnadóttir, skrif-
stofustjóri lagaskrifstofu ráðuneyt-
isins, hefur verið sett ráðuneyt-
isstjóri meðan á leyfi hans stendur.
Þá hefur Þórunni J. Hafstein, skrif-
stofustjóra dómsmála- og löggæslu-
skrifstofu, verið falið að vera stað-
gengill ráðuneytisstjóra til sama
tíma.
Sett ráðu-
neytisstjóri
STUTT
Auk þess að vera samastaðurfugla, fiska og annarra líf-vera gegnir votlendi ístrandhéruðum oft lyk-
ilhlutverki í að verja mannabyggð
fyrir ofsaveðri og flóðum sem það
hefði gert í New Orleans ef menn
hefðu ekki verið búnir að umbylta
náttúrunni í óshólmum Mississippi,
þurrka upp,“ segir Bandaríkjamað-
urinn William J. Mitsch. Hann er
prófessor við ríkisháskólann í Ohio og
einn þekktasti sérfræðingur heims í
lífríki votlendissvæða. Mitch flytur í
dag erindi í málstofu Landbún-
aðarháskóla Íslands á Hvanneyri um
vægi votlenda.
„Ég millilenti á Íslandi í fyrsta sinn
sem ég fór til Evrópu, ég flaug með
Loftleiðum, ég var um tvítugt og á
leið á námskeið í Leyden-háskóla í
Hollandi. Ferðin er mér minnisstæð
vegna þess að í henni ákvað ég að
helga mig votlendisfræðum og hef
gert það síðan.
Um helmingur hefur glatast
Sennilega erum við búin að glata um
helmingi alls votlendis á jörðunni
vegna framræslu, ræktunar, stækk-
unar borga og svo framvegis. Um
6-7% jarðar teljast nú vera votlendi
en hlutfallið er vafalaust mun hærra
hér.“ Hann segir mikið hafa áunnist í
Bandaríkjunum á síðustu þrem ára-
tugum en aldirnar tvær þar á undan
hafi stöðugt sigið á ógæfuhliðina. Sett
voru róttæk umhverfisverndarlög
snemma á áttunda áratugnum, í tíð
Nixons forseta, þau sneru taflinu við.
„Vilji menn þurrka upp votlendi á
jörð sinni eða hefja aðrar stórfram-
kvæmdir verða þeir að fá opinbert
leyfi til þess – hjá landhernum! Hon-
um var falið að framfylgja lögum sem
settu skorður við nýtingu og fram-
ræslu og hann gerir þetta af mikilli
kostgæfni.
Mér finnst auðvitað frábært að
hafa verið vitni að þessari þróun, sjá
að votlendi njóta nú loksins svona
mikillar athygli og verndar um allan
heim. Ég er því bjartsýnn. Þróunin
hefur verið tiltölulega góð í Banda-
ríkjunum. En að sjálfsögðu er enn
verið að ræsa fram sums staðar. Og
það er auðvelt að trufla og skemma
votlendi, þarf ekki mikinn eða flókinn
búnað, hvað þá tíma.
Ég segi oft: Látum vatnið ráða
sjálft. Þetta kann að hljóma fáránlega
og jafnvel harkalega en við eigum að
haga okkur af skynsemi, t.d. ekki búa
á landi sem er þrem metrum undir
sjávarmáli. Ef við göngum of langt í
að reyna að stýra þessum hlutum eftir
eigin höfði og hagsmunum fáum við
afleiðingarnar í hausinn seinna. Við
verðum að gera meira af því laga okk-
ur að náttúrunni í stað þess að temja
hana.“
Nýru lífríkisins
– Hvers vegna þurfum við að varð-
veita sem mest af votlendinu?
„Til er bráðsnjöll samlíking um að
votlendi sé stórmarkaður náttúrunn-
ar, þar koma fulltrúar allra lífsforma
saman til að éta eða vera étnir, rán-
dýr, fiskar, jurtir af öllu tagi. Fjöl-
breytni lífríkisins er það sem helst
gefur votlendi gildi. En sumir vilja
frekar líkja því við nýru, líffærið þar
sem vatnið er hreinsað og varðveitt
smástund. Þetta er það sem votlendið
gerir svo víða fyrir vatnsbúskap.“
Hann segir votlendi einnig geta
gagnast mjög í baráttu gegn mengun
af völdum nítrata sem mikið eru not-
uð í áburð í landbúnaði. Komið hafi í
ljós að óhóflega notkun nítrata í Mið-
vesturríkjunum hafi leitt til þess að
mikið af nítrati barst með fljótunum
Missouri, Ohio og Mississippi alla leið
í Mexíkóflóa. Þar olli nítratið gríð-
arlegri aukningu á þörungagróðri
sem hafði slæm áhrif á lífríkið í sjón-
um við ströndina.
En votlendi bindur mikið af nítrati
og umbreytir því að mestu í skaðlaus
efni. Starfsmenn Ohio-háskóla beittu
sér fyrir því að endurheimta mikið
votlendi á svæðinu og bar það góðan
árangur, segir Mitsch.
Framræslan í Flóanum
– Við þurrkuðum upp geysimikið vot-
lendi á sunnanverðu Íslandi á 20. öld
til að auka ræktarland. Ættum við að
moka aftur í skurðina?
„Almennt séð er svarið já, við ætt-
um alltaf að reyna að koma þessum
hlutum í samt lag. Og ástæðan er nýr
þáttur: loftslagsbreytingar. Þessi
þáttur skiptir geysilega miklu máli í
norðlægum löndum með mikið vot-
lendi, löndum eins og Íslandi, Norð-
ur-Skandinavíu, Rússlandi og Kan-
ada. Það er svo mikið af koldíoxíði
sem hægt er að binda í votlendi á
þessum slóðum en ef þið ræsið þau
fram rýkur lofttegundin auðvitað út í
andrúmsloftið.
Besta aðferðin sem hægt er að
beita til að minnka koldíoxíðlosun er
að endurheimta votlendi þar sem þið
mynduð binda efnið í mó eins og al-
gengast er að gerist hér. En um leið
mynduð þið sjá aftur fuglana og ann-
að í lífríkinu sem glataðist þegar
svæðið var ræst fram. Einu sinni
voru það framfarir að losna við vot-
lendi sem hægt var að rækta en ég tel
að við höfum gengið of langt í þeim
efnum. Vatn er svo dýrmæt auðlind
að við ættum að halda fast í hana og
ekki leyfa henni að fara í sjóinn.“
kjon@mbl.is
„Látum vatnið ráða sjálft“
Morgunblaðið/RAX
Viðvörun Bandaríski votlendissérfræðingurinn William J. Mitsch: „Einu
sinni voru það framfarir að losna við votlendi sem hægt var að rækta en ég
tel að við höfum gengið of langt í þeim efnum.“
Í HNOTSKURN
»William J. Mitsch hefur ritaðfjölda bóka um votlendi, ver-
ið ráðgjafi bæði Sameinuðu þjóð-
anna og ýmissa ríkisstjórna um
slík mál og hlotið fjölda verð-
launa fyrir störf sín.
»Ákveðið var í vikunni aðmæla með því við Ramsar-
stofnunina í Sviss að Olentangy
River Wetland Research Park-
votlendið, sem Mitsch og sam-
verkamenn hans við Ohio-
háskóla í Columbus nota við
rannsóknir, yrði sett á skrá yfir
vernduð svæði. Þetta er 24.
svæðið í Bandaríkjunum sem fær
þessi meðmæli.
Votlendissérfræðing-
urinn William J. Mitsch
segir að öflugasta að-
gerð sem Íslendingar
geti beitt til að minnka
magn koldíoxíðs í loft-
hjúpnum sé að endur-
heimta votlendi.