Morgunblaðið - 17.04.2008, Blaðsíða 6

Eftir Rúnar Pálmason
runarp@mbl.is
TILLÖGUR mótorhjólamanna um að skipulagt
verði slóðanet fyrir torfæruhjól sem nái til allra
landshluta og að réttur þeirra til að aka, í ákveðnum
tilvikum, eftir einstigi, er algjörlega hafnað af for-
svarsmanni Fuglaverndar, forstöðumaður Nátt-
úrustofu Reykjaness er þeim andvígur og fram-
kvæmdastjóri Landverndar telur þær ganga of
langt. Meðal þess sem þeir benda á er að akstur tor-
færuhjóla fari illa eða alls ekki saman við aðra úti-
vist, aksturinn valdi gróðurskemmdum og trufli og
spilli fuglavarpi.
Spilla fyrir fuglalífi í fjörum
Afstaða Einars Ólafs Þorleifssonar, náttúru-
fræðings og starfsmanns Fuglaverndar, er skýr og
skorinorð – mótorhjól eigi einfaldlega heima á veg-
um og á sérstökum leiksvæðum fyrir torfæruhjól
en hvergi annars staðar. „Þau eiga ekki að vera úti
um hvippinn og hvappinn,“ segir hann. Torfæru-
hjólamenn hafi sömu heimildir til aksturs og bíl-
stjórar og alls engin ástæða sé til að rýmka heimild-
irnar fyrir torfæruhjól. Þess í stað eigi að auka
eftirlit með hjólamönnum og ganga eftir því að þeir
virði lög og reglur. Einar hyggur að þetta sé skoðun
flestra annarra en þeirra sem aka torfæruhjólum.
Einar segir að Fuglavernd hafi m.a. áhyggjur af
óleyfilegum akstri mótorhjólamanna um sandana á
Suðurlandi, m.a. á Skógasandi. Þar liggi engir vegir
en hjólamenn fari þar engu að síður um. Í fjörum
Suðurlands og upp af þeim sé fjölbreytt fuglalíf og
hávær umferð torfæruhjóla geti spillt mikið fyrir
því, fuglar geti hætt að verpa á söndunum eða yf-
irgefið hreiður sín vegna truflunarinnar. Þar að
auki passi mótorhjól og mótorhjólaumferð illa og
raunar alls ekki við aðra útivist.
Hefur lítið upp á sig að hringja í lögreglu
Fyrrnefndar tillögur koma fram í stöðumats-
skýrslu sem skilað var til umhverfisráðherra og um
þær var fjallað í Morgunblaðinu á mánudag. Þar
kom m.a. fram að hjólamenn telja Sandvík á
Reykjanesi tilvalið svæði fyrir torfæruakstur.
Þessu er Sveinn Kári Valdimarsson, líffræðingur
og forstöðumaður Náttúrustofu Reykjaness, al-
gjörlega ósammála. Hann segir Sandvíkina frábært
útivistarsvæði en eftir að meira fór að bera á tor-
færuhjólamönnum í víkinni hefði dregið úr aðsókn
annarra hópa sem hefðu flúið hávaðann og fyrir-
ganginn í mótorhjólamönnum. „Þeir eru þarna
næstum daglega. Ég fór þarna í gær [fyrradag] og
þá voru menn að leika sér þar,“ segir Sveinn. Akst-
urinn sé ólöglegur en hann hafi þó ekki hringt í lög-
reglu. „Það hefur í sjálfu sér lítið upp á sig. Þeir
stinga af um leið og þeir sjá lögguna og það er erfitt
fyrir hana að ná þeim,“ segir hann. Lögreglan fari
þó reglulega í eftirlitsferðir.
Sveinn bendir á að gróðurinn í Sandvík haldi
sandinum saman og myndi hólana sem víkin sé
þekkt fyrir. Akstur mótorhjólamanna valdi
skemmdum á gróðri og hverfi hann fjúki sandurinn
óheftur í burtu, ýmist á haf út eða upp í land. Af við-
ræðum við mótorhjólamenn í Sandvík hafi komið í
ljós að þeir sæki í víkina af því að það sé skemmti-
legra að aka um hana, þvers og kruss, heldur en á
skipulögðum svæðum. Yrði Sandvík skipulögð sem
aksturssvæði yrði að afmarka þar brautir en þá
væri hætt við að hún yrði ekki eins spennandi kost-
ur.
Hávaðinn í mótorhjólunum er mörgum þyrnir í
augum og það á við um Svein sem segir að persónu-
lega sé honum verst við hann. Hjólamenn hafi bent
á að þeir borgi mikla skatta af hjólunum og eigi skil-
ið að fá aðstöðu líkt og hestamenn og golfarar. „En
ég fullyrði að ef hávaði frá hestamönnum væri
helmingurinn á við það sem kemur frá hjólamönn-
um þá væri hestamennska hvergi leyfð nálægt þétt-
býli,“ segir hann.
Bergur Sigurðsson, framkvæmdastjóri Land-
verndar, sagði margt gott í skýrslunni. „En tillög-
urnar ganga ansi langt enda náðist engin samstaða
um þær,“ sagði hann. „Ég er hræddur um að þær
slóðaheimildir sem menn hafa gert sér í hugarlund
myndu ganga mjög nærri öðrum hópum, svo sem
fótgangandi útivistarfólki og hestmönnum, til
dæmis,“ sagði hann. Það mætti hins vegar sjá fyrir
sér skipulögð aksturssvæði og þau væru allmörg nú
þegar. Einnig mætti í sjálfu hugsa sér að skipulagð-
ar væru einhverjar leiðir en ekki væri hægt að veita
leyfi fyrir þéttriðnu slóðaneti, eins og hjólamenn
virðist leggja til.
Taka illa í tillögur um
slóðanet fyrir torfæruhjól
 Fer ekki saman við aðra útivist  Spillir fyrir fuglalífi  Skemmir gróður
Ljósmynd/Sveinn Kári
Úr Sandvík Förin hverfa með tímanum en gróðurinn skemmist. Hann er eina vörnin gegn uppblæstri.
Einar
Þorleifsson
Bergur
Sigurðsson
Sveinn Kári
Valdimarsson
Í HNOTSKURN
» Í Fuglavernd eru um 900 manns. Félagiðrekur m.a. fuglafriðland í Flóanum og
stendur fyrir fræðslufundum um fugla.
» Félagið hefur áhyggjur af því að torfæru-hjólamenn spilli fuglalífi með akstri um
sandana á Suðurlandi.
» Þar sé fjölbreytt fuglalíf en fuglarnirhrekist í burtu undan hávaðanum.
6 FIMMTUDAGUR 17. APRÍL 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
M
ér var sagt að vorið ætti
að koma á þriðjudaginn
var. Einn sagði mér að
það kæmi strax um
morguninn. Ég ákvað
að drífa mig í sund svo ég missti ekki af
neinu. Þegar ég kom í bæinn sagði
ágætur maður mér að ég hefði ruglast í
ríminu, vorið kæmi ekki fyrr en kl. 9 um
kvöldið. Það er enn betra, hugsaði ég,
ég get þá notið komu vorsins í tvígang
sama daginn.
Ég býst við að flestum hafi þótt þessi
vetur harla leiðinlegur. Hann hefur ein-
kennst af miklum umhleypingum, roki
og leiðindum svo erfitt hefur reynst að
gera áætlanir um ferðalög innanlands.
Ég hef fengið minn skerf af ófærð eins
og aðrir og um daginn varð mætur
bóndi ofan úr Jökuldal að sækja mig
upp á heiðar um miðja nótt þar sem ég
sat föst í skafli. Þetta var önnur ferðin
sem hann hafði farið þá um nóttina.
Þegar ég hringdi til lögreglunnar og
bað um hjálp kom þeim strax í hug að
tala við þann bónda sem næst byggi. Og
eftir hálftíma var hann kominn bílnum
sínum að kanna aðstæður. Fljótlega
kom í ljós að aflmeiri tæki þyrfti til að
bjarga mér út skaflinum og skömmu
síðar sá ég stóran traktor með skóflu
þeysast upp brekkuna í átt til mín. Það
dugði ekkert minna heldur en John
Deere. Það gekk greiðlega að draga
mig út úr ógöngunum og ég var ósköp
þakklát fyrir að komast heim í rúmið
mitt fyrir birtingu.
Fyrir nokkrum mánuðum hefði verið
alls óvíst hvort ég hefði náð síma-
sambandi við nokkurn mann þar sem ég
sat föst á þjóðvegi nr. 1. Sem betur fór
hefur verið gerð bragarbót á því. Ég
var undir það búin að sitja í bílnum eins
lengi og verða vildi, ef óhægt yrði um
hjálp, þakkaði fyrir að hann var fullur
af olíu og ég var með fullan straum á
símanum. Því ekki getur maður búist
við því að bændur rísi úr rekkjum um
miðjar nætur að hjálpa strandaglópum
uppi um öll fjöll og firnindi.
En það er einmitt það sem þeir gera.
Og telja það ekki eftir sér. Það er enn
töluvert um að búið sé á jörðum á af-
skekktari stöðum landsins auk þess
sem jarðir undir heiðum og fjallvegum
eru margar enn í byggð. Þannig háttar
til t.d. á Jökuldal að búið er á Skjöld-
ólfsstöðum, Hákonarstöðum og Klaust-
urseli svo aðeins þrír bæir séu nefndir
og áreiðanlegt að oft hafa bændur þar
þurft að liðsinna ferðalöngum. Uppi á
fjöllum er svo Möðrudalur og þar búa
höfðingjar sem margoft hafa reynst
hjálplegir. Ekki þarf að taka fram
hversu mikið öryggi felst í þessu fyrir
vegfarendur. Veður getur breyst mjög
skyndilega hátt uppi á fjöllum og þá er
afar mikilvægt að vera staðkunnugur til
að geta áttað sig betur á aðstæðum og
þeim hættum sem upp koma. Það getur
þó aldrei komið í veg fyrir að menn
verði einhvern tímann strandaglópar á
heiðum uppi, sér í lagi þegar ferðast er
á nóttinni sem er ekki til fyrirmyndar
og á að varast eins og kostur er.
Vegagerðin hefur ágætar upplýs-
ingar um færð á vegum landsins á
heimasíðu sinni. Upplýsingasíminn er
líka ágætur en á nóttinni eru þó upplýs-
ingar mun síðri, enda um símsvara að
ræða. Mér finnst samt ástæða til að
benda Vegagerðinni á að bæta kort sín
á þann veg að sérstaklega varasamir
staðir séu sérmerktir. Á það t.d. við um
vetrarfærð en oft eru það nákvæmlega
sömu staðirnir sem eru þungir yfirferð-
ar og ágætt fyrir vegfarendur að sjá þá
á korti til að vera betur viðbúnir þegar
nær dregur. Þetta á einnig við um
veðrabrigði því það getur verið vinda-
samt á nákvæmlega sömu stöðunum.
Ég held að slíkt hættukort, bæði hvað
varðar vetrarsamgöngur og raunar
einnig sumarumferð, þar sem ferða-
menn eru oft lítt kunnugir, gæti skipt
máli til að draga úr slysum og óhöppum.
Þótt aldrei sé hægt að koma í veg fyr-
ir öll slys verður að leita allra leiða til að
bæta umferðaröryggi á vegum landsins.
Og svo, ef maður situr fastur í skafli er
gott að vita af því að í nágrenninu kunni
að vera menn sem vilji hjálpa. Þeim
þarf líka að sinna.
Við skulum vona að veðrið þessa vik-
una viti á gott sumar og að hretunum
fari að linna. Ég er viss um að þessi leið-
indatíð í vetur hefur haft áhrif á sál-
artetur okkar margra og ekki bætti úr
skák að hafa vaxandi áhyggjur af efna-
hagsástandi þjóðarinnar. Minnumst
þess samt að það birtir um síðir og það
á bæði við um veðrið og tímabundin
áföll í efnahagslífinu.
Í snjóskafli á heiðum uppi
»Ekki getur maður bú-ist við því að bændur
rísi úr rekkjum um miðjar
nætur að hjálpa stranda-
glópum uppi um öll fjöll og
firnindi.
PISTILL
Ólöf
Nordal
Hljóðpistlar Morgunblaðsins
Ólöf Nordal les pistilinn
Hljóðvarp mbl.is
GÍSLI Tryggva-
son, talsmaður
neytenda, vonar
að eftir um hálfan
mánuð verði
gengið frá sam-
komulagi við
hagsmunaaðila
um takmarkanir
við auglýsingum
sem beint er að
börnum. Það felur m.a. í sér for-
takslaust bann við auglýsingum í
kringum barnatíma.
Talsmaður neytenda og umboðs-
maður barna hafa unnið að því í tvö
ár að skoða markaðssókn sem bein-
ist gegn börnum. Samkvæmt nýrri
könnun Capacent fyrir mennta-
málaráðuneyti eru ríflega 60%
landsmanna andvíg því að leyfa aug-
lýsingar sem beint er að börnum.
Gísli segir að í júní í fyrra hafi
talsmaður neytenda og þáverandi
umboðsmaður barna rætt þessi mál
útvarpsstjóra, forsvarsmenn 365 og
Skjás eins. Einnig var fundað með
fulltrúum atvinnurekenda á þessu
sviði og kynnt áform um að semja
annaðhvort formlega um mörk við
auglýsingum eða hafa samráð um
leiðbeiningar á vegum talsmannsins
og umboðsmanns barna.
Hann segir að undanfarnar vikur
hafi talsmaður neytenda og umboðs-
maður barna fundað með um 50 að-
ilum úr stjórnsýslunni, almanna-
samtökum, auk þess sem rætt hafi
verið við fræðimenn og fleiri, um
ýmis álitamál.
Nú liggi tillögurnar fyrir og hafi
verið sendar hagsmunaaðilum.
Spurður hvað felist í samkomu-
laginu segir Gísli að þar sé m.a.
kveðið á um fortakslaust bann við
auglýsingum í kringum barnatím-
ann. Það feli í sér að ekki verði aug-
lýst í barnatímum sjónvarps um tíu
mínútum áður en barnadagskráin
hefst. „Að auki verði takmarkanir á
auglýsingum á matvörum sem ekki
ná ákveðnum hollustustimpli fyrir
klukkan um það bil átta eða níu á
kvöldin,“ segir Gísli. Ennfremur er í
tillögunum kveðið á um bann við
markaðssókn gagnvart börnum í
skólum.
Fortaks-
laust
bann
Ekki verði auglýst í
kringum barnatíma
Gísli Tryggvason