Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 106

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 106
1. mynd. Flugstraumur Múlakvíslar skefur austan úr Höfðabrekkujökli. Ljósm. Jón Jónsson 16. ágúst 1979. urðu margfalt dýrari en verið hefði ef fyrr hefði verið að gert og öðruvísi að staðið, en eins og hverjum má ljóst vera er Höfða- brekkujökull eini varnargarðurinn sem lík- legur er til að geta haft verulega þýðingu sem vörn fyrir Víkurbyggð í sambandi við komandi Kötluhlaup. Jökulnafnið er af því dregið að ofan á malardyngjunni lágu jakar frá hlaupinu J721 og höfðu eldci að fullu bráðnað þegar næsta stórhlaup 1755 reið yfir (Þorvaldur Thoroddsen 1925). Nafnið hefur því komið til eftir 1721. Fyrir hlaupið, sem árið 1660 eyðilagði Höfðabrekkubæ, stóð hann framanundir fjallinu, væntanlega allt frá landnámstíð, og 1,5 km austan við núverandi bæ. Sjór náði þá upp að fjallinu við Skorbeinsflúðir og var „rétt við Skiphellisnefið“. Þetta sýnir að þá var þar sjór sem nú er Höfða- brekkujökull en ekkert bendir til þess að sjór hafi nokkurn tíma náð upp að honum og er hann því ekki frá hlaupinu 1660. Hlaupið 1721 virðist hafa skilið eftir meira eða minna samfellda hrönn allt frá Kapla- görðum vestur fyrir Skorbeinsflúðir, en í skýrslu Þorleifs Þórðarsonar og Erlendar Gunnarssonar frá 1722 segir: „Þau 2 stóru björg, sem standa á sandinum fyrir framan Skorbeinsflúðir, bar þangað þetta hlaup 1721, voru þau þar eftir nokkur ár laust fyrir ofan flæðarmál sjávarins, en nú eru þau langt ofar en á miðjum sandi.“ Enn eru þessi björg þar og vitna um hversu langt vestur hlaupið fór. Um hæð hlaupsins segir: „Skiphellir tilluktist í hlaupinu, svo að það lá upp fyrir hann langt upp í fjall." Mjög líklegt er að Austurjökull, önnur malardyngja um 700-800 m austar á sand- inum, sé hluti af þessum risavaxna fram- burði hlaupsins, enda er hann eins upp- byggður og Höfðabrekkujökull, með fjölda jarðvegsleifa alls staðar þar sem þverskurði er að sjá. Af þessu öllu er svo að sjá sem hrönnin 1721 hafi náð frá Austurjökli og Kapla- görðum vestur fyrir Skorbeinsflúðir, en það eru um 5 km. Miðað við Höfðabrekku- jökul verður vart reiknað með minni breidd en 1,3 km. Hvað hæðina varðar og sé gengið út frá því sem sagt er um Skip- helli verður vart minna áætlað en 20-25 m. Gefur þetta nokkra hugmynd um magnið. Af þessu er næsta ljóst að það sem nú heitir Höfðabrekkujökull er aðeins lítil- 104
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.