Morgunblaðið - 10.11.2008, Blaðsíða 17
Daglegt líf 17
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 10. NÓVEMBER 2008
Hvar finnur maður Harry Potter-bækur á bókasafninu á öðrum mál-um en íslensku? Hvar eru bækur um
önnur lönd? Hvernig skrifar maður orðið
bókasafn á þínu tungumáli? Hvar eru bækur
um risaeðlur? Finndu kvikmynd og tónlist
sem þér þykir skemmtileg og sýndu hinum!
Þannig
hljómuðu að-
eins fáein
þeirra verk-
efna sem að-
alsafn Borg-
arbókasafns
bauð 20 nem-
endum í ís-
lensku á veg-
um
Alþjóðahúss að
fást við einn
venjulegan miðvikudag í október. Heimsókn-
in reyndist ný upplifun fyrir marga þar sem í
ljós kom að ríflega helmingur þátttakenda
hafði ekki áður komið á bókasafn.
„Sesam opnist þú … Þegar lyftan opnaðist
á 5. hæðinni laukst líka upp nýr heimur fyrir
mörgum gestanna. Á þeirri hæð er tónlistar-
og kvikmyndadeild safnsins auk upplýs-
ingaþjónustunnar og fræðibókadeildar, og
það fór kliður um hópinn þegar fólk sá úrval-
ið. „Má ég virkilega fá geisladiska, kvik-
myndir og bækur með mér heim endurgjalds-
laust?“ heyrðist spurt. Svarið var að
sjálfsögðu „já“. Því þegar bókasafnsskírteini
hefur verið keypt, sem er reyndar frítt fyrir
fólk upp að 18 ára aldri, öryrkja og ellilífeyr-
isþega, er allt ókeypis á bókasafninu. Ákafir
ratleiksþátttakendur fóru um safnið frá ein-
um stað til annars og fengu meðal annars þau
verkefni að finna barnabækur á ýmsum
tungumálum, leita upplýsinga í íslenskum
fræðibókum, finna heimstónlist og bækur um
sitt eigið land.
Á einum stað átti hver þátttakandi að
skrifa orðið bókasafn á eigin máli. Margir
komust að því að orðið er það sama á ýmsum
tungumálum; „biblioteka, já, þannig er það
líka á mínu tungumáli,“ sagði einn frá Bras-
ilíu við annan frá Litháen. Eftir að hafa farið
þannig um safnið og tekist á við ýmis verk-
efni í um einn og hálfan tíma var gestunum
síðan boðið upp á hressingu á sýningu Ljós-
myndasafns Reykjavíkur, Heima-Heiman, á
6. hæð hússins.
Á bókasöfnum gefst gott tækifæri til að
koma auga á það sem er líkt í annars ólíkum
menningarheimum. Gestir geta fengið tón-
list, bækur og annað efni að láni frá öllum
heimshornum, eða notið þess á staðnum, lesið
fréttir frá sínu upprunalandi á netinu, kíkt í
dagblöðin sem liggja frammi, leitað að uppá-
haldshöfundinum sínum og sest niður í næsta
stól eða sófa, hvort sem er einir með sjálfum
sér eða með öðrum.
Kennurum er velkomið að hafa samband
við aðalsafn Borgarbókasafns og panta heim-
sókn fyrir sína nemendur, t.d. í formi rat-
leiks. Á ensku kallast slíkur leikur fjársjóðs-
leit, sem er mjög lýsandi fyrir allt það sem
finna má á næsta almenningsbókasafni.
Nánari upplýsingar um fjölmenningarleg
verkefni Borgarbókasafns er að finna á vef-
síðu safnsins, www.borgarbokasafn.is.
Ratleikur á
bókasafninu
N
ú í haust ákvað ég að prófa að
gerast ferðamaður á heimavelli
og ganga á Holtamannaafrétti
í stað þess að smala hann líkt
og ég hef gert flest haust síðan
árið 1990. Ætlunin var að ganga Bása á Búð-
arhálsi og leggja leið okkar í Þröngubása sem
fjallmenn hafa lofað en ég hef aldrei haft það
hlutverk að smala þar.
Allsherjarvirkjunarvöllur
Fegin verð ég því að ég er ekki að elta
rolluskjátu niður í Þröngubása eða í Vondagil
með sína Manntapahellu því maður á stund-
um nóg með sjálfan sig í þeirri ægifegurð
sem þarna blasir við og jafnframt vel geymdu
gersemum. Hér þekkja ekki margir til en
fleiri hafa á takteinum þekktari hluta afrétt-
arins eins og Þjórsárverin og Hágöngur.
Staðirnir klingja umhverfisbjöllum og um leið
virkjunarhljóðum en þessi afréttur Ása-
hrepps og fyrrverandi Djúpárhrepps í Rang-
árvallasýslu hefur lengi verið einn allsherj-
arvirkjunarvöllur enda Þjórsár- og
Tungnaársvæðið eitt helsta athafnasvæði
Landsvirkjunar allt frá því að raforkufram-
leiðsla hófst í Búrfellsstöð árið 1969. Og Búð-
arhálsvirkjun er aftur komin á kortið og er
vinna við hana hafin á ný eftir nokkurt hlé
þar sem sprengja á göng í gegnum Búðarháls
að Sultartangalóni þar sem stöðvarhús skal
rísa. Austan megin Búðarháls myndast
Sporðöldulón með hjálp Köldukvíslar og
Tungnaár.
Fyrsta haustið sem ég skransaði á fjall-
klárnum á nýlögðu malbiki í boði Landsvirkj-
unar er mér minnisstætt. Síðan eru liðin
nokkur ár, tími sem ég líkt og aðrir hef notið
þess að renna léttum bílsporum yfir „virkj-
unarbrúna“ við Hald í stað gamla kláfsins
sem sá um að ferja bíla, menn og skepnur í
mörg herrans ár, eða í stað Trippavaðs eða
þá þess að fara enn lengra, yfir brúna á
Köldukvísl í nágrenni Þórisvatns.
Ómæld náttúrufegurð
Í umfjöllun um Búðarhálsvirkjun er um-
hverfið sagt mjög raskað m.a. vegna Sultar-
tangalóns en því fer fjarri að það eigi alstaðar
við. Löng gangan með Þjórsánni er einstök
upplifun, um gróðurþakta jörð meðfram foss-
um og í klöngri um gil og hjalla, með sólskin,
kindur og krækiber að ferðafélögum.
Kyrrðin er algjör þegar við hefjum göngu
við fossinn Dynk, sem vissulega má muna
sinn fífil fegri, og eftir því sem áin hlykkjast
sunnar á bóginn verður á vegi okkar sérstæð
náttúrufegurð – eða ætti maður frekar að
segja ótínd fegurð? Ekki verðum við vör við
mennina átján sem eru sagðir hafa hrapað í
Þjórsá er þeir ætluðu að stökkva af Mann-
tapahellu í Vondagili. „Vont“ er þó gilið og
erfiðara viðureignar en útlit var fyrir sem er
kannski ástæðan fyrir því að hetjulegar kind-
ur liggja makindalega á árbakkanum Árnes-
sýslumegin, með skriður og þverhnípi að vin-
um.
Þegar loks er komið í Þröngubása horfum
við andaktug á land sem einkennist af æv-
intýralegum dröngum og hrikalegu þverhnípi.
Lengst framundan er Hekla og svo Búrfellið
þegar komið er niður á sandana og við nálg-
umst ónáttúrulegt stæði stöðvarhússins við
Sultartangalón. Að baki er ganga með smá-
hjálp frá landakorti Landsvirkjunar þar sem
gamalt sveitarfélagskort af Holtamanna-
afrétti er týnt. Á kortið sem er prentað 2002
á „umhverfisvænan pappír“ er blákalt mark-
að fyrirhugað stæði Sporðöldulóns og um-
deilds Norðlingaöldulóns og einnig sést lega
fyrirhugaðra ganga gegnum þveran Búð-
arháls. En um leið varðveitist þar einnig hluti
fjársjóðs leitarmanna á Gnúpverjaafrétti og
Holtamannaafrétti sem nefndu einn og sama
fossinn Dynk vestan Þjórsár og Búðarháls-
foss að austan. Örnefnin og saga þessa lands
geymast ekki að eilífu í munnmælum.
Þess vitandi að Hvanngiljafoss okkar aust-
anmanna er Kjálkaversfoss Gnúpverja köst-
um við af okkur gönguskónum og ökum suð-
ur upp malbikað Uppgöngugil, upp gilið sem
var. En enn fara kindur þar upp.
Þröngubásar Þjórsá hlykkjast suður á bóginn í átt til Heklu gömlu í fjarska.
Ganga með Þjórsánni
er einstök upplifun
Í haust fór Þuríður Magnúsína
Björnsdóttir í gönguferð um
Holtamannaafrétt. Gangan
með Þjórsánni er einstök upp-
lifun, um gróðurþakta jörð með-
fram fossum og í klöngri um gil
og hjalla, með sólskin, kindur og
krækiber að ferðafélögum.
2002 Grunnur stöðvarhúss fyrir Búðarhálsvirkjun er sunnan við Bása. Á Búðarhálsi Vandasamt er að smala í Þröngubásum en fegurðin einstök.
Morgunblaðið/Þuríður