Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1995, Síða 51

Náttúrufræðingurinn - 1995, Síða 51
Dýpi 15. mynd. Þversniðin sýna dýpt Hæðargarðsvatns. Stikilsvatn, er örgrunnt og á hraunbotni. Það verður til úr lindum við suðurenda þess. Nyrðra vatnið, Norðurvatn, er um 3 m lægra. Foss er í læknum milli vatna og var þar eitt sinn heimilisrafstöð fyrir Ytri- Tungu. Neðar í læknum er ævafom fyrirhleðsla. Sá staður nefnist Hafsald. Ekki kann ég skýringu á því nafni. I Norðurvatni er hólmi sem vaxinn var víði og hvönn snemma á þessari öld. Hólminn var álagablettur sem ekki mátti hreyfa við og því síður slá. Út af þessu breytti bóndi einn í Ytri-Tungu og sló hólmann. Daginn eftir lá besta kýrin hans dauð. Ekki lét bóndi það á sig fá og sló hólmann öðru sinni. Eftir þann slátt sálaðist besti hestur bónda. Þótti nú bónda nóg um, fór til og sló hólmann svo eftir varð nánast flag. Skeði þá ekkert, álögin voru brotin. Var ekki trúin á álagabletti fyrsta tilraunin til náttúruverndar? Hæðarlækur er afrennsli beggja Tunguvatna og Kálks sem raunar er forn farvegur. Nú hefur hann verið sam- einaður Tungulæk og falla báðir í Skaftá um þröngt sund milli Ásgarðshálsa og Stakháls. Hjá Ásgarði eru tjarnir tvær, Stöðlatjörn og Skjaldartjörn. Sú fyrri er afrennslislaus en hin hefur afrennsli til Skaftár. Á henni var að jafnaði mikið fuglalíf. Ásgarðslækur er nú svipur hjá sjón móti því er var snemma á þessari öld og vart fjórðungur af því er þá var. Hann er nú stíflaður upp vegna vatnsveitu, eji lón var þar ekki áður. Sama gildir urn aðra læki í Landbroti. Syngjandi er talsvert stórt vatn austan við Kársstaði og í lögun sem T. Snemma vors héldu álftir sig mikið á honum enda höfðu þær þar gnægð ætis og urðu mjög þaulsætnar. Minnist ég þess að eitt sinn áttum við bræður tveir fullt í fangi með að fá þær til að hefja sig til flugs þegar tveir skotglaðir menn, gráir fyrir járnum, nálguðust, en upp fóru þær og allur hvíti loftflotinn sveif í lágflugi yfir gestina sem svo var sýnd veiðin en ekki gefin. Næststærsta stöðuvatnið í Landbroti er Víkurflóð. Það er norðantil á mýrarsvæði, Víkurmýri, en hraunálmur lykja um það eins og töng nema milli hálsa tveggja, Lambahraunsháls að vestan og Víkurháls (Saurbæjarháls) að austan. Um það sund er afrennsli Flóðsins til norðurs. Gegnum mýrina er farvegur, grasi gróinn og nefnist nú Kelda, en eftir henni miðri eru landamörk Efri- og Syðri-Víkur. Ljóst er að þar hefur fyrrum verið allstór lækur og miðja straums skipt löndum. Þykkur jarðvegur er í Víkurmýri og sýni sem þar náðist við tilraunaborun bendir til að þar hafi fyrrum verið þurrlendi. Þegar Skaftá tók að renna meðfram Landbroti að austan hlóð hún þar upp sandi sem lokaði fyrir rennsli lækjanna sem undan hrauninu komu, þar með þann sem nú heitir Kelda. Þannig varð Víkur- flóð til. Hvort mun það ekki einmitt þess vegna hcita flóðl Víst er að jarðvegur nær langt út í Víkurflóð, a.m.k. að vestan. Sennilega mætti finna hinn forna farveg með nákvæmri dýptarmælingu þvert yfir. Austan við Fagurhlíð er Fagurhlíðarflóð með afrennsli til Landbrotsvatna um Görn. Hjá Hraunkoti eru tvær tjarnir, sú vestari innan hrauns, hin utan, en neðanjarðar- samband á milli. Fuglaflóð var fyrrum mjög gróðurrrkt og fuglalíf þar mikið. 49
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.