Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.1966, Blaðsíða 14

aði kojurnar, og staðnæmdist þar
næst við þá, sem ég hafði valið
mér, og sagði: „Hver djöfullinn
hefur tekið þessa?“
„Það gerði ég. Af hverju
spyrðu?“ sagði ég.
„Nú, ég hafði hana í síðasta
túr, það er allt og sumt.“
Það varð vandræðaleg þögn, og
ég hélt í fullri alvöru, að hann
mundi henda dótinu mínu út úr
kojunni. En þegar hann hreyfði
sig ekki, sagði ég: „Það var nú
þá. En nú vill svo til að ég varð
fyrstur um borð, og máttu því
sjálfum þér um kenna.“
Hann svaraði þessu engu, held-
ur klemmdi saman varirnar í ó-
geðslegu glotti og setti sjópok-
ann sinn í einu kojuna, sem laus
var.
Við sigldum klukkan hálfníu,
og ég var látinn á bakborðsvakt-
ina með Ransome og tveim ó-
kunnum mönnum öðrum, gömlum
harðjaxli og þrekvöxnum íra. Le
Brusse birtist í allri sinni dýrð
íklæddur úlpu með messings-
hnöppum og með kastskeiti á
höfði. Þetta var þriðja ferð hans
sem bátsmanns, og ekki gat ég
ímyndað mér annað, en einhver
stýrimaður, sem hafa vildi harð-
stjóra í stöðunni, hefði veitt hon-
um hana. Hann var lélegur sjó-
maður, og kannski skiljanlegt,
þegar þess er gætt, að hann fór
ekki til sjós fyrr en í stríðinu
1914 til 1918. Þó hefði sérhver
kvikmyndastjóri orðið stoltur af
honum í bátsmannsbúningnum.
Hásetarnir urðu brátt varir
við takmarkanir bátsmannsins,
enda hafði hann sig lítt í frammi,
því hann óttaðist að einhver
mundi spyrja: „Heyrðu bátsmað-
ur, hvernig á ég að gera þetta?“
Það voru of margar hliðar sjó-
mennskunnar, sem hann var ó-
fróður um, svo spurningin gat
falið í sér talsverða hættu. Þetta
orsakaði það, að hann gat ekki
látið eftir eðlilegum tilhneiging-
um sínum til ruddaháttar, varð
önugur og talaði einungis við
hinn auðmjúka Ransome. Mig
gat hann aldrei liðið, og þar sem
ég var yngstur hásetanna, og um
232
borð voru hvorki viðvaningar eða
þilfarsdrengir, lét hann mig ætíð
vinna auðvirðilegustu verkin. —-
Hafi stýrimaðurinn tekið eftir
þessu, lét hann sem hann sæi það
ekki, því hann lifði eftir þeirri
reglu, að vandræðast aldrei yfir
vandræðunum fyrr en vandræðin
yrðu honum til vandræða!
Ef ég hefi verið yngstur há-
setanna, þá var harðjaxlinn,vakt-
félagi minn án efa elztur. Hversu
gamall hann var, vissi ég aldrei,
en hann var áreiðanlega kominn
á áttræðisaldur. ’Arry ’Orredge
hafði verið á rásiglurum og vai
sá hæfasti og fullkomnasti sjó-
maður, sem ég hefi nokkru sinni
haft ánægju af að sigla með.
Hann saumaði segl, splæsti lang-
splæs á víra, hnýtti jafnvel
tyrkjahnúta eins og færasti fag-
maður. Hann var beinaber og
boginn í baki, en stálharður, og
þegar hann rak fingurnar í síðu
manns til að leggja áherzlu á eitt-
hvað, bar maður þess menjar í
heila viku á eftir. Hann kunni
hvorki að lesa né skrifa og
tuggði skro öllum stundum. —
’Arry gamli hafði megnustu
skömm á bátsmanninum og hafði
þau orð um hann, að hann væri
belgur, sem ekkert væri annað í,
en vindur og vatn.
Einu sinni á morgunvaktinni
vorum við ’Arri gamli að splæsa
auga á vírstag með gamalli mel-
spíru, sem hann átti, þegar báts-
maðurinn kemur til okkar og
beygir sig yfir okkur, til að at-
huga nánar það, sem við vorum
að gera. Þá segir ’Arry: „Á ég
að segja þér nokkuð, strákur. Ef
ég verð einu sinni enn var við
nefið á bátsmanninum á þessari
melspíru, þá skal hann fá á bauk-
inn.“ Bátsmaðurinn flýtti sér í
burtu, en hugsaði okkur áreiðan-
lega þegjandi þörfina.
Og tækifærið kom tveim dög-
um seinna. Við vorum á tólf-fjög-
ur vaktinni, og þegar ég kom frá
stýrinu, beið bátsmaðurinn eftir
mér með tuskusnifsi og Stokk-
hólmstjöru í dollu, og skipaði mér
að smyrja reiðann í stórsiglunni.
Þegar við áttum þannig störf
fyrir höndum, fórum við venju-
lega í lélegustu vinnufötin okk-
ar, en ég þurfti ekki að líta á
bátsmanninn nema einu sinni, til
að vera þess fullviss, að um slíka
eftirgjöf væri ekki að ræða í
þetta sinn. Ég kleif því upp reið-
ann stjórnborðsmegin og hóf að
maka tjöru á vírana.
En ég var naumast byrjaður,
þegar reiðiöskur kvað við að neð-
an, og þriðji vélstjóri kom undan
spilinu fokvondur á svipinn. —
Hann reyndi að flýja undan lek-
anum úr tuskunni um leið og
hann kallaði: „Heyrðu, Shorty,
þú þarft ekki að smyrja mig.“
Ég komst aldrei að því, hvort
hann hefði verið þarna, þegar ég
fór upp, og þetta farið allt fram
samkvæmt áætlun bátsmannsins,
því um leið og vélstjórinn birtist,
kallaði hann: „Byrjaðu bakborðs-
megin, Shorty.“ Þar sem ég var
nú allur kámugur á höndunum,
tók ég að klifra niður, og ætlaði
því næst þvert yfir þilfarið og
upp bakborðsmegin. En þá æpti
bátsmaðurinn: „Farðu yfir á
mastrinu.“ Ég hikaði. Það var
grínlaust fyrirtæki eins og á stóð,
þar sem ég var með tjörudolluna
í kámugum lúkunum.
Þvertré voru engin á siglunni,
heldur var reiðinn festur í járn-
baulu, sem skrúfuð var saman
með boltum, tveim hvorum meg-
in, og var vírunum lásað í þá.
Venjulega var það hvorki hættu-
legt eða erfitt að skipta um reiða
í siglunni. Maður bara vafði
handleggjunum utan um hana og
fikraði sig síðan af öðrum bolt-
anum yfir á hinn. Handleggja-
langir menn áttu auðveldara með
þetta en ég.
1 þessu tilfelli var tjörudollan
erfiðust viðureignar. Og þar sem
ég var allur kámugur á höndun-
um, hikaði ég enn, þangað til
batsmaðurinn gelti: „Haltu á-
fram, Shorty. Ég hélt á dollunni
í annarri hendi meðan ég þurrk-
aði af hinni á bakinu, og eyðilagði
þar með ágætis vinnuföt. En þeg-
ar ég ætlaði að hafa sama hátt
á með hina hendina, rann dollan
VÍKINGUR