Sjómannablaðið Víkingur - 01.08.1951, Blaðsíða 7
sagði hann stýrimanni að taka mig. Varð þetta
upphaf þess, að ég varð 15 ár í þjónustu Z.
Svitzeh’s Bjergningsenterprise, sem á heima í
Kaupmannahöfn. — Z. Switzer hefir haft björg-
unarskip í öllum heimsálfum, nema Ameríku,
og er elzta björgunarfélag í heimi, stofnað í
Kaupmannahöfn 1833“.
„Hugur þinn h'efir þegar hneigzt að björgun-
arstarfinu“.
„Að vísu, en þó langaði mig mjög í stýri-
mannaskólann að læra stýrimannafræði. Hefir
þar væntanlega ráðið nokkru um, að haustið
1920 fóru 3 félagar mínir af björgunarskipinu
Geir í skólann. Hugðist ég einnig fara þangað,
en Féldsted augnlæknir meinaði mér aðgang
vegna þess, að ég sæi ekki nógu langt. Urðu það
einhver sárustu vonbrigði lífs míns að vera
hindraður svona á þessari braut, en Wittrup
skipherra bauð mér þá að læra að verða björg-
unarkafari og hughreysti sá ágæti maður mig
með því, að það væri sízt verra en að vera
skipstjóri. Fór þá sem oftar, að ráð Wittrups
skiphei’ra urðu mér heiilastjarna. Enda þótt ég
féllist ekki í fyrstu fyllilega á skoðun hans, þá
tók ég hinu ágæta boði hans og „munstraðist"
um“ á björgunarskipinu Geir, frá því að vera
háseti til þess að verða 2. kafari þann 15. sept.
1921. Voru þetta, eins og nærri má geta, mikil
hlunnindi, því sem yfirmaður fékk ég mitt eigið
herbergi og það sem því fylgir, og var þetta
mikil breyting fyrir mig ekki tvítugan".
„Þú ert fæddur í Hlíðarhúsum (Vesturg. 24)
eða er ekki svo“. Vafalaust hafa orðið miklar
breytingar á bænum og vinnuháttum frá því er
þú varst að alast upp?
„Jú, það er nú meira en hægt er að skýra
frá í nokkrum orðum. En við strákarnir, sem
aldir erum upp á Hlíðarhúsahektaranum, ef
svo má að orði komast, ólumst upp með braut-
ryðjendum iðnaðarins, athafnanna, og okkar
fyrstu og dugmiklu kaupmannastétt".
„Hverjir voru helztu brautryðjendur og önd-
vegismenn þeirra ára?“
„Þorsteinn Jónsson, járnsmiður, er hafði
smiðju sína á Vesturgötu 33, Ólafur Gunnlaugs-
son á Vesturgötu 21. Fullkomnasta vélsmiðja
landsins var vélsmiðja Gísla Finnssonar á Vest-
urgötu 38, en danskur maður hafði smá-véla-
verkstæði, inni á Lindargötu, og vann einn í
sinni smiðju. Þorsteinn járnsmiður var einstak-
lega dugmikill maður og vann oft með sinn stóra
sveinahóp langt fram á nótt, og lýstist Vestur-
gatan þá upp langt til beggja hliða og út götuna,
frá aflinum, en götuljós voru þá engin nema
olíulampar. Frá því er járniðnaðarmennirnir,
fyrst þegar ég man eftir, stóðu allan daginn við
að smíða öngla og renna sökkur handa hand-
færafiskimönnum á þilskipunum, varð nú skjót
breyting með komu togaranna, í hina geysilegu
járnsmíðavinnu til viðhalds og endurnýjunar á
togurunum og tækjum þeirra. Stanzaði þá marg-
ur og horfði á, þegar þeir voru með stórsmíði í
eldunum“.
„Hverjir voru helztu brautryðjendur í þil-
skipaútgerð og verzlun?"
„Geir Zoege, en eftir honum hét björgunar-
skipið Geir. Hann hafði verzlun rétt fyrir neðan
Hlíðarhús, eða á Vesturgötu 6, og hinn kunni
kaupmaður og útgerðarmaður, Th. Thorsteinson,
tengdasonur Geirs, á Vesturgötu 3“.
„Afgreiðsla skipa hefir vitanlega breytzt
mjög á þeim árum, sem liðin eru síðan“.
„Ég er nú hræddur um það. Þá var allt önnur
aðstaða við afgreiðslu, fermingu og affermingu
skipa en nú er, því að allar vörur voru þá bornar
upp og fram á bakinu, en Th. Thorsteinsson,
sem hafði marga síðar þjóðkunna menn í þjón-
ustu sinni, svo sem Sigurjón Pétursson á Ála-
fossi og Kristinn Markússon í Geysi, er voru
verkstjórar hjá honum, mun hafa verið með
þeim fyrstu, sem tók í notkun handvagna til
upp- og útskipunar á kolum, og þóttu það stór-
miklar framfarir, sem von var. Á þeim árum
var engin höfn og engin uppfylling. 1 aftökum
og norðanátt gekk sjórinn stundum upp á Vest-
urgötuna og að húsi því, sem nú er Ingólfs-
apótek“.
„Hvað viltu svo segja mér fleira um björg-
unarskipið „Geir?“
„Það yrði langt má, ef allt væri tínt til, er
máli skiptir, og get ég hér því aðeins þess helzta.
Björgunarskipið „Geir“ var sérstaklega smíðað
tli björgunar og viðgerðar við strendur Islands,
og var það eitthvert vandaðasta björgunarskip,
sem þá var til í heiminum. Skipið var smíðað í
Gestemúnde í Þýzkalandi árið 1909, og hafði
það öll hin fullkomnustu björgunartæki, sem
þá var völ á, þar á meðal margar mótordrifnar
dælur bæði 3 t., 4 t., 6 t. og 8 t. og vanalegar 26 t.
dælur. Einnig voru gufudælur 6 og 8 t. og sér-
stakur flytjanlegur gufuketill var einnig á skip-
inu. öllum þessum dælum fylgdu fyrnin öll af
slöngum, en í vélarúmi skipsins voru svokallaðar
fastadælur, sem ekki voru flytjanlegar, þar á
meðal 4 t. stimpildælur til eldvarna (Þrýstidæl-
ur). Þar var einnig stærsta dæla skipsins, 15 t.
dæla, sem sogaði að sér með 5-6 t. slöngum. Geir
var einnig útbúinn með sérstaklega sterku
ankerisspili og rammgerum lyftitækjum, en við
björgunarstarfið var bæði notað vélaafl skips-
ins, ankerin og hið sterka spil, svo og öll sjó-
mennskukunnátta til hins ýtrasta. Voru notaðar
VÍKIN G U R
105