Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1995, Qupperneq 47

Náttúrufræðingurinn - 1995, Qupperneq 47
13. mynd. Ófœrugil. Hér hefur'ein af kvíslum Skaftár runnið öldum saman og grafið djúpt gil langt inn í hraunið. Nafnið bendir til þess að á þessi hafi þótt ill yfirferðar. Ljósm. Jón Jónsson. Steinsmýrarfljót. Svo virðist sem öll þessi vatnsföll hafi fyrir eld runnið ofan á hraun- inu. Skaftá sjálf rann austur með Síðu- fjöllum, en þó nokkuð úti á hrauninu, því milli hennar og fjalls reis hin fyrsta byggð þegar þar var komið sögu. Meginfarvegur- inn var á hrauninu norðan við Skálarstapa og stefndi þaðan rétt sunnan við Dalbæjar- stapa en þaðan austur og suður Landbrot og út af hrauninu skammt vestur af Segl- búðum, í Tröllshyl. Á þeirri leið hafði hún náð að skiptast í fjölda smákvísla og mynda leirur hér og þar um hraunið, en nú eru það mest grónar sléttur. Eitt dæmi um slíkt er Mjóaleira í landi Hátúna, og helst þar nafnið enn. Ofan við Tröllshyl er farvegurinn 120 m breiður rétt áður en hið forna jökulfljót steyptist fram af brúninni með gný og iðuköstum og gróf sér þá „fimbulgröf1 sem Tröllshylur heitir (12. mynd) og enn má skoða en hann og um- hverfi hans er einn sérkennilegasti staður- inn í Landbroti. Nú ríkir kyrrð í dalnum litla sem áin mikla skóp því fossinn er dauður. Uppi við rönd Eldhrauns skammt austan Dalbæjarstapa hverfur stór farvegur inn undir það, hinn forni farvegur Skaftár. Lítið eitt austar greindist farvegurinn, enda heitir það svæði, á korti Sæmundar Hólm, Skaftáreyrar. Ármannskvísl er nú lítill lækur í stórum farvegi sem kemur í Skaftá gegnt Systrastapa. Auðsætt er að þar hefur áður mikið vatn runnið, fossbrún og leifar af hyl má þar enn sjá og í Kvíslarbotnum er Kvíslardrangur, klettur sem vatn hefur sópað öllu lauslegu frá og stendur nú einn í þurrum farvegi. Þegar nokkru austar kemur hafa farvegir að mestu horfið í foksand en vel mótar þar fyrir fornum leirum austur að Tungulæk. Hann kemur að hluta til undan Eldhrauni en að hluta út úr gjallhólum austan undir því. Svo rennur hann á hrauni, skiptist um stóran hólma, sem Þórarinshólmi heitir, en fellur loks í Tungufossi niður í allmikið gil og svo í Skaftá við Stakháls. Skammt fyrir neðan fossinn er Árnavað á læknum. Lítið eitt norðar kemur Krummagil t.v., en það er gamall farvegur. Skammt þar suður af og vestan við Fosshól er dálítil slétta, en sé gengið nokkuð harkalega um hana tekur ur.dir á sérkennilegan hátt. Þar mun hellir, og varla mjög lítill, vera undir. Um Ófæru- gil milli Kársstaða og Hátúna (13. mynd) 45
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.