Morgunblaðið - 10.11.2008, Blaðsíða 31

Menning 31
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 10. NÓVEMBER 2008
Þ
essi bók fjallar um ást-
ina, dauðann, trúna og
upprisuna,“ segir Ingi-
mar Erlendur Sigurðs-
son um nýja ljóðabók
sína sem ber titilinn Hvítakista.
Bókin er tileinkuð eiginkonu hans
sálugri, Margréti Blöndal geð-
hjúkrunarkonu. „Ljóðin eru um
það hvernig sá sem eftir lifir lifir af
dauða þess sem hann elskar. Hann
fer, eins og ég gerði, ofan í lík-
kistuna með þeim sem hann elsk-
ar,“ segir Ingimar Erlendur. „Sjálf-
ur hélt ég að ég væri raunverulega
að deyja. Ég var orðinn heilsulaus,
bæði líkamlega og sálarlega, því
dauðdagi Margrétar var erfiður.
Hún greindist með lungnakrabba-
mein og vildi fá að deyja heima, hjá
mér. Ég sagði við hana að auðvitað
fengi hún það því faðmur væri til
að lifa í og deyja í.
Eftir að hún dó í faðmi mínum
fór ég að tölvunni minni og byrjaði
að skrifa þessa bók. Ég skrifaði
alla bókina ósjálfrátt og hafði ekki
hugmynd um hvað ég var að gera.
Það var ekki fyrr en ég skrifaði
síðasta ljóðið að ég áttaði mig á því
að ég yrði að lesa yfir það sem ég
hafði skrifað. Ég gerði það og
breytti engu. Þessi bók skrifaði sig
sjálf og sannleikurinn er sá að
þessi bók bjargaði lífi mínu. Ég
skrifaði mig til lífsins.“
Minnisvarði um ást
Ingimar Erlendur segir ljóðabók-
ina vera minnisvarða um ást þeirra
hjóna: „Margrét var mjög sérstök
manneskja. Ég hef enga mann-
eskju þekkt sem hefur haft jafn-
mikla útgeislun. Ég reyndi eftir
megni að styðja hana í vinnu henn-
ar og hún, sem var ljóðelskasta
manneskja sem ég hef þekkt,
studdi mig. Þannig urðum við að
eins konar samstarfsmönnum og
tvíburasálum.“
Einliði ljóðsins
Bókin er ríkulega myndskreytt
af höfundi. „Myndirnar fela í sér
tjáningu á ástinni, dauðanum og
trúnni, rétt eins og ljóðin,“ segir
Ingimar Erlendur en þetta er
fyrsta bókin sem hann mynd-
skreytir. „Faðir minn, Sigurður
Ingimar Helgason, var myndlist-
armaður og mín skoðun er sú að
hann hafi verið snillingur í mynd-
list. Hann dó úr berklum þrjátíu
og þriggja ára gamall þegar ég
var sjö ára. Ég hafði sem strákur
meiri áhuga á að teikna en að
leika mér úti við strákana. Ég
ætlaði að verða myndlistarmaður
en síðan fór ég í Kennaraskólann,
þar kenndi Broddi Jóhannesson
mér sálarfræði og hann vildi að ég
yrði sálfræðingur, sagði að ég
hefði mikla hæfileika á því sviði.
En ég varð blaðamaður á Morg-
unblaðinu og byrjaði að fást við
skáldskap af alvöru. Ég hafði
reyndar byrjað að yrkja sex ára
gamall.
Ég er ekki í landsliði ljóðsins.
Ég er einliði ljóðsins. Ég yrki
ekki ljóðin, þau yrkja mig. Gall-
inn við nútímaljóð finnst mér oft
vera sá að skáldin yrkja ljóð í
staðinn fyrir að láta ljóðin yrkja
sig.“ kolbrun@mbl.is
Ég skrifaði mig til lífsins
Morgunblaðið/Kristinn
Björgun „Þessi bók skrifaði sig sjálf og sannleikurinn er sá að þessi bók bjargaði lífi mínu.“
Þekktasta verk Ingimars Erlends
er skáldsagan Borgarlíf sem kom
út árið 1965 og vakti umtal og deil-
ur.
„Það varð eiginlega allt vitlaust,“
segir Ingimar Erlendur þegar hann
minnist þessa tíma. „Það ein-
kennilega gerðist að hægri menn
og vinstri menn tóku saman hönd-
um um að drepa bókina. Ég held að
hún hafi verið of ögrandi. Að-
alpersóna bókarinnar var í vinnu á
stærsta dagblaði landsins og á
Morgunblaðinu reiddust menn og
fannst bókin dulbúin árás á blaðið
og ritstjóra þess. Margir þekktu sig
í bókinni og það er ekkert leynd-
armál að í bókinni nýtti ég mér
reynslu mína frá blaðamannaferli
mínum á Morgunblaðinu og setti í
skáldsagnabúning.
Sennilega er bókin of opinská,
beitt, og nakin, segir hlutina um-
búðalaust – og þannig er ég sjálfur.
En skáldsögur sækja alltaf í veru-
leikann og ákveðnar manneskjur.“
„Það varð
allt vitlaust“
VESTRIÐ eina var frumflutt árið 1997 á
Írlandi. Verkið er hluti af Leenane-
þríleiknum sem gerist í þorpinu Leen-
ane. Annað verk úr þessum þríleik er
Fegurðardrottningin frá Línakri sem
Borgarleikhúsið sýndi fyrir nokkrum ár-
um. Þriðja verkið hefur enn ekki verið
sett á svið hér á landi. Höfundurinn,
Martin McDonagh, var aðeins tuttugu og
sex ára þegar hann fékk Evening Stand-
ard-verðlaunin sem athyglisverðasta
leikskáld ársins 1996. Í kjölfarið hefur
hann verið tilnefndur til fjögurra Tony-
verðlauna fyrir leikrit sín. Hér á landi
hafa fjögur verk eftir McDonagh verið
sett á svið: Halti Billi og Koddamaðurinn
í Þjóðleikhúsinu, Svartur köttur hjá
Leikfélagi Akureyrar og Fegurð-
ardrottningin frá Línakri í Borgarleik-
húsinu, sem fyrr segir.
Sögusviðið í Vestrinu eina er heimili
bræðranna Valene og Coleman, í Leen-
ane. Leikurinn hefst þegar þeir bræður,
sem leiknir eru af Birni Thors og Þresti
Leó Gunnarssyni, hafa nýlokið við að
jarða föður sinn en það aftrar þeim ekki
frá því að slást, drekka og rífast. Átök
þeirra bræðra fara mjög fyrir brjóstið á
sóknarprestinum, föður Welsh, sem leik-
inn er af Bergi Þór Ingólfssyni, og gerir
hann örvæntingarfulla tilraun til að koma
skikki á þessa pörupilta. Kristín Þóra
Haraldsdóttir leikur Girleen, unga konu
úr þorpinu, sem virðist í raun eina per-
sóna verksins sem er með fæturna á
jörðinni, og þó ekki.
Heimur verksins er nöturlegur. Fá-
tækt, græðgi, ofbeldi og ábyrgðarleysi
virðast ráða ríkjum í Leenane og eins og
presturinn orðar það þá er eins og lög-
saga Guðs hafi ekki náð niður í þetta
þorp. Vestrið eina er margbrotið verk.
Sagan fjallar meðal annars um hvort
bræðrunum takist að fyrirgefa misgerðir
sem þeir hafa framið hvor gegn öðrum.
En verkið snýst ekki síst um kærleik í
ýmsum myndum.
Leikurinn í sýningunni er góður.
Björn og Þröstur Leó sýna einstakan
samleik í hlutverkum bræðranna og eru
samtöl þeirra mergjuð og fyndin. Bergur
Þór nær vel hinu aumkunarverða og ein-
manalega lífi kaþólsks prests sem efast
stundum um trúna og tilgang hennar.
Kristín Þóra stendur sig vel í litlu en þó
mikilvægu hlutverki og er framsögn
hennar eftirtektarverð. Þarna er á ferð-
inni leikkona sem vert er að fylgjast
með.
Leikmynd og búningar eru í höndum
Ilmar Stefánsdóttur en hún hefur á und-
anförnum árum lagt leikhúsinu lið með
verkum sínum. Að þessu sinni fer hún
hefðbundna leið í umgjörð verksins. En
þrátt fyrir það er hún alls ekki venjuleg.
Leikmyndin er skemmtilega skökk og
skæld eins og sjálfsmynd persónanna í
verkinu. Kartöflupokar og tómar flöskur
undirstrika eymd og volæði þessa þorps
þar sem ekkert er við að vera nema
drekka og slúðra um náungann.
Ljósahönnun Þórðar Orra Péturssonar
studdi leikmyndina vel og tónlist Halls
Ingólfssonar var fögur og ógnandi í senn.
Þýðing Ingunnar Ásdísardóttur hæfði
verkinu vel og virtist textinn þjáll í
munni leikara.
Jón Páll Eyjólfsson er annar fastráð-
inna leikstjóra við Borgarleikhúsið. Hann
hefur síðustu misserin tekið að sér að
leikstýra verkum sem eru pólitísk og
ögrandi. Hér hefur honum enn tekist vel
upp.
Þetta er bráðskemmtileg, kolsvört kó-
medía, þó alvarleg í grunninn. Sýningin í
heild er vel heppnuð og aðstandendum til
sóma.
Kolsvört kómedía
LEIKLIST
Borgarleikhúsið, Nýja sviðið
Leikarar: Björn Thors, Þröstur Leó Gunn-
arsson, Bergur Þór Ingólfsson og Kristín Þóra
Haraldsdóttir.
Leikmynd og búningar: Ilmur Stefánsdóttir
Lýsing: Þórður Orri Pétursson
Tónlist: Hallur Ingólfsson
Þýðing: Ingunn Ásdísardóttir
Leikstjóri: Jón Páll Eyjólfsson
Frumsýning, föstudaginn 7. nóvember.
Vestrið eina eftir Martin McDonagh
Presturinn og bróðirinn „Bergur Þór nær vel hinu aumkunarverða og einmanalega
lífi kaþólsks prests sem efast stundum um trúna og tilgang hennar.“
Ingibjörg Þórisdóttir
ÖGMUNDUR Þór Jóhannesson heitir maður. Hann er gít-
arleikari og ég minnist þess ekki að hafa heyrt hans getið
fyrr en á laugardaginn var, þegar hann hélt tónleika í Saln-
um í Kópavogi. Enda er hann ungur að árum og hefur ekki
verið áberandi í tónlistarlífinu, þótt hann hafi haldið debút-
tónleikana sína fyrir þremur árum síðan.
Ögmundur hóf dagskrána með innhverfu verki eftir Toru
Takemitsu, eitt þekktasta tónskáld Japana. Það heitir Equi-
nox og var fjarskalega vel leikið, fullt af blæbrigðum og
skáldlegum tilvísunum í eitthvað sem erfitt er að koma í
orð. Auðheyrt var að Ögmundur er ákaflega músíkalskur og
honum liggur margt á hjarta. Hann hefur líka tæknina til
að koma því til skila, og þessi góða tækni var greinileg í
næsta verki, sónötunni opus 77 eftir Castelnuovo-Tedesco.
Hún byggist að hluta til á hröðum hendingum og þótt mað-
ur yrði var við taugaóstyrk í upphafi sónötunnar, sem skil-
aði sér í nokkrum óskýrleika, var augljóst að Ögmundur er
flinkur og fingrafimur. Í það heila var sónatan skemmtileg í
meðförum hans.
Tveir lýdískir söngvar eftir Nuccio d’Angelo voru síðastir
fyrir hlé, en orðið lýdískur vísar til einnar af kirkjutónteg-
undunum. Í tónleikaskránni mátti lesa að hér væri „horfið
frá dúr/moll-kerfinu aftur í hinn gamla tíma módalískra tón-
tegunda“. Það er skrýtin staðhæfing, því lýdíski skalinn,
þótt hann sé vissulega gamall, lifir góðu lífi í dag. Titillag
þáttanna um Hómer Simpson er t.d. í lýdískri tóntegund,
sem og flest lög Bjarkar Guðmundsdóttur! Hvað um það,
söngvarnir eftir Nuccio d’Angelo voru tilþrifamiklir í túlkun
gítarleikarans, flutningurinn var stórbrotinn og þrunginn
andstæðum.
Eftir hlé flutti Ögmundur partítu BWV 1002 eftir Bach,
sem upphaflega er fyrir fiðlu en hér umrituð af gítarleik-
aranum. Þrátt fyrir smáhökt hér og þar var leikurinn skýr
og fallega framsettur. Og lokatónsmíðin á tónleikunum, són-
ata eftir Antonio José, var kraftmikil og glæsileg.
Ögmundur er frábær gítarleikari og ég vona að ég heyri í
honum fljótt aftur.
Með fangið
fullt af tónlist
TÓNLIST
Salurinn í Kópavogi
Ögmundur Þór Jóhannesson gítarleikari flutti verk eftir Takemitsu,
Castelnuovo-Tedesco, Nuccio d’Angelo, Bach og José. Laugardagur
1. nóvember.
Gítartónleikarbbbbn
Jónas Sen