Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1995, Page 17

Náttúrufræðingurinn - 1995, Page 17
Nýsjálenskur flatormur VELDUR USLA VIÐ NORÐUR-ATLANTSHAF HÓLMFRÍÐUR SIGURÐARDÓTTIR Innflutningur minks á fyrri hluta aldar- innar er skýrt dæmi um það hve vara- samt getur verið að bœta nýjum teg- undum í viðkvœmt lífríki landsins. Með flutningatœkni nútímans berast stöðugt til landsins nýjar tegundir smádýra en sem beturfer ná fæstar þeirra fótfestu vegna óhentugra lífsskilyrða. Eifitt getur reynst að koma í veg fyrir slíkan innflutning og nú kann að vera váfyrir dyrum. síðasta áratug hefur nýsjá- lenskur flatormur Artioposthia triangulata■ hreiðrað um sig í jarðvegi á Norður-írlandi, Skot- landi, Englandi og í Færeyjum. Flatorm- urinn lifir þar einkum á ánamöðkum, en eins og kunnugt er auka þeir og viðhalda frjósemi jarðvegs og eru mikilvæg fæða ýmissa fuglategunda. Rannsóknir hafa sýnt að þar sem flatormurinn þrýfst vel, til dæmis á Norður-írlandi og í Færeyjum, getur hann útrýmt ánamöðkum á skömm- um tíma. Útbreiðsla flatormsins í Norður- Evrópu tengist einkuin plöntuinnilutningi. Árið 1990 fannst flatormurinn í fyrsta sinn á Islandi og var það í gróðurhúsi í Reykja- vík. Enn sem komið er hefur flatormurinn ekki fundist í jarðvegi hérlendis. Hólmfríður SigurðardóUir (f. 1960) lauk B.S.- prófi í líffræði frá Háskóla íslands 1984 og cand. scient.- prófi f jarðvegslíffræði frá Háskólanum í Árósum 1987. Hólmfríður starfar nú hjá Rannsóknastofnun landbúnaðarins. Strandhögg VIÐ Norður-Atlantshaf Árið 1963 varð fyrst vart við flatorminn utan Nýja-Sjálands en það var í húsagörð- um í úthverfum Belfast á Norður-írlandi. Talið er að hann hafi borist þangað með innfluttum blómum. Skömmu síðar fannst hann í Suður-Skotlandi en þaðan barst hann norður til Orkneyja og suður til London. Árið 1982 fannst flatormurinn í Færeyjum og á 10 ára tímabili hefur hann náð að breiðast út í ræktað land um flestar eyjarnar. Þetta stafar m.a. af því að Fær- eyingar eru iðnir við að skiptast á garð- plöntum (Mather og Christensen 1992). Flatormurinn heldur sig á svæðum þar sem áhrifa mannsins gætir að einhverju ráði, til dæmis í gróðrarstöðvum, gróðurhúsum, lysti-, húsa- og kartöflugörðum og í túnum. Flatormurinn þrífst vel í svölu og röku loftslagi Norður-Atlantshafsins enda svip- ar því til aðstæðna sem ríkja í heimkynn- um hans í beykiskógum suðurhluta Nýja- Sjálands. Kjörhitastig flatormsins er um 15°C en hann er einnig virkur allt niður í tveggja stiga frost. Hins vegár þolir flat- ormurinn ekki hærri hita en 20°C (Black- shaw og Stewart 1992). Líkamsbygging og æxlun Fylkingin flatormar (Plathelminthes) skiptist í þrjá aðalflokka, iðorma, sogorma og bandorma, og eru rnargir þeirra sníkju- dýr. Nýsjálenski flatormurinn Artioposthia triangulata tilheyrir flokki iðorma og hefur aðeins ein tegund þeirra fundist hér- Náttúrufræðingurinn 65 (1-2), bls. 15-18, 1995. 15
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.