Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1957, Blaðsíða 36

veldið afnumið í Danmörku, án
þess að svo væri gei*t í ísl. þjóð-
félaginu. Danskir grundvallar-
lagaráðherrar settust inn á
stjórnarskrifstofur konungs.
Konungur fól þeim að annast
stjórnarstörf íslands og Græn-
lands. Þetta var aðeins aftur-
tækt starfsumboð. Sem fyrr hélt
konungur hinum ísl. yfirráða-
rétti og einveldi yfir þessum
löndum í sinni eigin hendi Árið
1904 voru stjórnarski'ifstofur Is-
lands fluttar til Rvíkur, án þess
að Grænlandsmálin, sem þá var
búið að færa á annan stað í
stjórn konungs, fylgdu með. Á
fslandi var einveldið afnumið í
áföngum: 1874, 1903—4, 1915 og
1918 með Sambandslögunum! Þá
hélt konungur þó eftir einveld-
inu í ýmsum málum, þ. á. m. yfir
Grænlandi. Vorið 1944 voru þau
mál, er í síðari heimsstyrjöld
höfðu verið í höndum ísl. ríkis-
stjóra, lögð í hendur þjóðkjörins
forseta. Við þessa lýðveldisstofn-
un var konungurinn alls ekki
hrópaður af. Við þessa lýðveldis-
stofnun sendi Kristján X hinni
íslenzku þjóð og Alþingi sínar
heillaóskir. Slíkt myndi enginn
afsettur konungur hafa gert. ís-
land á því enn yfirráðaréttinn
yfir Grænlandi í höndum síns
einvalda konungs. Stjórnarfram-
kvæmdin og þjóðfélagsvaldið á
Grænlandi er nú í höndum Dan-
rnerkur, en yfirráðaréttinn yfir
því á hún ekki fremur en Severin
kaupmaður eða Grænlandsfélagið
í Björgvin, er höfðu hliðstæða að-
stöðu gagnvart einvaldskonungi
fslands á 18. öld. ísland á yfir-
ráðaréttinn yfir Grænlandi, en
það kann að orka tvímælis, hvort
meðferð hans sé samræm heit-
orðum konungs í Gamla sátt-
mála!
II.
í Grænlandsmálinu milli Dana
og Noi-ðmanna 1931—33 sagði
Danmörk margsinnis fyrir Fasta
alþjóðadómstólnum, að hún ætti
eklci annan rétt til yfirraða á
Grænlandi, en að hún hefði lengi
farið þar með stjórn. Hægt er
að vinna yfirráðarétt yfir iandi
á þenna hátt, ef það er yfirráða-
laust, er það er tekið. En sé það
undir yfirráðarétti er ekki hægt'
að vinna nýjan yfirráðarétt yfir
því á þennan hátt. En allt síðan
íslendingar fundu og námu
Grænland, hefur það aldrei verið
yfirráðalaust, heldur ætíð staðið
undir ísl. yfirráðarétti.
Þegar þjóðfrelsisöldur frönsku
byitinganna ógnuðu danska kon-
ungsdæminu með upplausn og
íslendingar liöfnuðu samleið með
Dönum, bjuggu Danir til þá
kenning, að Grænland hefði verið
sjálfstætt lýðveldi, og þvinguðu
henni inn í 3. bd af Grönlands
historiske Mindesmærker, er út
kom í Khöfn 1845. Ekkert gerðu
þeir þá eða síðar til að sanna
þessa kreddu enda ósannanleg og
andstæð öllum staðreyndum. En
ekki hafa þeir dregið af sér að
útbreiða hana, einnig hér á landi.
En nú hefur danska ríkis-
stjórnin sjálf, sjálfviljug og ótil-
kvödd, algerlega afneitað þessari
kreddu og það frammi fyrir al-
heimi á þingi allra þjóða. Á að-
alþingi SÞ í nóv. 1954 dreifði
danska ríkisstjórnin út 2 bók-
um til upplýsingar um stöðu
Grænlands. önnur var prentuð
og gefin út af utanríkisráðuneyt-
inu og hét „Grænland". Hin var
síðasta skýrsla dönsku stjórnar-
innar til aðalritara SÞ sam-
kvæmt 73 gr. stofnskrárinnar.
I „Grænland“ segir danska
stjórnin:
„Eiríkur rauði var íslendingur
og það fólk, sem fór með hon-
um til Grænlands í lok 10. ald-
ar og stofnaði þar nýlendu, sem
dafnaði um 500 ára skeið . . . var
ætíð talin tilheyra sameinuðu
skandinavisku réttarsamfélagi.
Hinir dönsk-norsJcu konungar,
sem einnig ríktu yfir Færeyjum
og íslandi, gleymdu því aldrei,
að þeir voru einnig herrar Græn-
lands. . . . Skandinavarnir, sem
fylgdu Eiríki rauða til Græn-
lands, tóku með sér þeirra á
tungunni varðveittu félagslegu
skipulög án nolckurs afdráttar.
Þeir stofnuðu tvær stórar hænda-
byggðir. . . . Bændurnir mættu
á héraðsþingum, þar sem þeir
sátu í dómum og séttu lög, ná-
kvæmlega eins og á íslandi og
um alla Skandinavíu. . . . Græn-
land var óbyggt, er Skandinav-
arnir fundu þuð“.x Með því að
segja, að útflytjendurnir hafi
stofnað nýlendu (settlement) en
ekki þjóðfélag, með því að segja
Grænland ætíð verið hafa hluta
úr réttarsamfélagi, og kannast
aðeins við þingssókn bænda á
héraðsþing, er því algerlega af-
neitað, að Grænland hafi átt
nokkurt sjálfstæði, og beinlínis
sagt, að það hafi verið hluti út
þjóðfélagi. Við nánari athugun
á því, hvaða þjóðfélag þetta geti
hafa verið, sést, að það getur að-
eins hafa verið ísland eða „vár
lög“. Það kemur heim við stað-
hæfinguna um, að hinir ísl. land-
námsmenn hafi tekið þjóðfélag
sitt með sér til Grænlands
(þeirra félagsl. skipul. án af-
dráttar). Með staðhæfingunni
um áhuga konunganna fyrir yf-
irráðum sínum á Grænlandi er
gefið til kynna, að yfirráðaréttur
þeirra yfir Grænlandi hafi aldrei
slitnað, því eitt sinn unnum yfir-
ráðarétti má halda við með hug-
anum einum.
í skýrslunni um Grænland
segir danska stjórnin:
„Grænland hefur aldrei verið ný-
lenda í þeim sama skilningi og
eignarsvæði annara Norðurálfu-
velda handan hafa, sem áttu rót
sína að rekja til landafunda-ald-
arinnar og verzlunarpólitíkur
hins eftirfarandi iðnaðartímabils.
en landið hefur allt síðan á dög-
1 Eric tlie Red was an Icelander,
and the people who went with him to
Greenland at the end of the tenth
century and there established the sett-
lement which flourished for 500 years
. . . were always regarded as belonging
to an unified Scandinavian communi-
ty. The Dano-Norwegian Kings who
also reigned over Færoe Islands and
Iceland never forgot that they were
the ruler of Greenland as well, and
after the cessation of regular con-
nections with Denmark in the Middle
Ages Frederic II and Christian IV
sent out exspeditons to reestablish
them (bis. 29—31).
236