Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 24

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 24
Hér verður ekki gerð grein fyrir fyrir- rennurum reismanna, „suðuröpunum“ í Afríku, Australopithecus og skyldum ætt- kvíslum. ■ KÓSAKKI EÐA VANSKAPNINGUR? Um síðustu aldamót voru ekki ýkjamargar leifar frumstæðra manna þekktar. Þegar frá er talinn jövumaður munu öll bein frummanna sem fundust á nítjándu öld af einni manngerð, nefnilega af neanderdals- mönnum. Fyrstu leifar neanderdalsmanns fundust á Gíbraltarhöfða árið 1848, all- heilleg hauskúpa. Hún vakti litla athygli þar til 1906, þegar þekktur skoskur mann- fræðingur, Arthur Keith (1866-1955), tók eftir henni í líffærasafni í Lundúnum og ákvarðaði sem höfuðskel neanderdals- manns. í grennd við Diisseldorf í Þýskalandi er dalverpi sem kallað er Neandertal til heið- urs presti og sálmaskáldi sem Neumann hét. Hann var uppi á 17. öld og nefndi sig upp á grísku Neander. Sumarið 1856 voru verkamenn að sprengja þar grjót og rákust á bein sem þeir töldu úr hellabirni. Þeir kölluðu á náttúrufræðikennara við nálæg- an menntaskóla, Johann Carl Fuhlrott (1804-1877), sem brátt áttaði sig á að þetta voru ekki leifar bangsa heldur fruin- stæðs manns. Hann tók eftir stórri bein- brún yfir augnatóftum mannsins. í þessu líktist hann górilluapa, sem vestrænir dýrafræðingar höfðu nýlega uppgötvað, og Fuhlrott ályktaði að beinin væru úr dýrmenni (,,Tiermensch“), milliliði górillu og manns. Hann afhenti þau líffæra- fræðingi við Háskólann í Bonn, prófessor Hermann Schaafhausen (1816-1893), sem var sammála Fuhlrott um það að þau væru úr frummanni og greindi frá því á prenti ári eftir að þau fundust. Þetta gerðist áður en Darwin birti rit sitt um uppruna tegundanna svo hugmyndir fræðimanna um þróun mannkyns af dýrum voru lítt mótaðar. Skýring Fuhlrotts og Schaafhausens á eðli neanderdalsmanns- ins mætti því litlum skilningi. Engin leið væri að sanna að maður- inn hefði lifað á ísöld, eins og þeir töldu. Þetta gat eins verið einhver sem nýlega hefði farið inn í hellinn - eða verið dreginn þangað af dýrum - og borið þar beinin. Sumir töldu að leifarnar væru af full- trúa einhverrar óæðri manngerðar. Kósakkar ráku her Napóleons á undan sér um þessar slóðir árið 1814. Kann- ski var þetta einn þeirra. Aðrir veðjuðu á kelta. Þýskur læknir og nátt- úrufræðingur, Rudolf Wagner (1805-1864), komst einhvem veginn að þeirri niðurstöðu að hér hefði nútíma 4. mynd. Þessi stytta af neanderdalsmanni eftir myndhöggvar- ann Paul Darde stendur skammt frá þorpinu Les Eyzies í Suður-Frakklandi. (Wendt 1953.) 22
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.