Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1977, Blaðsíða 42

Við á Fylki fórum á karfaveiðar
fyrir Akurnesinga, ásamt togar-
anum Bjarna Ólafssyni, em var í
eigu Skagamanna.
Á Akranesi voru þá starfandi
þrjú frystihús, sem verkuðu aflann
af þessum tveimur skipum.
Frystihús Haraldar Böðvars-
sonar tók helminginn, en hin
frystihúsin tvö skiptu hinum
helmingi aflans á milli sín.
í aðalatriðum var þetta gjört
þannig, að frystihúsin verkuðu
allan þann karfa, sem þau komust
yfir að vinna, en afgangurinn fór
til bræðslu, en um þessar mundir
stundaði allur togarafloti lands-
manna karfaveiðar til bræðslu.
Þetta var þó ekki fyrsta reynsla
mín af karfaveiðum, sem skip-
stjóri, því ég hafði leyst af á
Kaldbak frá Akureyri, sem skip-
stjóri og ennfremur á Svalbak.
Það var árið 1950, en einmitt þá
höfðu fundist ný og mjög gjöful
karfamið útaf Breiðafirði, yst á
Látragrunni og víðar útaf Breiða-
firði, nánar til tekið yst í Víkurál,
þar sem ekki hafði verið reynt að
toga áður.
Sem dæmi um magnið, er að þá
fórum við fjórar veiðiferðir á 20
dögum (með stími) og aflinn í
þessum ferðum var á sautjánda
hundrað tonn.
Á þeim tíma var ekki farið að
láta eins mikið á skipin og síðar
varð, en við komum með að landi
um það bil 440 tonn í hverri ferð.
Lestarnar tóku um 360—370
tonn. Hitt var á þilfari.
Skipin voru með saltbarlest
frems, til að auka sjóhæfnina og
það dró úr lestarrýminu.
Um þessar mundir kom lönd-
unarbannið í Bretlandi og þýski
markaðurinn var slakur, og því
var ekki í annað að venda fyrir
togaraútgerðina, en stunda karfa-
veiðar í bræðslu.
Þegar karfaveiðar til manneldis
hófust með löndun á Akranesi, þá
var karfinn aðeins ísaður á venju-
legan hátt, þ.e. ekki var farið inn í
fiskinn, heldur var hann ísaður
einsog hann kom fyrir úr hafinu.
Ég hafði þó, þegar selt var í
Þýskalandi, látið fara inn í stóran
karfa og þvo hann svo einsog
annan fisk. Það kom í ljós að með ,
þessu móti varðveittist hann bet-
ur, en karfi er annars sá fiskur er
verður hvað dapurlegastur ef
hann ekki geymist vel.
Ég tók eftir því að slægður og
þveginn karfi stóð sig mun betur,
geymdist betur og seldist því fyrir
hærra verð, en venja var á erlend-
um markaði.
Af þessu dró ég svo þann lær-
dóm að það mætti geyma karfann
mun betur með því að þvo hann
einsog annan fisk og slægja hann
líka.
Það hafði verið til siðs að
sprauta bara sjó á búkkann með
karfanum á þilfarinu, en ég lét
þvo hann í pontinu einsog annan
fisk, líka þótt ekki væri hann
slægður.
Það var sumsé ekki litið á karf-
ann sem venjulegan fisk.
Til marks um geymsluþolið var,
að skipin gátu aðeins hirt karfa
seinast í túr, þegar þau voru á al-
mennum bolfiskveiðum fyrir er-
lendan markað.
Karfaveiðar í
stórum stíl
Eftir um það bil tveggja ára
veiði vestur af landinu, í byrjun
sjötta áratugsins, fór aflinn að
minnka svo orð var á gerandi.
Þá bættist við áðurnefnd mið,
svonefndur „Jökultungu-endi“.
Hann er endi á grunni sem gengur
90 mílur út frá Snæfellsnesi; milli
Kolluáls og Jökuldjúps.
Á endanum á þessu grunni
reyndist vera mjög auðugt karfa-
svæði.
Annað auðugt svæði sem þá
fannst var „Hryggurinn“, sem
mun vera forn ísaldarmyndun. Er
þetta samfelld mishæð, sem nær
frá Víkurál, eða 6 mílum vestan
við Víkurál, 30—40 mílur út í suð-
vestur og suður, alla leið suður-
undir Kolluál.
Það var dálítið skemmtileg til-
viljun hvernig Víkurállinn fannst.
Það var Kolbeinn heitinn
Sigurðsson, sem fann hann fyrstur
manna.
Hann var á karfaveiðum þarna
og hafði rifið trollið. Hann kastaði
aftur og togaði fyrir tilviljun í
stefnu Hryggsins.
Hann hélt honum þarna undir í
tvo tíma og setti út bauju og þarna
rótfiskaði hann, en Hryggurinn
hafði alltaf áður komið fram sem
„hóll“ þegar skipin fóru um hann
á venjulegri fiskislóð. Þetta svæði
var ekki til á kortinu þá, og smám
saman aflaðist frekari þekking á
svæðinu.
— Karfaveiðarnar voru dálítið
öðruvísi en t.d. venjulegar þorsk-
veiðar. Mikið rifrildi var á karfa-
slóðinni, en þá var úrvals netafólk
á skipunum og það var auðvitað
forsenda þess hversu vel veiðarnar
gengu.
Skipin voru með tvö troll og þar
sem ekki var um fiskaðgerð að
ræða, var skipt yfir sitt á hvað, og
það tók ótrúlega skamman tíma.
— Hvað var aflinn mikill?
— Hann var mjög mikill. Skipin
lestuðu 270—340 tonn af ísvörðum
karfa. Svo var oft komið með
myndarlega dekklest. Fiskurinn í
lestinni fór til vinnslu í frystihúsi,
annað í mjöl, þar á meðal gulllax,
sem oft var komið með sem
bræðslufisk, blandaðan karfan-
um.
Karfaveiðar á
fjarlægum miðum
Það mun hafa verið árið 1955
eða þar um bil, sem karfaveið-
arnar við Grænland hófust, en
með því hefst í rauninni nýtt skeið
í aflasögu íslenskra togara.
Heimamið höfðu látið undan
sókninni.
426
VlKINGUR