Morgunblaðið - 10.11.2008, Blaðsíða 12

12 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 10. NÓVEMBER 2008
Eftir Steinþór Guðbjartsson
steinthorg@gmail.com
REPÚBLIKANINN og Vestur-
Íslendingurinn Curtis Olafson
„datt“ óvænt inn á ríkisþing Norður-
Dakóta í Bandaríkjunum sem öld-
ungadeildarþingmaður fyrir um
tveimur árum og fékk glæsilega
kosningu í kosningunum samfara
forsetakosningunum í liðinni viku.
„Þetta var mjög ánægjulegur sig-
ur og ég er sérstaklega þakklátur
fyrir traust kjósenda,“ segir Curtis
Olafson. Hann er mörgum Íslend-
ingum vel kunnur enda uppruna sín-
um trúr og forystumaður þeirra sem
halda íslenskum málefnum á lofti í
Pembina-sýslu og nágrenni.
Um 60% atkvæða
Curtis Olafson hafði mikla yf-
irburði í kosningunni og fékk um
60% atkvæða. Í bréfi til kjósenda
þakkar hann öllum fyrir stuðninginn
og keppinautnum fyrir drengilega
keppni, en þinghald verður næst í
janúar.
Norður-Dakóta er skipt upp í 47
kjördæmi og er hvert þeirra með
einn öldungadeildarþingmann og tvo
fulltrúadeildarþingmenn. Curtis er
öldungadeildarþingmaður 10. kjör-
dæmis, sem nær yfir sýslurnar Ca-
valier, Pembina að stærstum hluta
og Towner. Þótt repúblikanar séu
allsráðandi í ríkinu eru demókratar í
miklum meirihluta í Pembina og því
vekur stór sigur Curtis þar sérstaka
athygli, en hann fékk meira en tvö-
falt fleiri atkvæði þar en andstæð-
ingurinn. „Stundum gerist það í
Bandaríkjunum að frambjóðendur
fá ekki mikið fylgi í sinni heima-
byggð, en ég er ánægður með þann
mikla stuðning sem ég fékk, ekki
síst með það í huga að samkvæmt
hefðinni kýs fólk hér í Pembina af ís-
lenskum ættum gjarnan demó-
krata,“ segir þingmaðurinn.
Þótt Curtis Olafson hafi aðeins
verið á þingi í tæplega tvö ár hefur
hann látið mikið að sér kveða. Fyrir
bragðið hefur hann vakið mikla at-
hygli og var til dæmis kjörinn þing-
maður ársins 2007, en Samtök sveit-
arstjórna í ríkinu, samtals um 7.000
manns, hafa ekki áður útnefnt nýliða
á þingi Norður-Dakóta. Dagblöðin
Grand Forks Herald og Fargo For-
um útnefndu hann einn af sigurveg-
urum liðins árs og félagasamtök eins
og til dæmis Viðskiptaráð Norður-
Dakóta, Þjóðarsamtök einkarekinna
fyrirtækja og Samband launþega í
ríkinu heiðruðu hann sérstaklega.
Þingmaðurinn segir aðalatriðið að
hafa stjórn á fjármálunum og bendir
á að hagnaður ársins sé að minnsta
kosti einn milljarður dollara. „Við
leggjum áherslu á að vera réttum
megin við strikið,“ segir hann.
Réttum megin við strikið
Öldungadeildarþingmaður Repúblikaninn og Vestur-Íslendingurinn Curtis Olafson í Norður-Dakóta.
 Þingmaðurinn Curtis Olafson fékk glæsilega kosningu á þing Norður-Dakóta í Bandaríkjunum
 Leggur áherslu á ráðdeild og bendir á að umtalsverður hagnaður ríkisins sé óvenjulegur
Í HNOTSKURN
»Föðurafi Curtis, ÓlafurÓlafsson frá Hvammi í
Eyjafirði, fæddist 1861. Föð-
uramma hans, Friðrika Stein-
unn Möller frá Möðruvöllum,
fæddist 1854. Þau fluttu frá Ís-
landi í Pembina-sýslu í Norð-
ur-Dakóta 1883 og býr Curtis
með fjölskyldu sinni á jörð-
inni.
»Foreldrar Curtis voruValdimar Ólafsson, sem
fæddist 1898, og Lovísa Jonas-
son, sem fæddist 1914. For-
eldrar hennar voru Guð-
mundur Júlíus Jónasson, sem
flutti úr Skagafirði vestur
þegar hann var 18 ára, og El-
ísabet Gestsson, sem fæddist
vestra skömmu eftir að for-
eldrar hennar settust þar að.
»Curtis og eiginkona hans,Björk Eiríksdóttir, eiga
samtals fimm börn.
ÞAÐ er ekki ofsögum sagt af því að
nautakjötið hjá Curtis Olafson sé
fyrir sælkera, en það er afrakstur
nautgriparæktar fjölskyldunnar í
meira en 120 ár.
Curtis Olafson hefur ræktað og
kynbætt naut af svonefndum Sim-
mental-stofni síðan 1992 og segir
að stofninn sé sá besti í Bandaríkj-
unum til framleiðslu nautakjöts.
Um árabil hefur þingmaðurinn bent
ýmsum framámönnum í íslenskum
landbúnaði á kosti þess að kyn-
bæta íslenska nautgripi með
bandarískum fósturvísum. Hann
hefur orð sérfræðinga fyrir því að
engin sjúkdómahætta fylgi því og
vonar Íslendinga vegna að þeir
íhugi þennan kost gaumgæfilega.
Þingmaðurinn ræktar naut af Simmental-stofni með sælkera í huga
Morgunblaðið/Steinþór
Steikur Curtis Olafson innan um nautgripi sína úti á akrinum.
ÚR VESTURHEIMI
Eftir Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
GUNNAR Hallgrímsson, fram-
kvæmdastjóri Flúðafisks, telur að
vinna mætti mun meira verðmæti úr
sjávarafla landsmanna með því t.d.
að hirða hausa af bolfiski í afla frysti-
togaranna. Sér vitanlega hirði aðeins
tvær útgerðir frystiskipa hausana að
hluta; Ögurvík og FISK Seafood á
Sauðárkróki.
Bendir hann á að útgerðir rúss-
nesku frystiskipanna í Barentshafi
hirði alla fiskhausa og í núverandi
árferði Íslendinga sé afar brýnt að
útgerðir reyni að hámarka aflaverð-
mætið sem allra mest. Að sögn
Gunnars vinnur Flúðafiskur úr
1.200-1.300 tonnum af hausum á ári
en verksmiðjan gæti tekið á móti um
2.000 tonnum.
Gunnar segir að hausar af bolfiski,
eins og þorski, ýsu og ufsa, séu um
þriðjungur aflans miðað við slægt
upp úr sjó. Tekur hann dæmi um
frystiskip sem landi 300 tonnum af
þorskflökum. Til að ná því hafi skipið
veitt nærri 800 tonn, miðað við
slægt, og ef því magni hefðu fengist
um 250 tonn af hausum. Útflutnings-
verðmæti hausanna eftir þurrkun
yrði um 30 milljónir króna, miðað við
gengið í dag.
Aðstaða til að hirða
meira af hausum
Samkvæmt upplýsingum frá
Fiskistofu var 2.400 tonnum af fisk-
hausum landað af vinnsluskipum
(frystitogurum) á síðasta ári, þar af
704 tonnum af þorskhausum. Alls
var þorskafli þessara skipa 33.450
tonn árið 2007, miðað við óslægt.
Auk hausanna var landað 1.825 tonn-
um af heilum þorski (með haus).
Ari Arason á Fiskistofu segir að
þessar tölur um landanir á þorsk-
hausum á síðasta ári beri með sér að
aðstaða sé til að hirða hausana betur.
Af upplýsingum Fiskistofu megi
ráða að á nokkrum vinnsluskipanna
séu allir hausar hirtir, t..d. hjá tog-
urum FISK Seafood frá Skaga-
strönd og Sauðárkróki.
Töluverð verðmæti eru í þurrkuð-
um fiskhausum þegar á heildina er
litið, ekki bara úr frystitogurum.
Samkvæmt tölum frá Hagstofunni
nam útflutningur á þurrkuðum haus-
um nærri 13 þúsund tonnum á síð-
asta ári og verðmætið um 2,6 millj-
arðar króna. Á fyrstu níu mánuðum
þessa árs nam verðmæti hausanna
um 2,3 milljörðum króna, Stærsti
markaður fyrir hausana er Nígería
en þar hefur eftirspurnin ekkert
gert annað en að aukast síðustu ár.
Nýta mætti verð-
mætin mun betur
Þorskhausar Þurrkun hausa er
drjúg atvinnugrein, en hausarnir
fara að mestu til Nígeríu.
Eftir Ágúst Inga Jónsson
aij@mbl.is
AUGU margra hafa beinst að sjávar-
útvegi og fiskvinnslu upp á síðakastið
þegar kreppt hefur að í öðrum at-
vinnugreinum. Arnar Sigurmunds-
son, formaður stjórnar Samtaka fisk-
vinnslustöðva, segir eðlilegt, og
nauðsynlegt, á þessum erfiðu tímum
að allir möguleikar séu skoðaðir.
Hann segir að starfshópar á veg-
um opinberra aðila hafi verið að
skoða þessa möguleika sem lið í því
að auka atvinnu í þeim þrengingum
sem séu að bresta á. Um það sé gott
eitt að segja en útgangspunkturinn
hljóti þó að vera að þetta sé hag-
kvæmt.
Aðspurður hvort nýta mætti sjáv-
arfang betur, t.d. hausa og lifur sagði
Arnar: „Hausaþurrkun hefur verið
drjúg atvinnugrein á síðustu áratug-
um og svo er enn. Það er viðbúið eftir
því sem veiða má færri þorska og
auðveldara verður að fá fólk til að
vinna í fiski að menn reyni að nýta
allan aflann á sem bestan hátt. Það er
hins vegar þannig núna að hausarnir
fara í versta falli í bræðslu,“ segir
Arnar.
Um vinnslu á lifur sagði hann að
þrjár lifrarniðursuðuverksmiðjur
væru á landinu, en hráefnið berst
ekki nema hluta ársins.
Hærra skilaverð –
aukinn tilkostnaður
Arnar sagði að viðskipti við útlönd
hefðu hökt um tíma en staðan hefði
lagast þó svo að verslun með gjald-
eyri væri ekki að öllu leyti komin í
eðlilegt horf. Vissulega hefði skila-
verð til fiskvinnslunnar hækkað en
tilkostnaður sömuleiðis.
Hann sagði að makríllinn hefði ver-
ið mikil búbót fyrir útgerðir og fisk-
vinnslu í ár og síldveiðar hefðu einnig
gengið vel. Sem fyrr væri þorskurinn
þó uppistaðan. Hann sagðist reikna
með að þorskafli hefði verið um 40% í
útflutningsverðmæti sjávarafurða í
fyrra en yrði trúlega 35-36% í ár.
Eðlilegt að skoða
alla möguleika
Í HNOTSKURN
»Um 2.400 tonnum af fisk-hausum var landað af
frystitogurum í fyrra, þar af
704 tonnum af þorskhausum.
»Þegar auðveldara verðurað fá fólk til að vinna í fiski
má reikna með betri nýtingu
sjávarfangs.