Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 25

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 25
Hollendingur verið á ferð! Öllu útbreidd- ari var sú kenning að þetta væru bein van- skapaðs sjúklings. Rudolf Virchow (1821- 1902), virtur þýskur læknir og frumufræð- ingur, taldi að neanderdalsmaðurinn hefði ungur liðið af beinkröm og síðar á ævi afmyndast af gikt. Þar kom að leifar neanderdalsmanna fundust víðar en svo að þar hefðu alls staðar kósakkar herjað eða vansköpun yrði um kennt. Nú er ljóst að þetta var sjálfstæð tegund - eða undirtegund - manna sem lifðu víða í Evrasíu og Afríku á ísöld (4. mynd). Óvíst er hvenær ‘þeir komu fyrst fram, hugsanlega fyrir 100 til 150 þúsund árum, en algengastir voru þessir menn og útbreiddastir fyrir 40 til 85 þúsund árum, á síðasta jökulskeiði ísaldar í Evrópu (Wiirm). Þeir voru kraftalega vaxnir en lágir, höfuðkúpan þykk og heilabúið til jafnaðar stærra en á nútímamönnum, hakan lítil og tennurnar stórar. Beinbrúnar neðst á enni er þegar getið. Áður var talið að þeir hefðu gengið álútir en það reyndist ekki rétt. Flestar leifar neanderdalsmanna hafa fundist í hellum og er því yfirleitt talið að þeir hafi lifað í þeim. Diamond (1992) bendir þó á það að svo þurfi ekki að hafa verið. Skýringin kunni að vera að forn bein og verkfæri geymist betur í hellum en á víðavangi. Mennirnir kunnu með eld að fara og voru allslyngir veiðimenn. Tól þeirra voru úr steini, viði og beini. Ymis- legt bendir til þess að þeir hafi grafið hina látnu, sem sumir telja merki um einhvers konar trúarbrögð. Þegar leið á síðasta jökulskeiðið þokuðu neanderdalsmenn fyrir mönnum með nú- tímasniði. í Evrópu voru þetta svonefndir crð-magnon-menn. Ekki er ljóst hvernig umskiptin fóru fram. Utrýmdu aðkomu- mennirnir neanderdalsmönnunum eða runnu þeir saman við þá? Það fer eftir skoðun manna á þessu hvort neanderdals- maðurinn er talinn sjálfstæð tegund, Homo neanderthalensis, er ekki hafi blandast tegund nútímamanna, eða undirtegund af tegund okkar, Homo sapiens neander- thalensis, sem þá hefði runnið inn í ættstofn okkar. Fleiri skýringar hafa verið gefnar, svo sem að sjúkdómar hafi átt þátt í eyðingu neanderdalsmanna. Sú skoðun virðist nú njóta vaxandi fylgis að neanderdalsmenn hafi verið sjálf- stæð tegund er lítt eða ekki hafi blandast forfeðrum okkar. Diamond bendir til dæmis á að ekki hafi fundist neinar beinaleifar sem beri kynblöndun merki3. Hann telur - og styðst þar liklega við vídd mjaðmagrindarinnar - að neanderdals- konur hafi gengið lengur með börn en nútímakonur, kannski eitt ár. Samkvæmt því væri ólíklegt að kynblöndun H. sapiens cg H. neanderthalensis hefði borið árangur. Auk þess telur Diamond að munurinn á menningu þessara manna hafi verið meiri en svo að mægðir hafi komið til greina. ■ FYRSTI ENGLENDINGURINN Þekktur kröfuhafi til titilsins missing link var piltdownmaðurinn. Árið 1912 var frá því greint á fundi jarðfræðinga í Lund- únum og í breska fræðiritinu Nature að fundist hefðu í Piltdown í Sussex á Suður- Englandi hlutar úr óvenjuþykkri höfuðskel úr manni og fornlegur kjálki. í sama jarð- lagi voru bein úr dýrum frá því snemma á ísöld og frumstæð tól úr tinnu og beini. Aðalmaðurinn við uppgröftinn var lög- fræðingur og áhugamaður um fornleifar og steingervinga. Hann hét Charles Dawson og honum til heiðurs var tegundinni gefið fræðiheitið Eoanthropus dawsoni, ármað- ur Dawsons (5. mynd). Dawson lést 26. ágúst 1916, aðeins 52 ára. Missiri síðar, í febrúar 1917, greindi 3 Á árunum 1929-34 fundust í tveimur hellum á Carmelfjalli, sem nú er í ísrael, leifar manna sem þá var gefið sérstakt tegundarheiti, Paleoanthropus palestinus. Þetta eru nú taldir neanderdalsmenn en þeim svipar um sumt til nútímamanna. Sumir þóttust þarna sjá rnerki um kynblöndun. Aðrir töldu carmelfjallsmanninn áfanga í þróun nútímamanns af neanderdalsmanni. Hvorug þessi skoðun mun hugnanleg fræðimönnum nú á dögum. 23
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.