Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1997, Qupperneq 15

Náttúrufræðingurinn - 1997, Qupperneq 15
„Eldhjarta ÍSLANDS“ INGI Þ. BJARNASON LEITIN AÐ )ARÐFRÆÐILEGRI UPPSPRETTU LANDSINS Heitur reitur er landsvœði sem ein- kennist af mikilli eldvirkni og jarð- hita og stendur hátt yfir umhverfið. ísland er einn af stœrstu heitu reitum jarðar og gncefir 2—4 km yfir venju- lega hœð Norður-Atlantshafshryggjar- ins sem gengur í gegnum landið. Markmið fjölþjóðlega jarðskjálfta- verkefnisins ÍSBRÁÐ (bráðin sem myndar ísland) er að rannsaka þessa jarðfrœðilegu uppsprettu landsins. (Ingi Þ. Bjarnason o.fl. 1996). Raun- vísindastofnun leiðir þetta verkefni en samstarfsaðilar eru frá Banda- ríkjunum, Bretlandi og ýmsum stofn- unum hér á landi. | argt er óþekkt um eðli heitra reita, en það liggur í augum uppi að þeir eiga rætur að rekja til aukins ---------hita á afmörkuðum svæðum inni í jörðinni. Ekkert hefur hins vegar verið Ingi Þorleifur Bjarnason (f. 1959) lauk B.Sc-prófi í jarðeðlisfræði frá Edinborgarháskóla 1983, meist- araprófi frá Utah-háskóla 1986 og doktorsprófi frá Columbia-háskóla 1992. Hann var aðstoðar- kennari við Columbia-háskólann 1987-88, vann við rannsóknir á Carnegie-stofnuninni í Washing- ton 1993-94 og í hlutakennslu við Háskóla íslands 1996. Frá 1995 hefur Ingi starfað sem sérfræð- ingur á Raunvísindastofnun Háskóla íslands. sannað um uppruna hitans, en líklegt er talið að hann stafi af uppstreymi heits efnis í möttlinum, svokölluðum möttul- strók, sem hugsanlega eigi upptök við mörk möttuls og kjarna. Möttullinn er þykkasta lag jarðar. Hann er á föstu formi en seigfljótandi og liggur á milli jarðskorp- unnar, sem er 5-70 knr þykk, og kjarnans sem er á 2900 km dýpi. Við uppstreymi heits efnis í möttlinum lækkar þrýstingur á því og bræðslumark. Ýmis rök hníga að því að á bilinu frá nokkrum tugum kílómetra niður á nokkur hundruð kílómetra dýpi sé hitinn það hár í möttulstróki að hluti hans bráðni; þar er svokallað bræðslusvæði. Þannig verður til bergkvika sem stígur upp vegna þess að hún er eðlisléttari en grannbergið og ntyndar jarðskorpuna þegar hún storknar í ysta lagi jarðar. Kristján Tryggvason o.fl. (1983) eru frum- kvöðlar í gerð myndar af möttulstróknum undir íslandi. Þeir sáu áhril' möttulstróks- ins nokkurn veginn undir miðju landsins sent hraðaininnkun niður á um 400 km dýpi. Við gerð myndar sinnar notuðu þeir ferðatíma P-skjálftabylgna (sjá almenna lýsingu Páls Einarssonar 1991 a á jarð- skjálftabylgjum) sem skráðar voru á sí- ritandi flaumræna skjálftamæla hér á íslandi. Mælióvissa flaumrænna skjálfta- mæla er meiri en síðari tíma stafrænna inæla og getur slík óvissa komið fram í Náttúrufræðingurinn 67 (2), bls. 77-83, 1997. 77
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.