Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1997, Síða 22

Náttúrufræðingurinn - 1997, Síða 22
Fréttir EITURÁTSVEPPUR Díoxín (fullu nafni 2,3,4,8-tetraklóródíbensó-/?-díoxín) er baneitrað efni sem meðal annars getur valdið krabbameini. í „Agent Orange", plöntueitri sem bandaríski herinn notaði í Víet- namstríðinu til að eyða laufi af trjám í skógum þar sem fjendur þeirra leyndust, var smáræði af díoxíni. Bandarískir hermenn urðu fyrireituráhrifum sem þeir töldu aðrekja mætti til snertingar við plöntueitrið og dómsátt varð um að framleiðendur greiddu hermönnunum og fjölskyldum þeirra 180 milijón dali í skaðabætur. Díoxín hefur komið við sögu í fleiri mengunarslysum, svo sem í Seveso á Ítalíu 1976. Nú hafa vísindamenn við Ehimeháskóla í Japan uppgötvað að sveppur sem lifir í rotnandi trjám getur nærst á díoxíni. Á rannsóknastofu í háskólanum eyddi sveppurinn 85 prósentum af díoxíni úr umhverfi sínu á 15 dögum. Japanarnir vinna nú að því að fá fram enn afkastameiri stofn sveppsins. NewScientist, 15. nóvember 1997, bls. 15. FÍLAR MEÐ UNGLINGAVANDAMÁL Þjóðgarðsverðir í Suður-Afríku rekast oft á dauða nashyrninga sem veiðiþjófar hafa fellt til að ná hornunum. Þau hafa í meira en 40 aldir verið notuð í lyf í Kína og víðar í Suðaustur-Asíu, einkum til að auka holdlega reisn karla. Eftir því sem nashyrningum fækkar þar í álfu verða horn afrískra nashyrninga verðmætari á svörtum markaði. Fullvíst þykir raunar að lyfin séu vitagagnslaus en það dregur ekki úr eftirspurninni. (Sjá Fréttir í Náttúrufræðingnum 63 (1-2), bls. 72,1993.) Síðustu þrjú árin hafa verðir í Pilanesberg-þjóðgarðinum í Suður-Afríku alloft rekist á dauða nashyrninga með ósnert horn. Dýrin höfðu ekki verið skotin en voru með djúp stungusár. Brátt kom í ljós að sökudólgarnir eru ekki veiðiþjófar heldur ungir karlfílar sem troða nashyrningana undir og reka svo á hol með höggtönnunum. Líkleg skýring á þessu annarlega hátterni er að fílamir hafi ekki fengið eðlilegt uppeldi. Um nokkurt skeið hafa Suður-Afríkumenn haldið fílastofnum í Kruger-þjóðgarðinum í skefjum með því að fella fullvaxin dýr. Kálfar, sem við þetta urðu munaðarlausir, voru fluttir í aðra þjóðgarða eða á svæði í einkaeign þar sem engar fflahjarðir voru fyrir. Síðan 1978 hefur um 1500 kálfum, þar af 600 bolakálfum, verið komið fyrir á nýjum stöðum víða á landinu. í eðlilegri fílahjörð ríkir strangt skipulag þar sem gamall tarfur kemur skikki á hegðun smápiltanna. Telja menn að nashyrningadráp ungfílanna megi rekja til skorts á föðurímynd. Fyrir tveimur árum fóru starfsmenn Kruger-garðsins að senda heilar fjölskyldur til landnáms á nýjum slóðum í stað munaðarlausra kálfa. Einnig hyggjast þeir flytja fullorðna karlfíla til vandræðaunglinganna í von um að hegðun þeirra lagist. Gera má ráð fyrir að nokkur tími líði áður en í ljós kemur hvort þessar ráðstafanir bera árangur. Time, 20. okt. 1997, bls. 86. Örnólfur Thorlacius tók saman. 84
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.