Sjómannablaðið Víkingur - 01.12.1990, Blaðsíða 75

Sumum var skilað til eigenda sinna eftir fárra
mánaða þjónustu, af ýmsum ástæðum, þau skip
voru um miðjan aldur eða eldri og hefðu við eðli-
legar aðstæður verið tekin úr notkun en var haldið
til fiskveiða stríðsárin. Þegar togurunum var
breytt í herskiþ var fiskilestunum breytt í vistaver-
ur til þess að taka við tvöföldun áhafnarinnar.
Grimsbyflotinn missti 115 skip í stríðinu.
Fáum mánuðum eftir að stríðið hófst,
hafði bestu íshafstogurum Grimsbyflot-
ans verið breytt í herskip til varnar gegn kafbátum
og til varðgæslu. Minni togararnir sluppu ekki
heldur, þeir urðu tundurduflaslæðarar og eftir-
litsskip. Aðeins elstu skipin héldu áfram fiskveið-
um. Saga þessara litlu herskipa er mikil og merk.
Þarna voru reyndustu sjómenn herveldisins að
störfum. Hér fer á eftir stutt frásögn þar sem
vopnaði togarinn Northern Reward kom við ís-
lenska siglinga-og sjóslysasögu:
Hinn 10. nóvember1944 var verndarskipið
Northern Reward úti af Reykjanesi á 38
faðma dýpi til fylgdar lítilli skipalest,
UR-142, á leið frá Bretlandi til Reykjavíkur. Komið
var undir hádegi, veður var aust-suðaustan
stormur með stórsjó en skyggni var gott. Þýski
kafbáturinn U-300 var undan Garðskaga. Hann
var af gerðinni VII-C/41, endurbætt gerð af raðs-
míðuðu árásarkafbátunum og var undir stjórn
Oberleutenant Fritz Hein. Kafbáturinn hafði
þegar lokið einum leiðangri og verið laskaður af
Catalina „F“ frá 162. liðssveit RCAF, á siglinga-
leiðinni undan Norður-Noregi. Gert hafði verið við
hann og var hann nú sem fyrr segir á siglingaleið-
inni til Reykjavíkur undan Garðskaga, við gröf
margra góðra skipa við Reykjanes. Skipalestin
UR142 var nærri og í sjónmáli frá kafbátnum. Fritz
Hein valdi sem fyrsta skotmark 6.017 tonna tank-
skipið „Shirvan", lestað 8.050 tonnum af bensíni.
„Shirvan“varáleiðtil Hvalfjarðar undir stjórn E.F.
Pattenden skipstjóra. Tundurskeytið hitti í mark
og eldur kom strax upp í tankskipinu, en áhöfnin
bjargaðist öll. (slenska vöruflutningaskipið Goða-
foss, undir stjórn Sigurðar Gíslasonar skipstjóra,
hélt án tafar að laskaða tankskipinu og bjargaði
19 mönnum af áhöfn þess, sumum með mikil
brunasár.
Goðafoss hélt síðan áleiðis til Reykjavíkur
á fullri ferð. Aðeins klukkustund síðar
varð hann einnig fyrir tundurskeyti frá
U-300 með miklu mannfalli. Fjórtán úr áhöfn
Goðafoss, tíu farþegar, þar af tvö börn, og allir 19
skipbrotsmennirnir af Shirvan fórust. Goðafoss
var annað fórnarlamb U-300 þennan dag og einu
til viðbótar var sökkt. Yfirmaður flotadeildar
UR-142 hafði óskað eftir aðstoð dráttarbáts frá
Reykjavík, þar sem hann taldi mikil líkindi til þess
að enn mætti bjarga „Shirvan".
Dráttarbáturinn „Empire World“, 296 tonn
að stærð, með 10 manna áhöfn, var á
fullri ferð á slysstað, þegar tundurskeyti
frá U-300 hitti hann og sprengdi í tætlur. Enginn
komst af. Northern Reward og norski togarinn
„Honningsvaag" fundu kafbátinn og réðust .að
honum með djúpsprengjum en hann komst und-
an. Þremur mánuðum síðar náðist U-300 er hann
hélt frá Tangier, þar sem hann hafði leitað at-
hvarfs. Samkvæmt alþjóðareglum fékk hann 72
klst. til þess að sjóbúast (ekki vígbúast) áður en
hann lét úr höfn. Foringinn var ekki meðal þeirra
sem björguðust.
Löngu fyrr í stríðinu, 23. mars 1940, var
Northern Reward við eftirlit á hafinu milli
(slands og Bretlands, þegar sást til U-38
(foringi Heinrich Liebe). Togarinn hóf skothríð
með fjögurra þumlunga fallbyssu sinni, en U-38
komst undan án erfiðleika, vegna meiri gang-
hraða.
Úr bókinni „Grimsby’s
Fighting Fleet“ eftir
Harry C. Hustson, Hut-
ton Press, 1990.
Tæringarvarnaefni fyrir
sjótanka og díselvélar
KEMHYDRO - salan
simi 91-12521 Reykjavík.