Morgunblaðið - 23.11.2008, Blaðsíða 46

46 Viðtal
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23. NÓVEMBER 2008
Eftir Guðrúnu Guðlaugsdóttur
H
érna í stofunni var tekin upp
ein sena í Dagvaktinni,“ segir
Guðbjörg Sigurðardóttir þeg-
ar ég heimsótti hana. Stofan
er sérstök, rétt eins og tíminn
hafi látið hana ósnerta. Eftir að hafa skoð-
að ýmis málverk þar, m.a. eitt af Guð-
björgu á yngri árum býður sú hin sama
mér inn í eldhús og yfir kaffibolla ræðum
við um efnahagsþrengingar nútímans og
aðkomu Guðbjargar að Svörtum englum og
íslensku kvikmyndinni Good Heart og
ýmsar skemmtilegar endurminningar hús-
ráðanda.
„Ég kynntist stúlku sem sá um að fá lán-
aða íbúðina mína fyrir tökur Dagvakt-
arinnar. Í framhaldi af því var mér boðið
hlutverk í Svörtum englum, sennilega fyrir
tilstilli þessarar stúlku. Þar var ég vegfar-
andi sem átt leið framhjá líki sem fannst í
fyrsta þætti og allt snerist svo um. Í Good
Heart lék ég sjúkling sem var einn á
sjúkrahúsi á jólunum og leið afskaplega
illa. Sú mynd er gerð af Degi Kára og hef-
ur ekki enn verið frumsýnd. Þetta er nú
allur leiklistarferillinn í seinni tíð, ég var
samt í gamla daga sem stelpa í stúku í
tveimur leikritum,“ segir Guðbjörg.
Hún sýpur á kaffibollanum og segist
hafa verið heppin á ýmsum sviðum í lífinu.
„Það hefur komið sér vel að ég lærði af
mömmu að nýta hluti vel og vera aðsjál í
peningamálum, ég hef alltaf verið nægju-
söm og heldur safnað peningum inn á bæk-
ur en eyða þeim í óhóf. Þetta kemur sér
vel núna, eins og ástandið er í samfélaginu.
En samt hef ég eins og mamma leyft mér
að gera ýmislegt sem mér hefur fundist
skemmtilegt,“ segir Guðbjörg.
Sem dæmi um heppni sína nefnir hún
starf sem hún fékk hjá Pfaff á Skólavörðu-
stígnum.
„Systir mín hafði unnið þar áður en hún
gifti sig. Þá tíðkaðist ekki að stúlkur ynnu
utan heimilis eftir giftingu svo ég fékk
hennar starf. Ég var bara 19 ára og var
mjög ánægð með þetta starf,“ segir Guð-
björg.
„Það voru gjaldeyrishöft á þessum tíma
og eigandi Pfaff átti erfitt með að fá leyfi
til innflutnings á þessum frægu þýsku
saumavélum. Það var líka vöruskortur í
hinum vestræna heimi, það voru afleið-
ingar stríðsins.
Ég man vel þegar hermennirnir bresku
komu til Íslands. Ég fór uppáklædd með
pabba niður á höfn til að sjá skip þeirra og
umsvif. Við komu hermannanna breyttist
allt. Það var byggður kampur á Skóla-
vörðuholtinu og það varð mikið að gera hjá
pabba og öllum raunar. Atvinnuleysið
hvarf og allt var á fullu blússi í þjóðlífinu.
Eftir að hermennirnir fóru komu Íslend-
ingar og settust að í bröggunum. Húsnæð-
isleysið var svo mikið á þessum árum og
allt var meira og minna skammtað.
Mamma vildi ekki að ég væri með krökk-
unum sem bjuggu í bröggunum og ég
hlýddi því að mestu.
Nokkru eftir að ég fór að vinna í Pfaff
fékk eigandinn leyfi til að flytja inn hinar
þýsku saumavélar sem ekki höfðu verið til.
Hins vegar var ýmislegt annað selt, eig-
inlega allt sem hægt var að fá og gjald-
eyrir fékkst til að kaupa. Ég man að það
voru til tékkneskar saumavélar og eigand-
inn pantaði líka ýmis verkfæri, t.d.
sparslspaða. Einu sinni komu inn ung og
glæsileg hjón og spurðu um þessa spaða.
Ég hélt að þau ætluðu að fara að mála en
svo var ekki. Þau ætluðu að nota sparslsp-
aðann sem kökuspaða og keyptu einn slík-
an hlæjandi.
Þegar innflutningsleyfi Pfaff-saumavél-
anna var fengið spurði eigandinn mig
hvort ég væri til í að fara til Þýskalands til
þess að læra á saumavélarnar svo ég gæti
kennt þeim sem keyptu þær af honum. Ég
hélt það nú og svo útbjó hann ferðaáætlun
fyrir mig. Mamma hafði áhyggjur af að ég
færi ein en sjálf var ég allsendis óhrædd.
Fólk var undrandi á kjarki mínum, meira
að segja ferðaskrifstofueigandinn.
„Sá myndarlegi“ kom til sögu
Ég fór út með Gullfossi og hafði í far-
teskinu morgunslopp sem ég hafði saumað
Sé ekki eftir neinu
Hún þekkir tímana tvenna hún
Guðbjörg Sigurðardóttir sem
leikur m.a. smáhlutverk í
Svörtum englum og íslensku
kvikmyndinni Good Heart
eftir Dag Kára. Hún lærði að
lifa spart og stundaði lána-
starfsemi á árum áður.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Málverk Þessa mynd af Guðbjörgu Sigurð-
ardóttur málaði Ásgeir Bjarnþórsson list-
málari 1970.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Glæsileg Guðbjörg Sigurðardóttir í garðinum við húsið við Njálsgötu þar sem hún á efri hæðina.
Guðbjörg Sigurðardóttir fæddist 5. ágúst1932 á Baldursgötu 23 í Reykjavík íhúsi sem að sögn Guðbjargar var byggt
að tilhlutan Jóns Þorlákssonar borgarstjóra.
„Þetta eru hús í burstabæjarstíl, við bjuggum
niðri en efri hæðin var jafnan leigð. Það var auð-
vitað heimskreppa þá og húsnæðisleysi, en ég
man ekki eftir neinum þrengingum. Við höfðum
það gott. Pabbi var vegaverkstjóri og ég var
yngst fjögurra systkina og í eftirlæti, ekki síst
hjá pabba,“ segir Guðbjörg.
Hún kveður foreldra sína hafa kynnst í Reykja-
vík þegar mamma hennar leigði með systur sinni
herbergi á Skólavörðustíg.
„Mamma giftist pabba sem var tíu árum eldri
en hún, þau voru trúlofuð í fimm ár þangað til
þau voru búin að koma sér upp húsnæði. Systir
hennar giftist manni hins vegar sem var tíu ár-
um yngri en hún, þau voru með sveitabúskap í
Fossvoginum. Bæði hjónaböndin gengu vel, ég
man að mamma tók jafnan leigubíl til systur
sinnar og hún tók líka leigubíla á Þingvöll ef
hana langaði þangað, við áttum ekki bíl en svona
leysti mamma þetta,“ segir Guðbjörg.
„Heimili foreldra minna var mjög formfast.
Mamma gekk alltaf í íslenskum búningi þegar
hún klæddi sig upp á, sem mér fannst dálítið
gamaldags, og það var mikill gestagangur í eld-
húsinu. Hún átti ýmsar vinkonur, m.a. tengda-
móður Sigurbjörns heitins biskups. Hún var gift
sótara sem fór mjög snemma á fætur og það
gerði hún líka manni sínum til samlætis. Mér er
minnisstætt að hún var oft syfjuð þegar hún
fékk sér molasopa hjá mömmu. Ég lék mér við
börn fólks sem hafði það fremur gott. Ég man að
það bjó fremur fátæk fjölskylda í nágrenni við
okkar, börnin þar voru tólf og öll óskírð – þangað
til elstu börnin voru fermd, þá var öll strollan
skírð. Þetta þótti sérstakt. Mamma hvatti mig
ekki til að vera með þessum krökkum, mig minn-
ir að hún hafi haft áhyggjur af að ég fengi lús en
hún var algeng hjá fólki sem ekki hafði góða að-
stöðu til að þrífa sig. Ég man að þessi fátæku
systkini áttu ekki föt til skiptanna, þau þurftu að
vera í rúminu þegar fötin þeirra voru þvegin.
Ég var aftur á móti ágætlega sett, var látin
læra á píanó og átti falleg föt og hvaðeina.
Mamma saumaði á mig. Hún var saumakona og
hafði gengið í hús til að sauma áður en hún gifti
sig. Hún saumaði flestallt á okkur systkinin og
sjálfa sig og var mjög flink og sérlega hagsýn. Ég
gekk í Austurbæjarskólann og eftir nám þar fór
ég í Kvennaskólann. Það þótti góð menntun fyrir
stúlkur þá. Ég sá reyndar mjög mikið eftir því að
hafa farið í þann skóla þegar vinkonur mínar
voru að tala um stráka sem þær kynntust í
Menntaskólanum í Reykjavík eða í Versl-
unarskólanum. Ég þekkti aftur á móti fáa stráka,
sá bara ýmsa á rúntinum, ég gekk oft rúntinn á
kvöldin með vinkonum mínum um helgar.“
Eftirlætisbarn
Ég og vinkonamín vorum áferðalagi um
Írland. Það var
ákveðið að ferða-
félagarnir færu út að
skemmta sér eitt
kvöldið. Við
ákváðum þess vegna
að fara á hár-
greiðslustofu til
þess að líta vel út,“
segir Guðbjörg Sig-
urðardóttir.
„Þegar við vinkonurnar, æði fínar, vorum á
leið heim að hótelinu eftir að hafa verið í hár-
greiðslunni þá byrjaði að hellirigna. Ég sagði
við vinkonu mína: „Mikið vildi ég óska að við
værum með regnhlíf!“ Ég hafði varla sleppt
orðinu þegar ég kom auga á regnhlíf við fætur
okkar. Við urðum alveg orðlausar, tókum svo
regnhlífina og spenntum hana upp og kom-
umst með óskemmda hárgreiðsluna á hótelið.
Það eru liðin mörg ár síðan ég fann þessa
blessuðu regnhlíf og hún er orðin úr sér geng-
in og hefur sannarlega lifað sitt fegursta, en
ég hef ekki haft geð í mér til að henda henni,
heldur liggur hún hjá mér sem einskonar
minjagripur. En hún var glæný þegar ég fann
hana.“
Ótrúleg saga
af regnhlíf
Regnhlífin Þessa regnhlíf
fann Guðbjörg í Dublin
þegar mest á reið og mik-
ið rigndi.