Sjómannablaðið Víkingur - 01.09.2006, Blaðsíða 26

Landhelgisgœslan 80 ára
í þorskastríði
Úr viðtali Jóns Hjaltasonar við Jón Pál Ásgeirsson
- Svo fórstu yfir til Gæslunnar?
- Ég var búinn með einn bekk í
Stýrimannaskólanum sumarið sem ég var
á Gullfossi en 1975 kláraði ég farmanna-
prófið og fór þá meira fyrir rælni en
annað einn túr á Ægi sem háseti. Svo fór
ég annan túr og var þá bátsmaður en í
þriðja túrnum var ég stýrimaður sem ég
hef verið síðan.
Þetta sumar vorum við aðallega að
eltast við Þjóðverja. Einn gripum við
glóðvolgan á Selvogsbankanum en hann
var svo andskoti snöggur að ná inn troll-
inu að við náðum ekki að klippa það
aftan úr honum. Hann tók svo strikið út
fyrir 50 mílurnar og við i humátt á eftir. í
Víkurálnum lét hann trollið fara og var þá
um 70 mílur frá landi.
Við vorum þá ekkert að hika við hlut-
ina, renndum út klippunum og klipptum
aftan úr honum. Það gekk þó ekki vel.
Klippurnar voru lélegar og við vorum
búnir að snúa honum alveg við og byrj-
aðir að draga hann á eftir okkur þegar
togvirarnir fóru loksins í sundur. Ég veit
ekki hvert Þjóðverjarnir ætluðu, þeir
ærðust og sendu okkur fúlar kveðjur en
við vorum búnir að elta þá í tvo sólar-
hringa, þetta var því óslitin eftirför og við
i fullum rétti að grípa til okkar ráða.
Eitthvað fjaðrafok varð út af þessu. Við
urðum að koma inn á Þingeyri minnir
mig þar sem skipherrann fór í
land og hringdi suður. En á
þessum árum var það þannig
að ef skipherrarnir þurftu að
tala eilthvað sem engir aðrir
máttu heyra, taka við fyrirmæl-
um eða öðru að sunnan, þá
varð að fara í land og á sím-
stöðina. Á sjónum gátu allir
hlustað á talstöðina. Fyrirmælin
gátu líka komið á dulkóðuðu
morsi en það var aldrei að vita
hversu snjallir aðrir voru að
ráða dulmálið þannig að það
þótti stundum vissara að fara í
land að ræða trúnaðarmálin í
síma. Loftskeytamennirnir
okkar voru lil dæmis ansi
glúrnir að ráða dulmálið sem
Bretarnir og Þjóðverjarnir not-
uðu sín á milli og kannski áttu
þeir einhverja slíka einnig, það
vissi enginn.
Það var reyndar til siðs að fara
í land einu sinni eða tvisvar í
túr að leyfa mönnum að hringja
heim til sín. Við máttum aldrei
nota talstöðina í skipinu til að
tala lieim en sími var ekki kom-
inn á þessum tíma. Það kom þó
fyrir að við fengum skilaboð að
heiman en það varð þá að vera
Stýrimenn á Baldri 1976. Kristján Þ.Jónsson er Ijós yfirlitum,
Jón Páll er í miðið og Hálfdan Henrysson lengst til hœgri.
Klippt aftan úr breskum togara. Ljósm. Jón Páll Ásgeirsson
eitthvað sem skipti máli — þú ert orðinn
pabbi, eða eitlhvað í þeim dúr.
- Svo byrjaði þorskastríðið, þá hefur
allt farið í bál og brand.
- Jú, jú, en þó ekki alveg strax. Við
byrjuðum að eltast við Þjóðverjana en
Bretarnir fengu að vera í friði um sinn.
Þetta átli sér þá skýringu að samningur-
inn við Breta, vegna útfærslu fiskveiðilög-
sögunnar í 50 mílur, rann ekki út fyrr en
í nóvember 1975 en útfærslan í 200 míl-
urnar tók gildi 15. október það sama ár.
En svo hófst stríðið við Bretana líka
með tilheyrandi klippingum og ásigling-
um. Ég lenti þó aðeins einu sinni i
árekstri við togara. Það var á Ægi þetta
sama haust. Við vorum að klippa aftan úr
einum Bretanum og komum skáhallt
framan á hann og fórum í sveig aftur fyrir
hann með klippurnar úti. Bretinn rak þá í
bakkgír og náði að bakka á okkur bak-
borðsmegin, aftan til, þar sem hann lenti
á þykkum lista. Það hjálpaði okkur líka
26 - Sjómannablaðið Víkingur